• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شهادت حضرت زهرا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: شهادت، حضرت زهرا علیها‌السلام.
پرسش: علت فوت یا رحلت و یا شهادت حضرت زهرا ـ علیها‌السلام ـ و نحوه‌ شهادت با توجه به مدارک معتبر چگونه بوده؟
پاسخ: در اکثر کتب تاریخی بزرگان اهل تشیع و بعضی از بزرگان اهل تسنن به این مطلب اذعان شده که بیت مقدس فاطمه ـ علیها‌السلام ـ مورد حمله و یورش قرار گرفته.
[۲] عمادالدین طبری، کامل بهایی، ص ۳۰۵، از جزء اول کتاب، سوق بین الحرمین، پاساژ مهتاش.




به نقل بعضی‌ها، تهدید به آتشو به نقل بعضی دیگر به آتش کشیده شد
[۵] سلیم بن قیس هلالی، تحقیق: محمدباقر انصاری، مؤسسه الهادی، قم، ۱۴۱۵ هـ، ص ۸۶۸، ۸۶۳ و ۵۸۵
[۶] مؤتمر علماء بغداد، مقاتل بن عطیة، دار الارشاد الاسلامی، بیروت، ۱۴۱۵، ص ۱۳۵ و ۱۳۷.
[۷] علی بن حسین مسعودی، اثبات الوصیه، نجف اشرف، بصیرتی، قم، ص ۱۴۳.
[۸] شیخ عبداللّه بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم، از شاگردان علامه مجلسی، مدرسه امام مهدی علیه‌السلام قم، ۱۳۶۳ ش، ج ۱۱، ص ۴۰۰، ۴۰۴، ۴۴۱، ۴۴۳.
[۹] ابوجعفر طوسی، تلخیص الشافی، (۴۶۰ هـ)، تحقیق سیدحسین بحرالعلوم، دار الکتب الاسلامیه، قم ۱۳۴۹ هـ، ج ۳، ص ۷۶.
و فاطمه ـ علیها‌السلام ـ در اين حمله و يورش بی‌رحمانه‌ حكومت غاصب، به‌گونه‌ای ميان در و ديوار قرار گرفت كه علاوه بر وارد آمدن صدمات سخت بر وجود گران‌مايه‌اش،
[۱۰] ابراهیم بن محمد بن الجوینی خراسانی، فرائد السمطین (۷۳۰ هـ)، تحقیق شیخ محمدباقر محمودی، مؤسسه المحمودی، بیروت، ج ۲، ص ۳۴ و ۳۵.
[۱۲] محمد بن حسن حر عاملی، اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، (۱۱۰۴ هـ)، علمیه، قم، ج ۱، ص ۲۸۰ ـ ۲۸۱.
[۱۴] کتاب سلیم بن قیس، تحقیق، محمدباقر انصاری، ص ۵۶۸، ۵۹۴ و ۹۰۷.
فرزند وی نیز سقط گردید،
[۱۵] علی بن حسین مسعودی (۳۴۶ هـ)، اثبات الوصیه، نجف الاشرف، بصیرتی، قم، ص ۱۴۳
[۱۶] ابی‌الفتح محمد بن عبدالکریم بن ابی‌بکر احمد الشهرستانی، (۵۴۸ - ۴۷۹ هـ ق)، الملل و النحل، در شرح احوال ابراهیم بن سیار بصری معروف به نظام از متکلمین معروف معتزلی، تحقیق محمد سید گیلانی، شرکة مکتبه و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده بمصر، ج ۱، ۲ و ۳ در یک مجلد، ص ۵۷.
[۱۸] عمادالدین طبری، کامل بهایی، سوق بین الحرمین، پاساژ مهتاش، جزء اول، ص ۳۰۹.
[۱۹] نورالله الحسینی المرعشی، احقاق الحق و ازهاق الباطل، منشورات مکتبه الاسلامیه، با تعلیقه آیة‌الله سید‌شهاب‌الدین النجفی، به اهتمام حسن غفاری، ج ۲، ص ۳۷۳.
