• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سخن حضرت زهرا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: سخن حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، خطبه فدکیه، انصار، بازوان دین و شریعت.

پرسش: چرا در پایان خطبه‌ی فدکیه، حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها گفتار خود را خطاب به انصار ایراد می‌فرمایند؟

پاسخ:




حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ پس از آن‌که سخنان مستدل و عتاب‌آمیزی خطاب جمع حاضر در مسجد و شخص ابوبکر ایراد فرمودند، روی سخن را به سمت انصار کرده و برای بیدار کردن و توجه دادن آن‌ها به عمق جریان، مطالب دیگری را متذکر شد: («ثُمَّ رَمَتْ بِطَرْفِهَا نَحْوَ الْأَنْصَارِ فَقَالَتْ یَا مَعَشرَ النقیبة وَ أَعْضَادَ الْمِلَّةِ، وَ حضنة الْإِسْلَامِ، مَا هَذِهِ الْغَمِیزَةُ فِی حَقِّی، وَ السِّنَةُ عَنْ ظُلَامَتِی‌...».). عطف توجه حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها به گروه انصار می‌تواند دلایلی داشته باشد، از جمله:



۲.۱ - انصار، بازوان شریعت اسلام

حضرت در این‌جا می‌خواهند بفرمایند: اسلام به‌واسطه شما و در دامن شما بزرگ شده و توسعه پیدا کرده است؛ زیرا انصار بودند که سبب حفظ اسلام گشتند. آنان با عهد و پیمانی که با پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بستند و آن‌ حضرت را به مدینه دعوت کردند، اولین حکومت اسلامی را تشکیل دادند؛ یعنی در حقیقت با فداکاری انصار بود که نهال نوپای اسلام محکم و پابرجا شد. بر این اساس حضرت خطاب به آنان می‌فرماید: «و حضنة الاسلام»؛ یعنی ای حافظان اسلام که اسلام در دامن شما رشد و توسعه پیدا کرد.

۲.۱.۱ - معنای حصنة

«حضنة» جمع «حاضن» به معنای حفظ و نگه‌داری کردن است.

۲.۱.۲ - معنای أعضاد الملة

«و أعضاد الملة»؛ و ای بازوان دین و شریعت! «أعضاد» جمع «عضد» است به معنای بازو.

از باب این‌که بازو وسیله قدرت انسان است و انسان قدرت خود را به‌وسیله بازو اعمال می‌کند، حضرت می‌فرمایند: شما بازوان شریعت اسلام بودید و شما بودید که اسلام را یاری کردید.

۲.۲ - سفارش ویژه پیامبر درباره اهل بیت

شاید این خطاب خاص به دلیل وصیت و سفارش ویژه‌ای باشد که پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در مورد اهل بیت، به انصار نمودند: «احْفَظُونِی مَعَاشِرَ الْأَنْصَارِ فِی أَهْلِ بَیْتِی فَإِنَّ اللَّطِیفَ الْخَبِیرَ أَخْبَرَنِی أَنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْض‌»؛
[۴] ابن طاووس، علی بن موسی‌، طرف من الأنباء و المناقب، ص ۱۴۴، تاسوعا، مشهد، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
ای گروه انصار، مرا در اهل بیتم حفظ کنید؛ چراکه خداوند لطیف و خبیر به من خبر داد که این دو (قرآن و اهل بیت) هرگز از هم جدا شدنی نیستند تا در حوض کوثر بر من عرضه شوند!


ازاین‌روست که دختر رسول خدا می‌فرماید: «أما کان رسول الله ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ أبی یقول: المرء یحفظ فی ولده؟»؛ آیا پدرم رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله نمی‌فرمود: (حرمت) هر مردی در (احترام به) اولادش حفظ می‌شود؟


این سخن در حقیقت بیانگر این است که اگر می‌خواهید حرمت و موقعیت شخصی که از دنیا رفته، محفوظ باشد، به فرزندان او احترام کنید، حرمت فرزندانش را نگه‌دارید؛ زیرا بچه‌ها، یادگاران او هستند. اگر شما بخواهید به پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ احترام کنید، باید حرمت اولاد او را نگاه دارید، از حقوق اهل بیتش دفاع کنید.

احترام به سادات نیز از همین‌جا سرچشمه می‌گیرد؛ چون آنان اولاد پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ هستند و احترام گذاشتن ما به آنان در حقیقت احترام به پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است.


به‌هر‌صورت حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها در پایان خطبه فدکیه متوجه گروه انصار شده و آنان را مورد خطاب قرار داده و فرمود: ای گروه بزرگانی که از همه چیز آگاهید؛ چرا این‌قدر نسبت به حق من از خود ضعف نشان می‌دهید؟

حضرت زهرا در واقع می‌خواهند بفرمایند شما که بازوان ملت اسلام بودید و اسلام در دامن شما رشد پیدا کرد و همواره مطیع پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بودید، چه‌گونه است که الآن در مقابل این همه ظلمی که به عترت پیامبرتان می‌شود، ساکت نشسته‌اید و از حریم آنان دفاع نمی‌کنید؟!: «والسنة عن ظلامتی؟»؛ و چیست این چرت و غفلت شما از ظلمی که به من وارد شده است؟ «سنة» مصدر باب «وسن، یوسن» است به معنای چرت زدن، و به معنای غفلت هم به کار رفته است.

در این‌جا حضرت خطاب به انصار می‌فرمایند: چرا چرتتان برده و از ظلمی که به من وارد شده است، چشم برهم گذاشته‌اید؟ آنانی که بعد از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ قدرت را به قبضه‌ی خویش درآوردند، هر کاری بخواهند می‌کنند و شما هیچ عکس‌العملی از خود نشان نمی‌دهید، گویا خودتان را به خواب زده‌اید!



۱. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‌۱۳، ص ۱۲۳، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق، صفوان عدنان داودی، ص ۵۷۱، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۳. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‌۳، ص ۲۹۲، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.    
۴. ابن طاووس، علی بن موسی‌، طرف من الأنباء و المناقب، ص ۱۴۴، تاسوعا، مشهد، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
۵. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق و مصحح، خرسان، محمد باقر، ج ۱، ص ۱۰۲، نشر مرتضی، مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۳ق. در نسخه طبرسی اصطلاح «النقیبة» آمده است.    
۶. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‌۱۳، ص ۴۴۹، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.    
۷. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق، صفوان عدنان داودی، ص ۵۷۱، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    



پایگاه اسلام کوئست.    



جعبه ابزار