سرنوشت فدک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:فدک،
خلیفه اول،
خلیفه سوم.
پرسش:سرنوشت فدک چه شد؟
پاسخ اجمالی: فدک در دوره خلافت خلیفه اول و دوم در تصرف خلفا بود، اما خلیفه سوم آن را به عنوان اقطاع به مروان بن حکم واگذار کرد و در دوره
عمر بن عبد‌العزیز و گاهی در دوره
عباسیان برای مدت کوتاهی در دست
بنی‌فاطمه قرار داشت.
فدک در دوره خلافت خلیفه اول و دوم همچنان در تصرف حکومتیان بود، اما خلیفه سوم آن را به
مروان بن حکم، به
اقطاع(اقطاع، واگذاری زمین و آب، محل کسب و کار،
معدن یا منابع حاصل از آن، به افراد به صورت محدود یا نامحدود است) داد.
در دوره
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) نیز از بازگرداندن فدک گزارشی در دست نیست.
امام صادق (علیه‌السّلام) بازنگرداندن فدک از سوی امام علی (علیه‌السّلام) را تأسی به
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دانسته‌اند. چه اینکه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پس از
فتح مکه حاضر نشد خانه‌اش را که عقیل بدون اجازه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فروخته بود، پس بگیرد.
معاویه در زمان حکومتش فدک را در چند دوره به مروان بن حکم،
عمرو بن عثمان بن عفان و پسرش
یزید به اقطاع داد.
امویان پیوسته این منطقه را به خویشان خود به اقطاع می‌سپردند. تنها در دوره خلافت سه ساله عمر بن عبد‌العزیز (۹۹ تا ۱۰۱ ق) فدک به
بنی‌هاشم (
حسن بن حسن (علیه‌السّلام) یا
امام باقر (علیه‌السّلام) و
عبد‌اللّه بن حسن) بازگردانده شد.
در دوره عباسیان بارها فدک به بنی‌هاشم بازگردانده شد، ولی هر بار به بهانه‌ای از ایشان پس می‌گرفتند. در زمان
مأمون سندی مبنی بر واگذارکردن فدک به ورثه حضرت زهرا (علیه‌السّلام) نوشته شد و در سال ۲۱۰ ق، به حاکم مدینه،
قثم بن جعفر ابلاغ شد.
در این سند درباره
هبه بودن فدک و تصدیق صاحب حق بودن فاطمه (علیه‌السّلام) نکاتی آمده است. از این‌رو فدک تا زمان
متوکل (۲۳۲-۲۴۸ ق) پیوسته در دست بنی‌فاطمه بود. بعدها نیز بارها این ملک به آل‌علی (علیه‌السّلام) بازگشت ولی پس از چندی از سوی خلیفه‌ای دیگر تصرف می‌شد.
در حال حاضر چشمه‌های هفت‌گانه فاطمه،
مسجد فاطمه، وادی فاطمه و باغستان‌هایی موسوم به فاطمه (علیه‌السّلام) وجود دارند که به ظاهر نام‌گذاری‌هایی هستند که در دوره شُرفا (حکمرانان پیش از آل‌سعود) صورت گرفته‌اند.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «سرنوشت فدک» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱/۱۹.
