مسجد حنانه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،
امام علی (علیه‌السّلام)،
امام حسین (علیه‌السّلام)،
مدینه،
کوفه،
مسجدالنبی،
نجف، پیکر، مسجد حنانه.
پرسش: ماجرای «ستون حنانه» و «مسجد حنانه» چیست؟
پاسخ: گزارشی وجود دارد مبنی بر این‌که در مکان این مسجد ستونی قرار داشت و هنگامی که پیکر مطهر امام علی (علیه‌السّلام) را در شب بیست و یکم
ماه رمضان برای دفن از روبروی آن عبور می‌دادند، این ستون خم شده است. همچنین گزارش شده است که هنگام عبور سر بریده
امام حسین (علیه‌السّلام) توسط سپاهیان یزید، سر مبارک آن‌حضرت مدتی در این محل قرار گرفت.
«مسجد حنانه» در نزدیکی شهر نجف بنا شده،
و امروزه با شهرسازی در نجف و اتصال آن به شهر کوفه، این مسجد در میان این دو منطقه و در نزدیکی مرقد
کمیل بن زیاد قرار گرفته است.
بر اساس برخی از
روایات، امام علی (علیه‌السّلام) گاهی به آن منطقه می‌رفت و در آن‌جا نماز می‌گزارد.
کلمه «حنانه» از ریشه «حنن»
به معنای رحمت،
و گریه شدید است.
اما این‌که چرا این مسجد، به «مسجد حنّانه» معروف شده است، گزارشی وجود دارد مبنی بر این‌که در آن‌جا ستونی قرار داشت و هنگامی که پیکر مطهر امام علی (علیه‌السّلام) را در شب بیست و یکم ماه رمضان برای دفن از روبروی آن عبور می‌دادند، این ستون خم شد.
از
امام صادق (علیه‌السّلام) پرسیده شد: آن ستونی که در سر راه نجف اشرف است، چرا خمیده است؟ امام (علیه‌السّلام) فرمود: «زمانی‌که پیکر امام علی (علیه‌السّلام) را از کنار آن عبور دادند، از فرط حزن و اندوه خم شده است».
همچنین گزارش شده است که هنگام عبور سر بریده امام حسین (علیه‌السّلام) توسط سپاهیان یزید، سر مبارک آن‌حضرت مدتی در این محل قرار گرفت. امام صادق (علیه‌السّلام) هنگام سفر به شهر نجف، در این مکان نماز خواند. هنگامی که علّت خواندن نماز در این محل را از حضرتشان پرسیدند، فرمود: «سر جدم امام حسین (علیه‌السّلام) را در این‌جا نهادند.
و سپس به سمت
عبیدالله بن زیاد برده شد».
همچنین گزارش شده است که برخی از بهترین یاران امام علی (علیه‌السّلام) در آن منطقه دفن شده‌اند
که وجود قبر کمیل در همان حوالی، شاهد درستی این گزارش است.
بنابراین می‌توان واکنش این ستون را به عنوان یکی از
کرامات امام علی (علیه‌السّلام) به شمار آورد؛ همان‌گونه که در شهر مدینه و در داخل مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز ستونی به نام «ستون حنانه» وجود دارد و در علت نام‌گذاری آن به این نام در روایات آمده است که در زمان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قبل از آن‌که برای حضرتشان منبری بسازند، ایشان بر ستونی از چوب تکیه می‌داد و خطبه می‌خواند؛ اما در سال هفتم و یا هشتم هجرت، منبری برای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ساخته شد
و ایشان بر بالای منبر می‌رفت و خطبه می‌خواند. بعد از آن بود که این ستون از دلتنگی جدایی با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مانند شتری که در وقت زائیدن ناله می‌کند، به آواز و ناله در آمد. آن‌حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) او را به آرامش دعوت کرده و فرمود: اگر بخواهی از تو در دنیا درختی می‌سازم که مردم از میوه‌ات بخورند و اگر بخواهی از تو در بهشت، درختی می‌سازم. آن ستون بهشت را اختیار کرد. بعد از آن بود که این ستون به «ستون حنّانه» معروف شد.
آیات و روایات متعددی بر تسبیح‌گویی همۀ اجزای هستی (حتی جامدات) وجود دارد، و این‌که انسان نمی‌تواند تمامشان را درک کند:
«تُسَبِّحُ لَهُ السَّماواتُ السَّبْعُ وَ الْاَرْضُ وَ مَنْ فیهِنَّ وَ اِنْ مِنْ شَی‌ءٍ اِلاَّ یسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبیحَهُمْ... ؛
آسمان‌های هفت‌گانه و زمین و کسانی که در آنها هستند همه
تسبیح او می‌گویند و هر موجودی تسبیح او می‌گوید ولی شما تسبیح آنها را نمی‌فهمید.»
همچنین در مورد
حضرت داوود (علیه‌السّلام) می‌فرماید:
«و به یاد آور بنده ما
داوود صاحب قدرت را، که او بسیار توبه‌کننده بود! ما کوه‌ها را مسخّر او ساختیم که هر شام‌گاه و صبح‌گاه با او تسبیح می‌گفتند. پرندگان را نیز دسته جمعی مسخّر او کردیم (تا همراه او تسبیح خدا گویند)».
این تسبیح و ستایش نشان از آن دارد که همۀ موجودات عاقل هستند و از شعور برخوردارند و متناسب با شأن خودشان عکس العمل نشان می‌دهند و اگر خدا بخواهد می‌توانند آنچه در باطن دارند را برای انسان‌ها آشکار کنند. یکی از مصادیق این واکنش‌ها می‌تواند در حزن و اندوهگین شدن آنها در برابر مصیبت
امامان معصوم (علیهم‌السّلام) و دیگر
اولیای الهی باشد.
در روایات سفارش شده است، در «مسجد حنانه» دو رکعت
نماز خوانده شود، همان‌گونه که امام صادق (علیه‌السّلام) در این مکان دو رکعت نماز خواند. سپس سفارش شده است که بعد از نماز، این ذکر گفته شود: «اللَّهُمَّ اِنَّک تَرَی مَکانِی وَ تَسْمَعُ کلَامِی وَ لَا یخْفَی عَلَیک شَی‌ءٌ مِنْ اَمْرِی وَ کیفَ یخْفَی عَلَیک مَا اَنْتَ مُکوِّنُهُ وَ بَارِئُهُ وَ قَدْ جِئْتُک مُسْتَشْفِعاً بِنَبِیک نَبِی الرَّحْمَةِ وَ مُتَوَسِّلًا بِوَصِی رَسُولِک- فَاَسْاَلُک بِهِمَا ثَبَاتَ الْقَدَمِ وَ الْهُدَی وَ الْمَغْفِرَةَ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ».
همچنین در توصیه‌ای دیگر سفارش شده است که سزاوار است چهار رکعت نماز در این مکان خوانده شود.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مسجد حنانه»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۷/۱۸.
