• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شأن‌ نزول

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: شأن نزول.
پرسش: آیا تمام آیات قرآن دارای شأن نزول است یا نه؟ و جایگاه شأن نزول در فهم قرآن کریم به چه میزان است؟
پاسخ: آیات و سوره‌های قرآن کریم بر دو قسم است:





۱.۱ - أ. دسته اول

دسته‌ای از آنها بدون این‌که رویدادی رخ داده و پرسشی مطرح شده باشد، نازل شده‌اند؛ مانند برخی از آیاتی که مردم را به اندیشه توحیدی و اعتقاد به مبدأ و معاد و نبوت و اصول عالی اخلاقی و رفتار مطبوع انسانی دعوت می‌کند یا از تفاصیل و جزئیات عالم پس از مرگ و برزخ و قیامت و احوال نیکان و بدان گزارش می‌دهد و یا برخی از آیاتی که تاریخ و قصص پند‌آموز امت‌های گذشته و فرجام کار هر گروه را نام می‌برد.
[۱] سعیدی روشن، محمدباقر، اسباب یا زمینه‌های نزول آیات قرآن، ص ۱۸، انتشارات یمین ۱۳۷۶.


۱.۲ - ب. دسته دوم

دسته دیگری از آ یات در پی حادثه و یا واقعه‌ای که رخ داده و یا پرسشی که مطرح شده نازل شده‌اند.
در اصطلاح مفسران و دانشمندان علوم قرآنی، آن رویداد یا پرسشی که به‌اقتضای آن، قسمتی از یک آیه یا بخشی از آن و یا چند آیه و یا یک سوره از قرآن کریم هم‌زمان یا در پی آن نازل شده است، سبب و شأن نزول می‌گویند.
[۲] رجبی، محمود، روش تفسیر قرآن، ص ۱۱۹، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۵.



در مورد جایگاه شأن نزول در فهم قرآن کریم چند دیدگاه وجود دارد:

۲.۱ - ۱. دیدگاه اول

برخی از دانشمندان اسلامی هر‌گونه تفسیر ی را بدون شناخت شأن نزول آیات، ناممکن می‌دانند. واحدی می‌گوید:آگاهی از سبب نزول آیات، مهم‌ترین امری است که شناخت صحیح آیات قرآن بدون اطلاع از آن ممتنع است.
[۳] سعیدی روشن، محمدباقر، اسباب یا زمینه‌های نزول آیات قرآن، ص ۲۴، انتشارات یمین ۱۳۷۶.
[۴] به نقل از اسباب النزول واحدی، ص ۴.
جلال‌الدین سیوطی نیز همین سخن را مورد توجه قرار می‌دهد.
[۵] سعیدی روشن، محمدباقر، اسباب یا زمینه‌های نزول آیات قرآن، ص ۲۴، انتشارات یمین ۱۳۷۶.


۲.۲ - ۲. دیدگاه دوم

برخی دیگر بر این تصورند که جست‌وجو در اسباب نزول آیات صرفاً یک موضوع تاریخی و کشف رخدادهای زمان گذشته است که ارزش علمی چندانی ندارد.
[۷] سعیدی روشن، محمدباقر، اسباب یا زمینه‌های نزول آیات قرآن، ص ۲۰، انتشارات یمین ۱۳۷۶.


۲.۳ - ۳. دیدگاه سوم

حق این است که از یک‌سو شأن نزول در فهم آیات قرآنی و تفسیر آن نقش بسزایی دارد. هر‌کس با سبک و اسلوب بیان قرآن آشنا باشد، متوجه می‌شود بسیاری از آیات با اکتفای به قراین موجود در جو و فضای زمان نزول ، بیان شده‌اند. بنابرین آگاهی نسبت به زمان و مکان و اشخاص و شرایط و مقتضیات و اسباب نزول نقش عمده‌ای در رفع ابهام از چهره آیات و فهم مدلول آن‌ها دارد.

۲.۳.۱ - دیدگاه علامه طباطبایی

علامه طباطبایی می‌نویسد: حوادث و وقایعی که در روزهای دعوت برای پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ رخ داد و نیاز‌های ضروری نسبت به احکام و قوانین اسلامی ، سبب نزول بسیاری از سور و آیات گردیده است و شناخت این اسباب تا حد زیادی در فهم آیه و معانی و اسرار آن کمک می‌کند.
[۹] سعیدی روشن، محمدباقر، اسباب یا زمینه‌های نزول آیات قرآن، ص ۲۰، انتشارات یمین ۱۳۷۶.
[۱۰] به نقل از قرآن در اسلام، ص ۱۲۳ و ۱۷۶.

ولی از سوی دیگر باید توجه داشت روایاتی که در شأن نزول آیات قرآن وارد شده‌اند، اگر مستند و معتبر باشند، هر‌چند در فهم آیات کمک فراوانی می‌کند، اما مفهوم آیات را تخصیص نمی‌زند و معنا را منحصر در همان مصداق و مورد خاصی نمی‌کند؛ بلکه محتوای قرآن برای همیشه دوران است.


۱. سعیدی روشن، محمدباقر، اسباب یا زمینه‌های نزول آیات قرآن، ص ۱۸، انتشارات یمین ۱۳۷۶.
۲. رجبی، محمود، روش تفسیر قرآن، ص ۱۱۹، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۵.
۳. سعیدی روشن، محمدباقر، اسباب یا زمینه‌های نزول آیات قرآن، ص ۲۴، انتشارات یمین ۱۳۷۶.
۴. به نقل از اسباب النزول واحدی، ص ۴.
۵. سعیدی روشن، محمدباقر، اسباب یا زمینه‌های نزول آیات قرآن، ص ۲۴، انتشارات یمین ۱۳۷۶.
۶. به نقل از جلال‌الدین السیوطی، الإتقان فی علوم القرآن، ج ۱، ص ۶۱.    
۷. سعیدی روشن، محمدباقر، اسباب یا زمینه‌های نزول آیات قرآن، ص ۲۰، انتشارات یمین ۱۳۷۶.
۸. به نقل از جلال‌الدین السیوطی، الإتقان فی علوم القرآن، ج ۱، ص ۶۱.    
۹. سعیدی روشن، محمدباقر، اسباب یا زمینه‌های نزول آیات قرآن، ص ۲۰، انتشارات یمین ۱۳۷۶.
۱۰. به نقل از قرآن در اسلام، ص ۱۲۳ و ۱۷۶.



پایگاه اسلام کوئیست.    


رده‌های این صفحه : شان نزول | قرآن شناسی | نزول قرآن




جعبه ابزار