• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شفع

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: شفع، زوج، جفت، قرین، وتر.

پرسش: تفاوت واژه «زوج» و «شفع» در قرآن چیست؟

پاسخ:



«شَفع»؛ به معنای ضمیمه کردن چیزی به چیزی،
[۲] قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ‌۴، ص ۴۸، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
و مقارن و همراه بودن دو چیز
[۳] ابن فارس، أحمد، معجم مقائیس اللغة، محقق، مصحح، هارون، عبدالسلام محمد، ج ‌۳، ص ۲۰۱، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
است.

۱.۱ - آیه ۳ سوره فجر

در آیه شریفه «وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ»؛ شفع، اسم و به معنای جفت چنان‌که وتر به معنای تک است.
[۵] قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ‌۴، ص ۴۸، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
[۶] کاشانی، ملا فتح الله، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، ج ‌۱۰، ص ۲۳۲، تهران، کتاب‌فروشی محمدحسن علمی، ۱۳۳۶ش.
البته در تفسیر این آیه، مفسران اقوال و احتمالات فراوانی ذکر کرده‌اند.


«زوج» در لغت، به معنای جفت و کسی که برای او قرین و همراه باشد، آمده است.
[۷] قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۳، ص ۱۸۵، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.


به هر دو قرین از مذکر و مؤنث در حیوانات که ازدواج یافته‌اند، «زوج» گفته می‌شود.
[۹] قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۳، ص ۱۸۵، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
به هر دو قرین در غیر حیوانات نیز زوج اطلاق می‌شود؛ مثل یک زوج کفش (یک جفت). زوج و قرین زن، شوهر اوست و زوج و قرین مرد، زن اوست: «زوج المرأَة: بعلها. و زوج الرجل: امرأَته».


در قرآن کریم نیز زوج ـ به اعتبار قرین و همراه مرد ـ به زن اطلاق شده است: مانند: «وَ قُلْنا یا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّة...»؛ و گفتیم: «ای آدم! تو با همسرت در بهشت سکونت کن»‌.


بنابراین زوج به کامل‌کننده دیگری و قرین و همراه او گفته می‌شود. به دیگر سخن، هر کدام از دو موجودی که با قرار گرفتن در کنار دیگری، آن‌ را کامل می‌کند، زوج آن دومی می‌باشد؛ مثلاً مرد زوج زن و زن زوج مرد است. اما شفع، یعنی چیزی که همراه و ضمیمه می‌شود، در مقابل وتر که تنهاست و ضمیمه و همراه ندارد: «شفع ... أصلٌ صحیح یدلُّ علی مقارنَة الشیئین. من ذلک الشَّفْع خلاف الوَتْر».
[۱۴] ابن فارس، أحمد، معجم مقائیس اللغة، محقق، مصحح، هارون، عبدالسلام محمد، ج ‌۳، ص ۲۰۱، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق؛ «(الشَّفْع): نقیض الوتر».
[۱۵] حمیری، نشوان بن سعید‌، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم‌، ج ‌۶، ص ۳۴۹۹، بیروت، دارالفکر المعاصر، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.‌




۱. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص ۴۵۷، دمشق، بیروت، دارالقلم‌، الدار الشامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۲. قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ‌۴، ص ۴۸، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
۳. ابن فارس، أحمد، معجم مقائیس اللغة، محقق، مصحح، هارون، عبدالسلام محمد، ج ‌۳، ص ۲۰۱، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
۴. فجر (۸۹)، آیه ۳.    
۵. قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ‌۴، ص ۴۸، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
۶. کاشانی، ملا فتح الله، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، ج ‌۱۰، ص ۲۳۲، تهران، کتاب‌فروشی محمدحسن علمی، ۱۳۳۶ش.
۷. قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۳، ص ۱۸۵، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
۸. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۲، ص ۲۹۱، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.    
۹. قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۳، ص ۱۸۵، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
۱۰. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص ۳۸۴، دمشق، بیروت، دارالقلم‌، الدار الشامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۱۱. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص ۳۸۴، دمشق، بیروت، دارالقلم‌، الدار الشامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۱۲. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۲، ص ۲۹۲، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.    
۱۳. بقره (۲)، آیه ۳۵.    
۱۴. ابن فارس، أحمد، معجم مقائیس اللغة، محقق، مصحح، هارون، عبدالسلام محمد، ج ‌۳، ص ۲۰۱، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق؛ «(الشَّفْع): نقیض الوتر».
۱۵. حمیری، نشوان بن سعید‌، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم‌، ج ‌۶، ص ۳۴۹۹، بیروت، دارالفکر المعاصر، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.‌



پایگاه اسلام کوئست.    



جعبه ابزار