و تازیانه‌های بیدادی که بر پیکرش فرود آمد، بدنش را مجروح و خون‌آلود ساخت و آثار عمیقی بر آن بدن نازنین بر جای نهاد که تا لحظه‌ شهادت پابرجا بود، و نیز ضربات شدید دیگری بر او وارد شد که جسم و جان و روح ملکوتی‌اش را به‌شدت آزرد.
[۲۲] محمد بن حسن حر عاملی، اثبات الهداة، علمیه، قم، ج ۱، ص ۲۸۰ ـ ۲۸۱.
[۲۴] الشهرستانی، الملل و النحل، تحقیق سید گیلانی، ج ۱، ۲ و ۳، در یک مجلد، ص ۵۷.
[۲۵] شیخ ابوالقاسم جعفر بن قولویه، کامل الزیارات، المطبعة المرتضویه، نجف اشرف، ۱۳۵۶ هـ، ص ۳۳۲ ـ ۳۳۵.
[۲۶] سیدهاشم بن سلیمان بن اسماعیل بحرانی، غایة المرام و حجة الخصام، انتشارات انجمن آثار ملی، تهران، ص ۴۸.



در کنار تمام این فشارها و دردها و رنج‌ها، سوگ پدر و گریه‌ بسیار بر آن حضرت نیز از عواملی بود که باعث شدت بیماری و زوال شادابی و طراوت از خورشید جهان‌افروز وجود او می‌شد
[۲۷] عسی بن ابی‌الفتح الاربلی، کشف الغمه فی معرفة الائمه، و علق علیه سیدهاشم الرسولی، تبریز، سوق المسجد الجامع، ج ۱، ص ۴۹۸.
[۳۰] نورالله الحسینی المرعشی، احقاق حق، تعلیه آیة‌الله شهاب‌الدین النجفی، به اهتمام حسن غفاری، المطبعة الاسلامیه، ج ۱۰، ص ۴۳۸.
و از طرف دیگر، ستم و خشونت و مواضع ناجوان‌مردانه‌ برخی از مسلمان‌نماها و نیز تحول ارتجاعی در سیستم سیاسی و دگرگونی کارها و تغییر اوضاع و شرایط به سود ارتجاع و جاهلیت
[۳۱] از جمله می‌توان به غصب حکومت غاصب اشاره نمود؛ عمادالدین طبری، کامل بهایی، سوق بین الحرمین، پاساژ مهتاش، جزء اول، ص ۳۰۹.
[۳۲] ابی‌الفتح الاربلی، کشف الغمه فی معرفة الائمه، علق علیه هاشم الرسولی، تبریز، سوق المسجد الجامع، ج ۱، ص ۴۷۶، ۴۷۷ و ۴۷۸.
را نیز می‌توان از عواملی بر شمرد که فشار دردها و رنج‌ها را هر لحظه بیش‌تر می‌ساخت و خورشید وجود گل سر سبد آفرینش را به‌سوی افق مغرب پیش می‌برد. و آنچه آن عزیز را سخت رنج می‌داد و پیکر مطهرش را آب می‌کرد، امواج رنج‌ها و دردها و مصیبت‌هایی بود که هر روز بر آن افزوده می‌شد و این فشارها و رنج‌ها بود که بر درد و بیماری برخاسته از صدمات وارده در حمله و یورش دژخیمان حکومت غاصب به بیت مقدسش، کمک کرد تا بانوی سرفراز گیتی و آفرینش را به بستر شهادت بکشاند.


به دستور دختر فرزانه‌ پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بسترش را به وسط اطاق آوردند و فاطمه ـ علیها‌السلام ـ پس از تدبیر امور منزل و نظافت و شست‌و‌شوی بدن مبارک و لباس‌هایش رو به قبله در بستر خویش آرمید.
