• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محتضر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: محتضر، حضرت علی ـ علیه‌السلام، ائمه علیهم‌السلام، مرگ.
پرسش: در روایتی دیدم، حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ هنگام جان دادن هر انسانی ـ چه مؤمن و چه کافر ـ بر بالین فرد محتضر حاضر می‌شوند و آن فرد در آن لحظه به حقانیت امیرالمؤمنین ـ علیه‌السلام ـ پی می‌برد. می‌خواستم سند این روایت و احیاناً صحیح یا ناصحیح بودن آن‌ را جویا شوم.
پاسخ:


حاضر شدن پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و امامان معصوم ـ علیهم‌السلام ـ از جمله حضرت علی علیه‌السلام، هنگام مرگ‌، نزد تمام انسان‌ها حتی کسانی که بر دین‌های دیگر می‌باشند، از اموری است که اخبار مستفیضه بر آن دلالت دارد.
[۱] مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۶، ص ۱۷۳ ۲۰۱، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    

البته در نحوه و چگونگی این حضور سخنانی بیان شده است که آن هم با دلیل‌های عقلی و نقلی جواب داده شده است.
[۲] مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۶، ص ۲۰۰ ۲۰۲، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    


فضیل‌بن یسار از امام پنجم و امام ششم ـ علیهماالسلام ـ نقل می‌کند که آن دو بزرگوار فرمودند: « روح انسان‌ها جسدشان را ترک نمی‌کند تا این‌که حضرت محمد، امام علی، امام حسن و امام حسین ـ علیهم‌السلام ـ را ببیند و چشمش روشن شود.
[۳] مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۶، ص ۱۹۱، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    


در خصوص حضور امام علی ـ علیه‌السلام ـ نزد تمام انسان‌ها ـ چه مؤمن و چه غیرمؤمن ـ نیز روایات خاصه‌ای وارد شده است. یکی از آن روایات، حدیثی است از اصبغ‌بن نباته (یکی از اصحاب حضرت علی)
[۴] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی‌محمد، ج ۱، ص ۳۴۷، دارالکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
که به‌طور خلاصه نقل می‌شود.

۳.۱ - روایتی از اصبغ‌بن نباته

اصبغ‌بن نباته می‌گوید: حارث همدانی ـ از اصحاب امام علی ـ علیه‌السلام ـ و فقها‌ی بی‌نظیر زمان خود
[۵] برقی، احمدبن محمدبن خالد، الطبقات‌ (رجال البرقی)، ص ۴، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ق.
[۶] امین عاملی‌، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ۴، ص ۳۶۵ ـ ۳۷۰، دار التعارف للمطبوعات‌، بیروت، ۱۴۰۶ق.
ـ که مریض بود و به سختی راه می‌رفت، با گروهی از شیعیان که من هم با آنان بودم، نزد امیرالمؤمنین علی ـ علیه‌السلام ـ آمد، آن‌ حضرت فرمود: «ای حارث، تو را چه‌گونه می‌بینم؟» حارث گفت: روزگارم به پایان رسیده است، ای امیر المؤمنین! دشمنی شیعیانت بر در خانه‌ات مرا می‌سوزاند، امام علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «دشمنی آنان در چه چیز است؟» حارث پاسخ داد: درباره‌ تو و امتحان و گرفتاری از طرف تو، برخی از آنان‌ درباره‌ تو غلو کرده‌اند و تو را خدا می‌دانند، گروهی میانه‌رو هستند که تو را نه خدا می‌دانند، نه یک بشر عادی، دسته دیگر درباره تو سرگردان و شک دارند، نمی‌دانند تو را پیشوا قرار دهند یا دیگری را.
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «ای برادر همدانی! بهترین شیعیان من دسته وسط هستند، غلوکنندگان و آنانی که شک دارند، باید به این دسته ملحق شوند». سپس آن‌ حضرت به پرسش‌های دیگر حارث جواب داد و در ادامه فرمود: «ای حارث! قسم به خدایی که دل دانه را می‌شکافد و مخلوقات را آفریده! من و دشمنانم هنگام مرگ و نزد پُل صراط و حوض با هم روبه‌رو می‌شویم و باید مرا بشناسند و به حقانیت من پی ببرند...».
[۷] شیخ مفید، الأمالی، محقق و مصحح:استاد ولی، حسین، غفاری، علی‌اکبر، ص ۳ ۷، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    


