عذاب روز قیامت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روز قیامت ،
عذاب ، قرآن کریم.
پرسش: علت تعبیرات مختلف از عذاب روز قیامت در
قرآن چیست؟
پاسخ: پیش از پرداختن به پاسخ ناگزیر از بیان مقدمه‌ای هستیم.
هدف قرآن، آموزش
تاریخ ،
داستان ، رمان‌نویسی، و... نیست؛ گرچه برای رسیدن به هدفش به‌نحوی از همه اینها بهره می‌برد.
قرآن کتاب
هدایت ، انسان‌سازی و
تربیت است که دارای مواعظ و
نصایح و
انذار و
تبشیر و... می‌باشد.
از‌این‌رو می‌بینیم
قرآن در نقل
تاریخ یا داستان، مواد تاریخ و جزئیات داستان را نقل نمی‌کند و در نقل داستان‌ها هم برای بهره‌برداری تربیتی و اخلاقی قطعه‌ای از آن را در جایی و قطعه‌ای دیگر از آن را در جای مناسبی دیگر بیان می‌کند؛ "زیرا دأب و روش
کلام خدای تعالی در آنجا که قصه‌ها را بیان می‌کند بر این است که به نکات برجسته و مهمی که در ایفای غرض مؤثر است، اکتفاء می‌کند و به جزئیات و
تفصیل داستان نمی‌پردازد. از اول تا به آخر داستان را
حکایت نمی‌کند".
به عنوان نمونه داستان
حضرت یونس هم در
سوره انبیاء آیه ۸۷
و هم در
سوره صافات آیه ۱۳۹ ـ ۱۴۸
آمده است و این نه‌تنها ضعف و نقص به‌حساب نمی‌آید، بلکه نشانه دقت،
حکمت و هدف‌مند بودن آن است؛ نظیر دانشمند فرهیخته و نویسنده‌ای که از یک مجموعه شعری در جاهای متعدد کتابش استفاده می‌کند؛ به‌نحوی که هر بیتی را در یک موضوعی مربوط، به کار می‌گیرد.
با توجه به این مقدمه اکنون به پاسخ پرسش می پردازیم.
اصطلاحات
صاعقه ،
رجفه ،
طاغیه ،
صیحه و
یوم الظله ، هر‌چند تعابیر متعدد و در ظاهر متفاوتی هستند، اما با اندک توجه و تأمل در مفاهیم عنوان‌های یاد شده در
آیات و
تفاسیر که به عنوان
عذاب برای یک قوم آمده‌اند؛ به دست می‌آید که هیچ‌گونه تهافت و تناقضی بینشان وجود ندارد.
مثلاً برای
قوم ثمود در آیه ۷۸ سوره مبارکه
اعراف ، رجفه؛
(زلزله) بیان شده است.
اما در آیات ۱۳و ۱۷
سوره فصلت و آیه ۴۴ سوره ذاریات به صاعقه (عذاب نابود‌کننده، قطعه‌ای از
آتش که براثر تصادم با ابرها جهیده می شود و با هرچه برخورد کند، آتش می‌زند، صدای هولناک و مرگ)
تعبیر شده است.
از طرفی، در آیه ۵
سوره حاقّه عذابشان، طاغیه (همان صاعقه
یا چیزی که از حد طبیعی خود گذشته باشد) آمده است و در آیه ۶۷
سوره هود هم عنوان صیحه (به معنای عذاب)
ذکر شده است.
همچنین برای
قوم مدین در آیه ۹۴ سوره هود عذاب صیحه و در آیه ۹۱ اعراف رجفه بیان شده است.
در آیه ۱۸۹
سوره شعراء عذاب یوم ظله (سایبانی از ابر صاعقه خیز) آمده است.
در مورد عذاب یوم ظله در
تفاسیر چنین آمده است:بعد از هفت روز که سراسر سرزمینشان را گرمای مفرط و سوزان فرا‌گرفته بود و به‌هیچ‌وجه نسیمی نمی‌وزید، به ناگاه قطعه ابری در آسمانشان ظاهر شد و نسیمی به وزیدن در گرفت. با مشاهده این قطعه ابر از خانه‌هایشان شتابان بیرون رفتند و سوی آن شتافتند که در این هنگام صاعقه‌ای مرگبار همراه با صدایی هولناک از آن برخاست و دنبالش آتشی فراوان از آن بر آنان فرو ریخت و نهایتاً
زمین را به لرزه درآورد و همگی را هلاک ساخت.
طاغیه از طرفی، همان‌طور که ذکر شد به خود صاعقه گفته می‌شود و از طرف دیگر، به‌معنای موجودی که از حد خود
تجاوز کند هم، آمده است که در این صورت علاوه بر صاعقه با زلزله هم سازگار است و صیحه هم، باز همان‌طور که بیان شد، به‌معنای عذاب است و
عذاب در معنای صاعقه هم بیان شده است.
علاوه بر این هرکدام از
زلزله و طاغیه خود
مصداق عذاب‌های شدید طبیعی هستند.
با توجه به آنچه بیان شد و تأمل در
مفاهیم ذکرشده برای اصطلاحات به کار رفته که هرکدام در موارد جداگانه به‌عنوان عذاب برای
قوم ثمود و مدین ذکر شده‌اند و همچنین، توجه به ارتباطی که بینشان وجود دارد، معلوم می‌شود که هیچ‌گونه
تناقض و تضادی بینشان نیست؛ بلکه آنها لازم و ملزوم و در‌بردارنده معانی یکدیگر هستند.
اما تعابیر متعدد و مختلف از عذاب به اقتضای
فصاحت قرآن و رساندن مطلب به غایت
بلاغت برای تأثیر بیشتر در نفوس مردم صورت گرفته است.
در مورد
شهادت هم باید گفت:اگر شاهدی در یک مرحله از شهادتش چیزی بگوید و در مرحله بعدی گفته پیشین را نقض نماید و یا شاهدی دیگر بر‌خلاف او شهادت دهد، همه آنچه که گفته شد، از
اعتبار ساقط خواهد بود؛ ولی اگر در هر مرحله از شهادت، بخشی از ماجرا و حقیقت بیان شود؛ به‌طوری‌که تناقضی بینشان نباشد با کنار هم قراردادن همه آنها می‌توان از آن بهره برد.
علاوه بر این مقایسه این دو
قیاس مع الفارق است و اساساً شرایطی که در محکمه برای پذیرش بینه و اقرار و... لازم است ربطی به کتاب تربیتی و انسان‌سازی مثل
قرآن ندارد.
پایگاه اسلام کوئیست.