از برخی روایات چنین به نظر می‌رسد که امیرمؤمنان علیه‌السلام به همراه دو فرزندش در واپسین لحظات زندگی بانوی جهان هستی، در منزل نبودند و تنها اسماء بنت عمیس در خدمت حضرتش حضور داشت، لحظه‌های آخر فرا‌می‌رسید و از پی آن، شرایط پرواز روح ملکوتی برترین بانوی جهان هستی فراهم می‌آمد. فاطمه ـ علیها‌السلام ـ نگاهی عمیق به اطراف افکند و فرمود: درود بر فرشته‌ وحی، سلام بر پیامبر رحمت و عدالت، بار خدایا! مرا به همراه پیامبر گران‌مایه‌ات برانگیز و غرق در مهر و خشنودیت ساز، و در جوار رحمت و خانه‌ مهر و منزلگاه سلامت و آرامش خویش پناه ده. آنگاه فرمود:
آیا آنچه من می‌بینم، شما نیز می‌بینید؟ پرسیدند: مگر شما چه می‌بینید؟ فرمود: اینها، انبوه‌انبوه، از فرشتگان آسمان‌ها هستند و این نیز فرشته‌ وحی است و آن هم پدر بزرگوارم پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ که می‌فرماید: "دخترم، به نزد ما بشتاب که آنچه نزد ما داری، برای تو از دنیا و تمام ارزش‌های دنیوی بهتر و پسندیده‌تر است. بشتاب به نزد من که در شوق دیدار توأم... فاطمه ـ علیها‌السلام ـ لحظاتی چشمان خود را روی هم نهاد و آنگاه فرمود: «سلام بر تو ای دریافت‌دارنده‌ جان‌ها به فرمان خدا، هر‌چه زودتر روح مرا از این تن خاکی و زمینی برگیر؛ سپس فرمود: به‌سوی تو روانم و ای پروردگار پر مهر؛ نه به‌سوی آتش. سپس پلک و دیدگان را روی هم نهاد، دست‌ها و پاهای خویش را دراز کرد و افسوس و دریغ که ریحانه‌ نبی‌ اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ جهان را بدرود گفت...
[۳۴] السید محمد کاظم القزوینی، فاطمة الزهراء ـ علیها‌السلام ـ من المهد الی اللحد، الطبعة الاولی (۱۳۹۷ هـ ۱۹۷۷ م)، دار الصادق‌طبع، نشر، توزیع، شارع الام جیلاس، البنایة المرکزیة، الطابق الرابع، بیروت، لبنان، ص ۶۱۵، ۶۱۶ و ۶۱۷.
[۳۵] میرزا محمدتقی سپهر، ناسخ التواریخ، در ذکر فضائل فاطمه زهرا ـ علیها‌السلام ـ چاپ سوم از انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۵۴ ش، ص ۲۲۲ ـ ۲۲۳.



۱. ابن قتیبه الدینوری، الامامه و السیاسة المعروف به تاریخ الخلفاء، تحقیق علی شیری، ناشر الشریف الرضی، المطبعة امیر، قم، ج ۲، ۱ در یک مجلد، ص ۳۰،    
۲. عمادالدین طبری، کامل بهایی، ص ۳۰۵، از جزء اول کتاب، سوق بین الحرمین، پاساژ مهتاش.
۳. احمد بن علی بن ابی‌طالب طبرسی، الاحتجاج، دارالنعمان، نجف اشرف، و انتشارات اسوه قم، ۱۴۱۳، تحقیق:ابراهیم بهادری و محمدهادی به، ج ۱، ص ۱۸۱.    
۴. ابن قتیبه الدینوری، الامامه و السیاسة، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۳ ه ش، ج ۱، ص ۱۲. بعد از آنکه عمر با عده‌ای به در خانه علی علیه‌السلام آمد، گفت:«والذی نفس عمر بیده:لتخرجنّ أولأحرقنها علی من فیها، فقیل له یا أبا حفص:إن فیها فاطمة؟ فقال و أن».    