افرادی چون «ابوخالد کابلی»،
[۸] کشی، محمدبن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص ۹ ـ ۱۰ ؟؟، محقق و مصحح: شیخ طوسی، محمدبن حسن، مصطفوی، حسن،‌ مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
«اصبغ‌بن نباته»،
[۹] شیخ طوسی، محمدبن حسن، الأبواب (رجال طوسی)، محقق و مصحح: قیومی اصفهانی، جواد، ص ۵۷ و ۹۳، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ سوم، ۱۴۲۷ق.
[۱۰] موسوی خویی، سید ابو القاسم، معجم رجال الحدیث، ج ۳، ص ۲۲۱ مرکز نشر آثار شیعه، قم، ۱۴۱۰ق.
«جَمِیلِ‌بْنِ صَالِحٍ»،
[۱۱] نجاشی، احمدبن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة (رجال نجاشی)، ص ۱۲۷، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.    
[۱۲] علامه حلی، حسن‌بن یوسف، خلاصة الأقوال فی معرفة أحوال الرجال‌، ص ۳۴، منشورات المطبعة الحیدریة، نجف اشرف، چاپ دوم، ۱۳۸۱ق.    
«محمدبن عبدالله‌بن عبد‌المطلب»،
[۱۳] علامه حلی، حسن‌بن یوسف، خلاصة الأقوال فی معرفة أحوال الرجال‌، ص ۳۹۷، منشورات المطبعة الحیدریة، نجف اشرف، چاپ دوم، ۱۳۸۱ق.    
که در سند این حدیث به‌عنوان راوی وجود دارند، در علم رجال مورد بررسی قرار گرفته‌اند و علمای رجال، آنها را ثقه و مورد اطمینان دانسته‌اند.
اما برخی دیگر از راویان این حدیث، اسمشان در کتاب‌های رجالی ذکر نشده و سخنی از آنان به میان نیامده است؛ ولی مذمت هم نشده‌اند. بنابراین اجمالاً سند حدیث، مورد اعتماد است.

اما با توجه به اخبار مستفیضه‌ای که دلالت و صراحت دارند بر حضور پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و امامان معصوم ـ علیهم‌السلام ـ از جمله امام علی ـ علیه‌السلام ـ نزد تمام انسان‌‌ها در هنگام مرگ و همچنین نقل حدیث مذکور از بزرگانی چون «شیخ مفید»
[۱۴] شیخ مفید، الأمالی، محقق و مصحح:استاد ولی، حسین، غفاری، علی‌اکبر، ص ۳ ۷، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
و «شیخ طوسی»
[۱۵] شیخ طوسی، الأمالی، ص ۶۲۵، دارالثقافة، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
و «طبری» در کتاب «بشارة المصطفی»
[۱۶] عمادالدین طبری آملی، أبی‌جعفر محمد‌بن أبی القاسم، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج ۱، ص ۲۱، المکتبة الحیدریة، نجف، چاپ دوم، ۱۳۸۳ق.    
و علامه «مجلسی» در کتاب «بحارالانوار»،
[۱۷] مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ‌۶۵، ص ۱۲۰، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
متن این حدیث بدون شک پذیرفته می‌شود.


۱. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۶، ص ۱۷۳ ۲۰۱، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۲. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۶، ص ۲۰۰ ۲۰۲، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۳. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۶، ص ۱۹۱، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۴. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی‌محمد، ج ۱، ص ۳۴۷، دارالکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
۵. ↑ برقی، احمدبن محمدبن خالد، الطبقات‌ (رجال البرقی)، ص ۴، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ق.
۶. ↑ امین عاملی‌، سید محسن، اعیان الشیعة، ج ۴، ص ۳۶۵ ـ ۳۷۰، دار التعارف للمطبوعات‌، بیروت، ۱۴۰۶ق.
۷. ↑ شیخ مفید، الأمالی، محقق و مصحح:استاد ولی، حسین، غفاری، علی‌اکبر، ص ۳ ۷، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۸. ↑ کشی، محمدبن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص ۹ ـ ۱۰ ؟؟، محقق و مصحح: شیخ طوسی، محمدبن حسن، مصطفوی، حسن،‌ مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
۹. ↑ شیخ طوسی، محمدبن حسن، الأبواب (رجال طوسی)، محقق و مصحح: قیومی اصفهانی، جواد، ص ۵۷ و ۹۳، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ سوم، ۱۴۲۷ق.
۱۰. ↑ موسوی خویی، سید ابو القاسم، معجم رجال الحدیث، ج ۳، ص ۲۲۱ مرکز نشر آثار شیعه، قم، ۱۴۱۰ق.
۱۱. ↑ نجاشی، احمدبن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة (رجال نجاشی)، ص ۱۲۷، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.    
۱۲. ↑ علامه حلی، حسن‌بن یوسف، خلاصة الأقوال فی معرفة أحوال الرجال‌، ص ۳۴، منشورات المطبعة الحیدریة، نجف اشرف، چاپ دوم، ۱۳۸۱ق.    
۱۳. ↑ علامه حلی، حسن‌بن یوسف، خلاصة الأقوال فی معرفة أحوال الرجال‌، ص ۳۹۷، منشورات المطبعة الحیدریة، نجف اشرف، چاپ دوم، ۱۳۸۱ق.    
۱۴. ↑ شیخ مفید، الأمالی، محقق و مصحح:استاد ولی، حسین، غفاری، علی‌اکبر، ص ۳ ۷، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۱۵. ↑ شیخ طوسی، الأمالی، ص ۶۲۵، دارالثقافة، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
۱۶. ↑ عمادالدین طبری آملی، أبی‌جعفر محمد‌بن أبی القاسم، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج ۱، ص ۲۱، المکتبة الحیدریة، نجف، چاپ دوم، ۱۳۸۳ق.    
۱۷. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ‌۶۵، ص ۱۲۰، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    


پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : بررسی سندی | حدیث شناسی | کلام | مرگ | معاد شناسی
جعبه ابزار