مستند عرضه اعمال بر پیامبر و امامان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ائمه،
خدا،
قرآن،
جنگ بدر،
شاهدان اعمال،
پیامبر خدا،
ستار العیوب.
پرسش: امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: کارهای بندگان، چه خوبان و چه بدان، هر بامداد بر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) عرضه می‌شود، پس از آنها بر حذر باشید، و این همان فرموده خدای عزّ‌و‌جلّ است: «وَ قُلِ اعْمَلُواْ فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ». آیه ذکر شده در روایت،
آیه ۱۰۵
سوره توبه می‌باشد و
شان نزول آن مربوط به منافقانی است که از
جنگ تبوک سر باز زدند پس نزد پیامبر آمده و
توبه کردند. این آیه شریفه چه ارتباطی با سخن امام (علیه‌السّلام) دارد که آن‌را برای سند سخن خود می‌آورند؟ و مگر خدا ستارالعیوب نیست پس چرا در روایات آمده که خداوند اعمال ما را بر ائمه (علیه‌السّلام) عرضه می‌کند؟
پاسخ اجمالی: بسیاری از آیات قرآن و آیه مذکور برای خود شأن‌نزولی داشته که مربوط به یک واقعه خاص می‌شود. اما معارفی که در این آیات مطرح می‌شود، صرفاً اختصاص به آن واقعه ندارد، بلکه یک حکم کلی به شمار می‌رود. حکم کلی که از این آیه استخراج می‌شود این است که خدا و پیامبر و
مؤمنین (ائمه) شاهد بر اعمال مردم هستند.
ستار العیوب بودن خدا، به معنای صبور بودن خدا در مقابل گناهان بندگان و رسوا نکردن آنان در بین هم‌نوعان است و این مسئله منافات با این ندارد که برخی از مخلوقات خدا همچون
فرشتگان و یا حتی زمین شاهد بر اعمال بندگان باشند. چه برسد به
پیامبران و
امامان معصوم که انسان‌های کامل و خلیفه خدا بر روی زمین هستند.
بسیاری از آیات قرآن، برای خود شأن‌نزولی داشته که مربوط به یک واقعه (
جنگ،
اختلاف اجتماعی،
توطئه و...) می‌شود. اما معارفی که در این آیات مطرح می‌شود، صرفاً اختصاص به آن واقعه ندارد، بلکه یک حکم کلی به شمار می‌رود. بعنوان مثال؛ در جریان
جنگ بدر چنین می‌خوانیم: «شما آنها را نکشتید بلکه خدا آنان را کشت».
با این‌که این جمله مستقیماً اشاره به کشته شدن
کفار قریش در جنگ بدر دارد، ولی این حکم، منحصر به این جنگ نشده بلکه از آن حکم دائمی و کلی به دست آمده که اشاره به
توحید افعالی یا همان مسئله «
امر بین الامرین» دارد.
این نوع استفاده از معارف قرآنی، در بین علما و دانشمندان اسلامی، امری شایع و مقبول است. بنابراین، اگر از آیه «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَی اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ»
یک حکم کلی استخراج شود که خدا و پیامبر و
مؤمنین (ائمه) شاهد بر اعمال مردم هستند، دور از انتظار نیست؛
زیرا هرچند که سیاق آیات انصراف به این دارد که این آیه مربوط به افرادی می‌شود که
زکات پرداخت می‌کنند، اما به دلیل مطلق بودن این آیه، نمی‌توان آن را مختص به افراد خاصی مثل زکات دهندگان دانست.
ستار العیوب بودن خدا، به معنای صبور بودن خدا در مقابل گناهان بندگان و رسوا نکردن آنان در بین هم‌نوعان است.
اما این مسئله منافات با این ندارد که برخی از مخلوقات خدا همچون
فرشتگان و یا حتی زمین
و زمان،
شاهد بر اعمال بندگان باشند. چه برسد به پیامبران و امامان معصوم که انسان‌های کامل و خلیفه خدا بر روی زمین هستند
و آگاه بودن از اعمال مردم، بعنوان یکی از شئون خلافت الهی، به آنان اعطا شده باشد. از‌این‌رو، آیات متعددی پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را شاهد بر اعمال مردم دانسته است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مستند عرضه اعمال بر پیامبر و امامان» تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۲/۱۲.
