مراد از دوازده جانشین پیامبر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دوازده خلیفه،
رسول خدا.
پرسش: مقصود از دوازده خلیفه که پیامبر آنان را جانشینان خود معرفی کرده کیانند؟
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) جانشینان خود را دوازده تن معرفی فرموده است. با الفاظ متعدد این سخن به ما رسیده است و چه بسا چند حدیث باشد که همگی بر دوازده تن بودن جانشینان آن حضرت تأکید دارند از جمله:
«انَّ خُلَفائی و اوصِیائی و حُجَجَ اللّهِ عَلَی الخَلقِ بَعدِی اثنا عَشَر؛
جانشینان و اوصیای من و حجّت‌های خدا بر خلق، پس از من دوازده تن هستند.»
متن حدیث چنین است:
«جابِرُ بنُ سَمُرَةَ: کنتُ مَعَ ابی عِندَ النَّبِی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فَسَمِعتُهُ یقولُ: بَعدِی اثنا عَشَرَ خَلیفَةً. ثُمَّ اخفی صَوتَهُ، فَقُلتُ لِاَبی: مَا الَّذی اخفی صَوتَهُ؟ قالَ: قالَ: کلُّهُم مِن بَنی‌هاشِم؛
با پدرم خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بودیم. از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شنیدم: پس از من دوازده جانشین خواهند بود. سپس حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) صدایش را آهسته کرد. من به پدرم گفتم: آهسته چه فرمود؟ گفت: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: همه آنها از بنی‌هاشم هستند.»
نمی‌توان این حدیث را با خلفایی که از
صحابه بوده‌اند، تطبیق کرد؛ چون شمار آنها از دوازده کمتر است و نمی‌توان آن را به
خلفای اموی نیز اطلاق کرد؛ زیرا شمار آنها از دوازده بیشتر بود و جز
عمر بن عبدالعزیز همگی ستم پیشه بودند و از
بنی‌هاشم هم نبودند. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده بود: «همه آنها از بنی‌هاشم هستند» و پایین آمدن صدای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) همین روایت را ترجیح می‌دهد؛ زیرا آنها خلافت بنی‌هاشم را خوش نمی‌داشتند.
این حدیث را بر
خلفای بنی عبّاس نیز نمی‌توان حمل کرد؛ چه، شمار آنها از دوازده بیشتر است.
پس ناگزیر باید این حدیث بر امامان دوازده‌گانه
اهل‌بیت و عترت حمل گردد؛ زیرا آنها در میان مردم زمان خود داناترین، والاترین، پاک‌ترین، پرهیزگارترین و والاتبارترین افراد بودند و از شریف‌ترین حسب برخوردار و گرامی‌ترین بندگان نزد
خدا و علوم آنها از پدرانشان با
علم ارثی و لدنّی به جدّشان (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌پیوست.
حدیث ثقلین و احادیث فراوان دیگر بر همین مفهوم دوازده تن بودن امامان از اهل‌بیت گواهی و آن را ترجیح می‌دهند.
طبق روایت‌های متعدد، پیامبر از دوازده امام شیعه به عنوان جانشینان خود نام برده است. به ذکر یک مورد بسنده می‌کنیم:
«انَّ وَصِیی و الخَلیفَةَ مِن بَعدی عَلِی بنُ ابی‌طالِبٍ (علیه‌السّلام)، و بَعدَهُ سِبطای الحَسَنُ ثُمَّ الحُسَینُ، یتلوهُ تِسعَةٌ مِن صُلبِ الحُسَینِ، ائِمَّةٌ ابرارٌ.
قالَ: یا مُحَمَّدُ، فَسَمِّهِم لی.
قالَ: نَعَم، اذا مَضَی الحُسَینُ فَابنُهُ عَلِی، فَاِذا مَضی عَلِی فَابنُهُ مُحَمَّدٌ، فَاِذا مَضی مُحَمَّدٌ فَابنُهُ جَعفَرٌ، فَاِذا مَضی جَعفَرٌ فَابنُهُ موسی، فَاِذا مَضی موسی فَابنُهُ عَلِی، فَاِذا مَضی عَلِی فَابنُهُ مُحَمَّدٌ، ثُمَّ ابنُهُ عَلِی، ثُمَّ ابنُهُ الحَسَنُ، ثُمَّ الحُجَّةُ ابنُ الحَسَنِ، فَهذِهِ اثنا عَشَرَ امامًا عَدَدَ نُقَباءِ بَنی اسرائیلَ.
جانشین و خلیفه پس از من
علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) است و پس از او دو نوه من
حسن و سپس
حسین و نُه تن از پشت حسین خواهند بود که امامانی نیک‌اند.
شنونده گفت: ای محمّد! آنها را برای من نام ببر.
فرمود: آری، آن‌گاه که حسین درگذشت پس از او
علی خواهد آمد و پس از علی،
محمّد خواهد آمد و هرگاه محمّد رفت پس از او
جعفر می‌آید و هرگاه جعفر رحلت یافت پس او
موسی خواهد آمد و هرگاه موسی رفت پس از او
علی می‌آید و هرگاه علی رفت پسرش
محمّد بیاید و پس از او پسرش
علی و سپس پسرش
حسن و پس از او
حجة بن الحسن. اینها دوازده امام هستند به شمار
نقیبان بنی‌اسرائیل.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «مراد از دوازده جانشین پیامبر» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۵/۱۴.