۵. سلیم بن قیس هلالی، تحقیق: محمدباقر انصاری، مؤسسه الهادی، قم، ۱۴۱۵ هـ، ص ۸۶۸، ۸۶۳ و ۵۸۵
۶. مؤتمر علماء بغداد، مقاتل بن عطیة، دار الارشاد الاسلامی، بیروت، ۱۴۱۵، ص ۱۳۵ و ۱۳۷.
۷. علی بن حسین مسعودی، اثبات الوصیه، نجف اشرف، بصیرتی، قم، ص ۱۴۳.
۸. شیخ عبداللّه بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم، از شاگردان علامه مجلسی، مدرسه امام مهدی علیه‌السلام قم، ۱۳۶۳ ش، ج ۱۱، ص ۴۰۰، ۴۰۴، ۴۴۱، ۴۴۳.
۹. ابوجعفر طوسی، تلخیص الشافی، (۴۶۰ هـ)، تحقیق سیدحسین بحرالعلوم، دار الکتب الاسلامیه، قم ۱۳۴۹ هـ، ج ۳، ص ۷۶.
۱۰. ابراهیم بن محمد بن الجوینی خراسانی، فرائد السمطین (۷۳۰ هـ)، تحقیق شیخ محمدباقر محمودی، مؤسسه المحمودی، بیروت، ج ۲، ص ۳۴ و ۳۵.
۱۱. محمد بن علی بن الحسین بن بابویه قمی، امالی صدوق، الصدوق (۳۸۱ ه)، مؤسسه اعلمی، بیروت، ۱۴۰۰ ه، ص ۹۹ ۱۰۱.    
۱۲. محمد بن حسن حر عاملی، اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، (۱۱۰۴ هـ)، علمیه، قم، ج ۱، ص ۲۸۰ ـ ۲۸۱.
۱۳. طبرسی، الاحتجاج، ج ۱، ص ۲۱۰ ۲۱۶.    
۱۴. کتاب سلیم بن قیس، تحقیق، محمدباقر انصاری، ص ۵۶۸، ۵۹۴ و ۹۰۷.
۱۵. علی بن حسین مسعودی (۳۴۶ هـ)، اثبات الوصیه، نجف الاشرف، بصیرتی، قم، ص ۱۴۳
۱۶. ابی‌الفتح محمد بن عبدالکریم بن ابی‌بکر احمد الشهرستانی، (۵۴۸ - ۴۷۹ هـ ق)، الملل و النحل، در شرح احوال ابراهیم بن سیار بصری معروف به نظام از متکلمین معروف معتزلی، تحقیق محمد سید گیلانی، شرکة مکتبه و مطبعة مصطفی البابی الحلبی و اولاده بمصر، ج ۱، ۲ و ۳ در یک مجلد، ص ۵۷.
۱۷. ابن ابی‌الحدید معتزلی، شرح نهج‌البلاغه، ملتزم الطبع و النشر، دارالمعرفة، دارالکتاب العربی، داراحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، ج ۱، ص ۱۳۵.    
۱۸. عمادالدین طبری، کامل بهایی، سوق بین الحرمین، پاساژ مهتاش، جزء اول، ص ۳۰۹.
۱۹. نورالله الحسینی المرعشی، احقاق الحق و ازهاق الباطل، منشورات مکتبه الاسلامیه، با تعلیقه آیة‌الله سید‌شهاب‌الدین النجفی، به اهتمام حسن غفاری، ج ۲، ص ۳۷۳.
۲۰. حسین بابویه قمی، صدوق، امالی، مؤسسه اعلمی، بیروت، ۱۴۰۰ ه، ص ۹۹ ۱۰۱.    
۲۱. حسین بابویه قمی، صدوق، امالی، مؤسسه اعلمی، بیروت، ۱۴۰۰ ه، ص ۱۱۸.    
۲۲. محمد بن حسن حر عاملی، اثبات الهداة، علمیه، قم، ج ۱، ص ۲۸۰ ـ ۲۸۱.
۲۳. بن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل‌ابی‌طالب، مؤسسه انتشارات علامه خیابان حضرتی، المطبعة العلمیه، قم، ج ۲، ص ۲۰۹.    
