سلام پس از نماز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سلام، نماز، سلام بر امام حسین (علیه‌السلام)، سلام بر امام رضا (علیه‌السلام)، سلام بر امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف).
پرسش: سلامی که پس از اتمام نماز به سه امام داده می‌شود، منشأ آن چیست؟
پاسخ:
سلامی که بعد از اتمام
نماز رو به طرف
کربلا،
مشهد مقدس و سرانجام رو به وجود بقیة الله الاعظم (اروحنا لتراب مقدمه الفداه)
هدیه می‌گردد، منشأ خاص و سبک ویژه‌ای ندارد؛ به همین دلیل به صور و اشکال مختلفی صورت می‌گیرد.
عده‌ای رو به سمت کربلای معلّا ایستاده و بر
امام حسین (علیه‌السلام) سلام و
صلوات می‌فرستند، سپس به سمت مشهد مقدس بر
امام رضا (علیه‌السلام) سلام و درود می‌فرستند و پس از آن رو به قبله کرده، ضمن عرض ارادت به ساحت مقدس ولی‌عصر (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) سلام و صلوات نثار وجود مبارک ایشان می‌نماید.
برخی نیز مقابل قبله می‌ایستند و ادای سلام و صلوات را از رسول مکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) شروع می‌کنند و به حضرت ولی‌عصر (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) ختم می‌کنند.
بعضی هم رو به قبله به پیامبر اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم)، امیرالمؤمنین
علی (علیه‌السلام)،
فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها)، و امام حسن و امام حسین (علیهما‌السلام) سلام و درود و صلوات می‌فرستد، سپس به سمت مشهد مقدس به امام رضا (علیه‌السلام) سلام و
درود می‌فرستند و بعد از‌آن‌رو به قبله سلام و صلوات نثار وجود نازنین امام عصر (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) می‌نماید.
تمام این صور و اشکال سلام و درودها به پیامبر و
اهل بیت طاهرینش، نشان از این واقعیت دارد که سلام و درود فرستادن بر مقربان درگاه حق‌تعالی، ریشه در کتاب الهی دارد؛
پروردگار عالم عالی‌ترین تحیات را بر هدایتگران جوامع و بندگان صالح خود فرو می‌فرستد:
«
سلامٌ علی ابراهیم»
،
«
سلامٌ عَلی نوحٍ فِی العالَمین»
«
سلامٌ عَلی آلِ یاسین»
و ...
و آن‌گاه که نوبت به خاتم رسولان و فخر عالمیان، حضرت محمد بن عبدالله (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) می‌رسد، نه‌تنها خودش بر او سلام و صلوات می‌فرستد، بلکه
مؤمنان را موظف کرده که به پیروی از
خدا و
فرشتگان، به آن حضرت سلام و صلوات بفرستند و بدین‌گونه یادش را گرامی و نامش را بزرگ دارند و ارادت خویش را به آستان وی ابلاغ کنند: «
اِنَّ الله وَ مَلائکتَهُ یُصلّوُن عَلَی النّبّی یایُّها الذّین امَنوُا صَلّوُا علیه و سَلّمُوا تَسلیماً».
این دستور اختصاص به مؤمنان عصر نزول وحی ندارد؛ بلکه عام است و مؤمنان عصرهای بعدی تا قیام
قیامت را شامل می‌شود.
بنابراین همان‌گونه که
قرآن کریم، سلام به اولیای الهی را تجویز کرده است و نیز آن را به زمان
حیات آنان اختصاص نداده، چنان‌که درباره یحیای شهید (علیه‌السلام) فرمود: سلام بر آن روزی که می‌میرد: «
و سلام علیه ... و یوم یموت ...»
و نیز از زبان
حضرت عیسی (علیه‌السلام) نقل کرده که این‌گونه بر خود سلام داده: «
و السلام علیّ یوم وُ لدتُ و یوم اَموتُ و یَوْمَ اَبْعَثُ حیّاً»
معلوم می‌شود این سلام‌ها اختصاصی به صالحانی مانند
ابراهیم و
نوح و
یحیی و ... که در
قرآن کریم از آنان نام برده شده ندارد؛ بلکه عام است و هر کسی که در مسیر
هدایت الهی باشد، مشمول آن است: «
والسلام علی مَنِ التّبع الهُدی»
و نیز اختصاص به زمان حیات آنان ندارد و شامل زمان ممات آن نیز می‌گردد.
سلام ما به امام حسین (علیه‌السلام)، امام رضا (علیه‌السلام) و حضرت ولی‌عصر ـ عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف ـ که در سه جهت صورت می‌گیرد، علاوه بر آن فضیلتی که سلام بر
صالحان و اولیای الهی دارد، از این جهت عرفاً مرسوم شده است که:
سلام بر امام سوم شیعیان به جهت موقعیت بی‌نظیر و فضیلت فوق‌العاده‌ای که دارد، می‌باشد کما این‌که خداوند تبارک و تعالی به صورت ویژه در قالب
زیارت عاشورا بر وی و اولاد و اصحاب وی سلام فرستاده است که در مورد اولیای دیگر کمتر مشاهده می‌شود؛ «زیرا تیغ نبرد امامت علوی و سلطنت اموی ـ که استمرار نبرد
اسلام و
کفر است ـ عاشورا است».
و سلام بر امام هشتم (علیه‌السلام) توسط ایرانیان به جهت افتخاری است که نصیب مردم ما شده است و امام هشتم خود را در میان خود حس می‌کنند و این موقعیت را برای خود افتخاری بس بزرگ می‌دانند، علاوه بر فضیلتی که برای
زیارت ایشان وارد شده است و سبک سلام ما به علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) قسمتی از زیارت‌نامه ایشان می‌باشد که به آن سفارش شده است.
خلاصه سخن این‌که سلام از سنخ دعاست و دعای
مؤمن موحد مستجاب است و ثالثاً
صلوات بر آن ذوات
مقدس، اظهار کمالات وجودی آن‌هاست.
و سرانجام
سلام بر حضرت بقیة الله الاعظم (علیه‌السلام) به جهت حضور ایشان و حاضر و ناظر بودن وی و این‌که
حجت خدا بر روی
زمین است و طبق
روایات ناظر اعمال و شاهد رفتار ماست و اقتضای ادب، هم‌چنان که سیره
علما نیز بوده است، سلام و درود فرستادن به وجود مبارک آن امام همام است.
۱. آیة الله جوادی آملی، ادب فنای مقربان (شرح زیارت جامعه کبیره)، ج۱، مرکز نشر اسراء قم.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «سلام پس از نماز»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۷/۱۸.
