معیار شهید
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شهید، شهادت، غسل، کفن.
پرسش: ملاک و معیار استعمال کلمه شهید برای افرادی که در مقابل دشمن کشته می‌شوند، چیست؟ آیا می‌توان برای هر کسی که توسط دشمن کشته می‌شود، کلمه شهید را به کار برد؟
پاسخ: براساس برخی منابع فقهی و بعضی کتاب‌ها در این زمینه، استفاده می‌شود بعضی احکام، مختص به شهدای میدان نبرد و معرکه درگیری است (از قبیل لازم نبودن
غسل و
کفن و...) و اما افرادی که برای دفاع از اساس
اسلام و حفظ ممالک اسلامی و بیرون راندن قدرت‌های سلطه‌گر بین‌المللی و مصون ماندن نوامیس
مسلمین و مجد و عظمت اسلامی مبارزه می‌کنند و در این راه پرافتخار در خون خویش می‌غلتند، از
ثواب فیض شهادت بهره‌مند می‌شوند یا شهیدند و یا در حکم
شهید که موارد با هم تفاوت دارد.
برای روشن شدن جواب، باید معیار و ملاک شهید و شهادت روشن شود تا با آن معیار و ملاک بسنجیم. هر کس دارای آن خصوصیات و ویژگی بود، اطلاق
شهید بر او بلامانع است و کسی که آن معیارها را نداشت، به او شهید گفته نمی‌شود.
مرحوم
امام خمینی (قدس‌سره) می‌فرمایند: هر کس که در رکاب
امام معصوم و یا نائب خاص حضرتش کشته شود و روحش در میدان نبرد و درگیری از بدن مفارقت نماید، بر چنین مردی شهید اطلاق می‌گردد و احکام خاصی دارد؛ از قبیل این‌که غسل و کفن ندارد و با لباس رزم دفن می‌شود و فردی که در دفاع از اساس اسلام و شرف و مجد مسلمین و حفظ مرزهای کشورهای اسلامی مبارزه نماید، او هم همانند شهید است.
مرحوم
آیت‌الله خویی می‌فرمایند: شهید کسی است که در میدان نبرد در رکاب
امام و یا نائب خاص امام به
شهادت برسد و همانند شهید است. هر کس که در راه حفظ اساس اسلام و
دفاع از مسلمین و کشورهای اسلامی به شهادت برسد و در این
حکم فرقی بین
انسان آزاد و بنده،
زن و مرد، بزرگ و کوچک نیست.
سؤالی از امام شده به این صورت که: کسی که بر اثر بمباران شهرها توسط دشمن به شهادت می‌رسد، آیا غسل دادنش لازم است؟ جواب گرچه اجر شهید را دارد؛ ولی غسل و کفن از او ساقط نمی‌شود.
و حتی امام، افرادی که در جبهه‌ها با تصادف و افتادن در
آب یا
حوادث دیگر از
دنیا می‌روند، می‌فرمایند ثواب شهید را دارند؛ ولی غسل و کفن ساقط نیست.
از مجموع منابع فقهی و کتاب‌هایی که در این مورد به رشته تحریر درآمده، استفاده می‌شود بعضی احکام، مختص به شهدای میدان نبرد و
معرکه درگیری است (از قبیل لازم نبودن غسل و کفن و...) و اما افرادی که برای دفاع از اساس
اسلام و حفظ ممالک اسلامی و بیرون راندن قدرت‌های سلطه‌گر بین‌المللی و مصون ماندن نوامیس
مسلمین و مجد و عظمت اسلامی مبارزه می‌کنند و در این راه پرافتخار در خون خویش می‌غلتند، از
ثواب فیض شهادت بهره‌مند می‌شوند یا شهیدند و یا در
حکم شهید که موارد با هم تفاوت دارد.
۱. استفتائات امام خمینی، ج۱، ص۸۳ و ... .
۲. استفتائات مقام معظم رهبری در رابطه با غسل میت، ج۱.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «معیار شهید»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۵/۱۷.
