عوامل شفابخش از منظر قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیماری،
کرونا،
قرآن کریم،
شفا.
پرسش: در ایامی که با بیماری کرونا مواجه هستیم این سوال مطرح می‌شود که قرآن کریم چه عوامل مادّی و معنوی را در عافیت و شفا از بیماری معرفی می‌کند؟
پاسخ اجمالی: آیات مختلفی در قرآن کریم درباره شفای بیماری‌های جسمی، روحی و روانی وجود دارد که در هرکدام به عوامل مادّی و معنوی متعددی اشاره شده است مثلاً در بیماری‌های جسمی می‌توان به خوردن غذاهای پاک، ممنوعیت غذاهای غیربهداشتی، دوری از
مردار گوشت‌مردار و
شراب اشاره کرد همچنین از
عسل نیز به عنوان درمان بعضی از بیماری‌های جسمی یادکرده است. در بیماری‌های روحی، عمل کردن به آیات قرآن کریم و رعایت
تقوا، بهترین عامل برای سلامتی است و برای بیماری‌های روانی هم توصیه‌هایی مانند
قرائت قرآن،
صبر،
توکل، ذکر و... شده است که عمل به آن‌ها می‌تواند انسان را در مقابل این بیماری‌ها مصون بدارد.
عافیت از بیماری‌ها همیشه یکی از دغدغه‌های بشر بوده است. هرچند قرآن کریم کتاب بهداشت و پزشکی نیست، بلکه کتابی برای تربیت معنوی است ولی گاهی به عنوان مسیری برای
خداشناسی به مطالب پزشکی و بهداشتی و علمی اشاره ای دارد. این مطالب اگر در حد
اعجاز علمی نباشد، قطعاً برخی از آن‌ها جزء شگفتی‌های علمی است.
شفاء به معنای صحت و سلامتی از بیماری است. «
راغب اصفهانی» می‌گوید: «الشفاء من المرض: موافاه شفاء السّلامة؛
یعنی رسیدن به کنار سلامتی.»
شفادهنده واقعی خداست لذا
حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «وَ اِذا مَرِضْتُ فَهُوَ یشْفِین؛
و هرگاه مریض می‌شوم اوست که شفایم می‌دهد.» چون شافی خداست، واسطه‌هایی را هم برای این کار قرار داده است، لذا در قرآن کریم ۴ مرتبه واژه «شفاء» را به کاربرده است که ۳ مورد از آن‌ها درباره شفا دهی قرآن کریم
و ۱ مورد درباره شفا دهی عسل است.
شفاء در قرآن کریم، گاهی صحت و سلامتی از بیماری‌های جسمی است و گاهی از بیماری‌های قلبی و روحی و گاهی از بیماری‌های روانی که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
درباره بهداشت غذایی آیات متعددی در قرآن کریم آمده است که عبارت‌اند از: خوردن غذاهای پاک
، ممنوعیت غذاهای غیربهداشتی
اسراف نکردن در غذا دوری از
گوشت مردار گوشت خوک و
خوردن خون و
شراب و....درباره بهداشت شخصی نیز قرآن کریم دستوراتی دارد؛
وضو غسلطهارت لباس و بسیاری از موارد دیگر. همچنین درباره بهداشت مسائل جنسی نیز مسائل مهمی در قرآن کریم ذکرشده است من جمله ممنوعیت آمیزش با زنان در
عادت ماهیانه دوری از
زنا، دوری از لواط
و دوری از
استمناء و موارد دیگر.
در مورد درمان بیماری‌های جسمی در برخی آیات صراحتاً مواردی به عنوان شفاء معرفی شده است مانند شفاء بودن عسل: «يَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاء لِلنَّاسِ؛
...از درون شکم آن (زنبور) نوشیدنی بارنگ‌های مختلف خارج می‌شود که در آن شفاء برای مردم است.»
