محل قیام امام مهدی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مکّه،
قیام،
امام مهدی.
پرسش: با توجه به اختلاف احادیث در مورد محل قیام امام مهدی (علیه‌السّلام)، دیدگاه شما در مورد محل آغازین قیام حضرت چیست؟
در روایات مکانها متعددی برا محل ظهور حضرت مهدی بیان شده است:
احادیث فراوانی، مکّه را جایگاه آغاز قیام مهدوی می‌دانند. بیشتر این احادیث، در کتاب‌های مشهور و معتبری مانند
الکافی و
الغیبة نعمانی نقل شده و افزون بر این، برخی از آنها دارای اسناد صحیح و معتبرند.
چند مکان دیگر به عنوان نقطه شروع نهضت مهدوی گفته شده است. یک حدیث، محل خروج و قیام امام مهدی (علیه‌السّلام) را از زبان
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) «
تهامه» دانسته
که مؤیّد احادیث پیشین است؛ زیرا تهامه، مانند
حجاز مشتمل بر مکّه است.
دو روایت نبوی نیز به نقل از
عبد‌اللَّه بن عمرو و
امام علی (علیه‌السّلام)، محلّ خروج و قیام را جایی در
یمن به نام کرعه (
اکرعه) دانسته‌اند.
این حدیث، شاذ و غیر معتبر است و با روایات متعدّدی که گذشت، متعارض است. به احتمال فراوان، این روایت، ناظر به
خروج یمانی از یمن است که از یاوران امام مهدی (علیه‌السّلام) خوانده شده و اندکی پیش از ایشان خروج می‌کند.
همچنین احادیثی که قاضی نعمان مغربی در کتاب
شرح الاخبار آورده
و دلالت بر آغاز قیام مهدوی از مغرب دارد و یا احادیثی که
شمس‌الدین محمّد قرطبی در کتاب
التذکره آورده و محلّ خروج را مغرب اقصی دانسته است،
(گفتنی است در پانوشت کتاب آمده: سیوطی در کتاب العرف الوردی این حدیث را بی اصل دانسته است.)
نمی‌توانند با احادیث فراوانی که همگی بر شروع قیام از مکّه دلالت دارند، معارضه کنند؛ زیرا این گزارش‌ها همگی بدون سند و یا
مرسل هستند و احادیث ظهور از مغرب را تنها قاضی نعمان و حدیث مغرب اقصی را تنها قرطبی نقل کرده و هیچ کدام، از سوی محدّثان دیگر تایید نشده است. از‌این‌رو، محتمل است این روایات، جعلی و به انگیزه تایید حکومت
فاطمیان و یا تقویت
مهدیان دروغین سر برآورده در شمال افریقا و غرب جهان اسلام ساخته شده باشند. تقویت‌کننده این احتمال، وجود انحصاریِ این روایات در دو کتاب متعلق به غرب جهان اسلام است: نخست: شرح الاخبار نوشته
قاضی نعمان، مفتی حکومت فاطمیان در کشور
مصر و شمال افریقا و دیگری
التذکرة نوشته قرطبی، عالم اندلسی است. احتمال دیگر آن است که این احادیث، در نتیجه برداشتی نادرست و تحریف‌گونه از احادیث ظهور خورشید از مغرب پدید آمده باشند که خود یکی از نشانه‌های ظهور امام مهدی (علیه‌السّلام) است.
جالب توجّه آن که قاضی نعمان که تنها ناقل احادیث مرسل ظهور از مغرب است، روایت زیر را نقل کرده که ناظر به شروع قیام از مکّه و همسو با دیگر احادیث است:
«عن الدغشی، یرفعه الی رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، انه قال: یخرج بعدی من بنی‌هاشم رجل یبایع بین الرکن و المقام، فیغلب صاحب الشام اربعة آلاف یخسف لهم بالبیداء، ثم یسیر الیهم، و المحروم من حرم غنیمتهم، ثم یملک بعد ذلک سبع سنین؛
پس از من مردی از
بنی‌هاشم قیام می‌نماید که میان رکن
[حجر الاسود] و
مقام [ابراهیم
]، بیعت و بر چهار هزار سپاهی اعزامی
[سفیانی] از شام غلبه می‌کند. آنها
[نزدیک
مدینه] در
صحرای بیدا به زمین فرو می‌روند و پس از آن، این مرد به سوی آنان حرکت می‌کند و محروم کسی است که از غنیمت
[نبرد با آنها
] بی‌نصیب بماند، و سپس این مرد، هفت سال فرمان روایی می‌کند.
افزون بر این، در روایات متعدّدی آمده است که خروج کننده از مغرب و یا شام، سفیانی است.
او پس از شورش در شام، سپاهی به سوی مدینه گسیل می‌دارد و امام مهدی (علیه‌السّلام) در نتیجه همین اقدام او، از مدینه، خارج و عازم مکّه می‌شود.
امام مهدی (علیه‌السّلام) آن‌گاه پس از بیعت گرفتن از سیصد و سیزده یار ویژه‌اش
در درّه‌های اطراف مکّه، و در پی حوادثی مانند کشته شدن
نفس زکیه که در مکّه روی می‌دهد، از مخفیگاه
ذی طوی در پیرامون مکّه، به سوی
مسجد الحرام بیرون می‌آید و پس از خواندن
نماز عشا، با صدایی رسا، آغاز قیام خود را اعلام می‌کند.
امام آن‌گاه بیعت عمومی می‌گیرد و چون عدد سپاهیانش به ده هزار تن می‌رسد، حرکت خود را آغاز می‌کند.
امام سپاهی به سوی مدینه می‌فرستد. (برخی روایات بیان می‌دارند که امام خود به سوی مدینه می‌رود.)
و آن‌جا را آرام و امن می‌کند و خود برای سرکوب سفیانی و استقرار حکومت جهانی‌اش، به سوی عراق، آوردگاه بزرگ قیام می‌رود.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «محل قیام امام مهدی» تاریخ بازیابی۱۳۹۸/۱۱/۲۸.
