مصلحت بروز مشکلات در زندگی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بلایا و مشکلات زندگی، مصلحت.
پرسش: انسان در جامعه
خانواده‌هایی را می‌بیند که شاید از نظر
ایمان و
تقوا در حد بالایی باشند و پرهیزگار و متقی هستند ولی گاهی اوقات حوادثی برای آنان پیش می‌آید که شاید برای خانواده‌های دیگر اصلاً پیش نیاید و انسان از این‌گونه امور و مصلحت‌های
خداوندی تعجب می‌کند حال در این باره توضیح دهید؟ ( مثلاً از لحاظ امور اقتصادی و یا اینکه دختران‌شان
ازدواج نمی‌کنند به خاطر عدم
خواستگار و یا
بیماری و امور دیگر و...) همه افعال خداوند دارای اهدافی معقول و حکیمانه است که همه آن‌ها به آفریده‌های الهی بر می‌گردد. با توجه به این اصل مسلّم سؤالی که مطرح است این است که اگر
هدف از خلقت آدمیان تأمین مصالح و منافع آنان است و این مسأله در خصوص متقین و پرهیزگاران بیش‌تر مورد توجّه است، وجود مشکلات، سختی‌ها و شرور را که بر خلاف مصالح انسانی و
اهداف خلقت بشر است، چگونه می‌توان توجیه کرد؟
پاسخ: شکوفا شدن استعدادها،
آزمون الهی ، بیدار کردن از
خواب غفلت و
قدرشناسی از نعمت‌های الهی از جمله فواید بروز مشکلات در زندگی انسان است.
ابتدا باید بدانیم که وجود بلاها، مصیبت‌ها، مشکلات اقتصادی، دردها، رنج‌ها و سختی‌ها در دنیا دارای اهدافی منطقی و در راستای منافع فردی یا نوعی
انسا‌ن‌ها است که ما به بخشی از فوائد آن‌ها اشاره می‌کنیم.
وضعیت عمومی جهان طبیعت به گونه‌ای است که بسیاری از استعدادها مادی و معنوی انسان جز در سایه مواجهه با سختی‌ها و مبارزه با مشکلات شکوفا نمی‌شود همان‌گونه که عضلات بدن یک ورزشکار تنها از راه تمرین‌های سخت و طاقت فرسا ورزیده می‌شود. بسیاری از کشفیات و اختراعات علمی، تحت تأثیر نیازهای اساسی آدمی برای حل مشکلات فردی و جمعی رخ داده است.
قرآن بر این واقعیت تأکید می‌ورزد که در دامان هر سختی و مصیبتی، آسانی و سهولتی نهفته است.
امام علی (ع) نیز تأثیر سختی‌ها را در شکوفایی استعدادهای نهفته آدمی، در قالب تشبیهی بسیار زیبا چنین بیان می‌دارد:
بدانید که شاخه درختی که در بیابان می‌روید سخت‌تر است در حالی که پوست سبزه‌های خوش نازک‌تر است و آتش گیاهان صحرایی افروخته‌تر و خاموشی آن دیرتر است.
یکی از سنت‌های عمومی
خداوند امتحان و آزمون است. خداوند انسان را در صحنه‌های گوناگون زندگی می‌آزماید. البته نه برای این که مجهولی کشف شود و معلوم گردد در این‌جا نیز هدف خداوند به انسان بر می‌گردد چرا که در کوران
آزمایش الهی انسان همانند سنگ معدنی است که در کوره‌ای آتشین نهاده می‌شود تا ناخالصی‌های آن جدا گردد پاره‌ای از آیات قرآن به این مسأله اشاره دارد. خداوند متعال در قرآن می‌فرماید: ( و قطعاً شما را به چیزی مثل
ترس ،
گرسنگی و کاهش در اموال و جان‌ها و محصولات می‌آزماییم و صابران را مژده بده).
امام علی(ع) می‌فرماید:« خداوند بندگانش را به کیفر رفتارهای ناپسند به کاهش میوه درختان و دریغ داشتن باران و فروبستن درهای نیکی دچار می‌سازد تا آن که
توبه کاری توبه کند و گنه کاری دست از
گناه بردارد و
عبرت آموزی پند پذیرد.