خواص غذائی و دارویی (شفابخشی)، خاصیت ضد میکروبی و ضدعفونی و همچنین کاربرد درمانی عسل در بیماری‌های پوستی، گوارشی، تنفسی، قلبی، کلیوی، عصبی و... ازجمله آثار این ماده شفابخش است که امروزه به اثبات رسیده است.
در برخی آیات دیگر نیز اعمال و رفتارهایی بیان شده که علاوه بر جنبه دینی و شرعی آن‌ها، در روایات و
علم پزشکی امروزه، آثار درمانی آن به اثبات رسیده است مانند
روزه:
«وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا ؛ و مردان روزه‌دار و زنان روزه‌دار، مردان پاک‌دامن و زنان پاک‌دامن و مردانی که بسیار به
یاد خدا هستند و زنانی که بسیار یاد خدا می‌کنند، خداوند برای همه آنان
مغفرت و پاداش عظیمی فراهم ساخته است.»
مرض تنها مرض بدن نیست بلکه قرآن از مرض قلب نیز نام می‌برد که از مرض بدن شدیدتر و صعب العلاج تر است «فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ»
قلب مریض دوازده بار در قرآن آمده است و قرآن کریم شفاء و دوای دردهای قلوب نیز می‌باشد. بالاترین توصیه قرآن کریم که درجای جای این کتاب عزیز بدان سفارش شده است و عمل بدان می‌تواند انسان را از همه بیماری‌ها بخصوص قلبی و روحی نجات دهد، تقوا است. خداوند متعال می‌فرماید «وَ مَنْ یتَّقِ اللَّهَ یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجا؛
و هرکسی تقوای الهی را پیشه کند خدا برای او راه برون رفت از مشکلات را قرار می‌دهد.»
بیماری‌هایی چون
شک،
حقد،
حسد،
شرک،
کفر،
نفاق که بیماری‌های قلبی‌اند که به وسیله قرآن زدوده می‌شوند: «وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنین
؛ و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است برای مؤمنان، نازل می‌کنیم.»
برخی از روان‌شناسان با تحقیق درآیات قرآن دریافته‌اند که قرآن تاثیر زیادی بر روان انسان می گذارد. آنان
شفابخشی قرآن را با
علوم تجربی مقایسه کرده‌اند و نتایج حاصل از آن را با عنوان تاثیر قرائت قرآن بر بهداشت روانی انسان منتشر کرده‌اند.
مداومت بر قرائت قرآن، نقش مؤثری در رویارویی با
اضطراب دارد. فهم قرآن نیز در مقابله با اضطراب مؤثر است.
نتیجه تحقیقی که از ۶۰ دختر به دست آمد، نشان داد رویارویی میزان اضطراب و گرایش به
افسردگی در گروهی که طی ۶ ماه روزانه حداقل نیم ساعت به قرائت قرآن می‌پرداختند، به‌طور چشم‌گیری کمتر از دیگران است.
توصیه‌هایی هم در قرآن کریم در این راستا آمده است: دمیدن روح امید و دوری از
یاس و اثر آن در کاهش افسردگی.
دعوت قرآن به
صبر و اثر آن در کاهش فشارهای روانی.
دعوت قرآن به
توکل به خدا و نقش آن در آرامش انسان.
یاد خدا و آرامش دل.
ممنوعیت
سوءظن،
تجسس و
غیبت و اثرات آن بر سلامتی جامعه و شخصیت افراد.
به عبارت دیگر می‌توان گفت: همه دستورهای الهی به نوعی برای آرامش فردی، اجتماعی و رشد و بالندگی فرد و جامعه است.
قرآن کریم به عنوان تنها کتاب آسمانی که مصون از تحریف است نکات بسیار ارزشمندی را درباره عوامل مادّی و معنوی در بیماری‌های جسمی، روحی و روانی بیان داشته است که توجه به هرکدام از این عوامل می‌تواند سعادت دنیوی و اخروی انسان را تامین کند.
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی، برگرفته از مقاله «عوامل شفابخش در قرآن کریم» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۲/۲.