۲۴. الشهرستانی، الملل و النحل، تحقیق سید گیلانی، ج ۱، ۲ و ۳، در یک مجلد، ص ۵۷.
۲۵. شیخ ابوالقاسم جعفر بن قولویه، کامل الزیارات، المطبعة المرتضویه، نجف اشرف، ۱۳۵۶ هـ، ص ۳۳۲ ـ ۳۳۵.
۲۶. سیدهاشم بن سلیمان بن اسماعیل بحرانی، غایة المرام و حجة الخصام، انتشارات انجمن آثار ملی، تهران، ص ۴۸.
۲۷. عسی بن ابی‌الفتح الاربلی، کشف الغمه فی معرفة الائمه، و علق علیه سیدهاشم الرسولی، تبریز، سوق المسجد الجامع، ج ۱، ص ۴۹۸.
۲۸. علی بن حسین بن بابویه قمی (صدوق)، الخصال، دفتر نشر اسلامی، ۱۴۰۳ ه، قم، ج ۱، ص ۲۷۲.    
۲۹. علی بن شهر آشوب مازندرانی، مناقب علی ابی‌طالب، انتشارات علامه، قم، المطبعة العلمیه، قم، ج ۳، ص ۳۶۲.    
۳۰. نورالله الحسینی المرعشی، احقاق حق، تعلیه آیة‌الله شهاب‌الدین النجفی، به اهتمام حسن غفاری، المطبعة الاسلامیه، ج ۱۰، ص ۴۳۸.
۳۱. از جمله می‌توان به غصب حکومت غاصب اشاره نمود؛ عمادالدین طبری، کامل بهایی، سوق بین الحرمین، پاساژ مهتاش، جزء اول، ص ۳۰۹.
۳۲. ابی‌الفتح الاربلی، کشف الغمه فی معرفة الائمه، علق علیه هاشم الرسولی، تبریز، سوق المسجد الجامع، ج ۱، ص ۴۷۶، ۴۷۷ و ۴۷۸.
۳۳. ابن ابی‌الحدید معتزلی، شرح نهج‌البلاغه، به تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ۱۹۶۲، دار احیاء الکتب العربیه، عیسی البابی الحلبی و شرکاء، ج ۱۶، ص ۲۳۶.    
۳۴. السید محمد کاظم القزوینی، فاطمة الزهراء ـ علیها‌السلام ـ من المهد الی اللحد، الطبعة الاولی (۱۳۹۷ هـ ۱۹۷۷ م)، دار الصادق‌طبع، نشر، توزیع، شارع الام جیلاس، البنایة المرکزیة، الطابق الرابع، بیروت، لبنان، ص ۶۱۵، ۶۱۶ و ۶۱۷.
۳۵. میرزا محمدتقی سپهر، ناسخ التواریخ، در ذکر فضائل فاطمه زهرا ـ علیها‌السلام ـ چاپ سوم از انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۵۴ ش، ص ۲۲۲ ـ ۲۲۳.
۳۶. علامه مجلسی، بحارالانوار، مکتبه اسلامیه، طهران شارع بوذر جمهری، المطبعة الاسلامیه، ۱۳۹۱، ج ۴۳، ص ۱۷۲.    
۳۷. علامه مجلسی، بحارالانوار، مکتبه اسلامیه، طهران شارع بوذر جمهری، المطبعة الاسلامیه، ۱۳۹۱، ج ۴۳، ص ۱۸۳.    
۳۸. علامه مجلسی، بحارالانوار، مکتبه اسلامیه، طهران شارع بوذر جمهری، المطبعة الاسلامیه، ۱۳۹۱، ج ۴۳، ص ۲۰۰.    
۳۹. علی بن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل‌ابی‌طالب، انتشارات علامه، قم، المطبعة العلمیه، قم، ج ۳، ص ۳۹۴.    



سایت اندیشه قم    


رده‌های این صفحه : تاریخ معصومان | حضرت زهرا




جعبه ابزار