یکی از دستاوردهای مشکلات این است که آدمی را از
خواب غفلت بیدار می‌کند خوابی که باعث شده مسؤولیت‌های خطیر خود را در برابر خدای خویش فراموش کند قرآن در اشاره به این مطلب بیان می‌دارد که همواره اقوام پیامبران با انواع سختی‌ها روبه رو بودند تا مگر از سرکشی دست شسته، در مقابل
حق تسلیم شوند.
قدر عافیت را کسی داند که به مصیبتی دچار آید. در حدیثی از
امام صادق (ع) آمده است:
این آفات هرچند به افراد نیکوکار و بدکار هر دو می‌رسد، ولی خداوند آن را مایه اصلاح هر دو گروه قرار داده است. امّا آفات و بلاهایی که به نیکوکاران می‌رسد، مایه تذکّر نعمت‌های پروردگارشان که در گذشته در اختیار آنان بود می‌گردد و این مسأله آنان را به
شکر و
شکیبایی رهنمون می‌شود.
حال با توجه به آن‌چه گذشت اشاره به چند نکته خالی از لطف نیست:
۱ قضاوت‌های ما بر اساس اطلاعات کمی است که داریم. بنابراین بسیاری از مصالح، خارج از دریافت انسان است چرا که معلومات انسان نسبت به مجهولاتش هم‌چون قطره‌ای در برابر اقیانوس بی‌کران است.
قرآن می‌فرماید: چه بسا چیزی را خوش نمی‌دارید در حالی که برای شما خوب است.
۲ هدف نهایی آفرینش انسان آن نیست که در دنیا تن‌آسایی کند، بلکه غایت اصلی رسیدن به
سعادت حقیقی است که جز در سایه
عبادت خدا فراهم نمی‌شود. چه بسا که سعادت انسان در گرو تحمل دشواری‌ها و ناهمواری‌ها باشد این ارزیابی تصویر جامع‌تر و واقع‌بینانه‌تری از واقعیت به انسان می‌دهد.
۳ نکته مهم این است که اعمال انسان در پاره‌ای از موارد در ظهور چنین مصیبت‌هایی تأثیر دارد. انسان گاهی برای خود و دیگران شرآفرین است و این مسأله را بهانه‌ای برای اعتراض به حکمت الهی مطرح می‌کند. خداوند در قرآن می‌فرماید: به سبب آن‌چه دست‌های مردم فراهم آورده، فساد در خشکی و دریا نمودار شده است.
۴ آخرین سخن این که در بسیاری موارد همین که ما از نعمت‌های ظاهری
دنیا دور بمانیم بهتر است بعضی از روایات ما در زمینه مسایل مالی بیان می‌کنند که خداوند متعال به افرادی سرمایه‌های کلان نداد چرا که می‌دانست سرمایه بالا آن‌ها را از
دین جدا می‌کند و آن‌ها را
کافر می‌گرداند.
در زمینه
ازدواج نیز یک دختر بیش از این وظیفه ندارد که طبق شرایط دینی و
عرفی آمادگی برای ورود به زندگی جدید داشته باشد اما چنان‌چه خارج از
اراده او این امر محقق نشد، این نکته را توجه داشته باشد که لزوماً ازدواج همه جا مایه
کمال نیست بلکه ازدواج با شرایطی می‌تواند زمینه‌ساز
سعادت باشد. همان‌گونه که پیدا کردن فرزند هم همین طور است هر فرزندی لزوماً مایه سعادت نیست. فرزند با شرایطی می‌تواند سعادت آفرین باشد اگر آن شرایط را نداشته باشد شقاوت‌زا است و می‌تواند مایه بدبختی پدر و مادر باشد. در این زمینه داستان
حضرت خضر و
حضرت موسی (ع) در
سوره کهف آمده آن‌جا که حضرت خضر نوجوانی را از صحنه روزگار برمی‌دارد و دلیلش را شقاوت‌زایی فرزند بیان می‌کند که برای مطالعه می‌توانید به
تفسیر نمونه ذیل همین آیات مراجعه فرمایید. بنابراین پس از انجام وظیفه
توکل بر خدا ملاک سعادت است امید دارم در همه مراحل زندگی موفق باشید.
سایت اندیشه قم.
