• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سجده بر زمین

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: سجده، زمین، مهر، سجده‌گاه.

پرسش: حدیث «جعلت لی الارضُ مسجداً و طهوراً» از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) در مورد مهر چه مفهومی دارد و منبع آن چیست؟

پاسخ: از این حدیث شریف می‌توان جواز سجده بر تمام زمین و هر آن‌چه را در آن می‌روید، استفاده کرد. چه از خاک و سنگ و... (به غیر از موارد استثناشده در فقه). «مُهر» هم که از جنس خاک می‌باشد، داخل در مضمون حدیث می‌شود.


این حدیث شریف («جعلت لی الارضُ مسجداً و طهوراً») که از نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) منقول است، بیش از ۱۰۰ مرتبه در کتب مختلف فقهی، حدیثی، اصولی آورده شده، و در مورد مفهوم آن و استفاده‌هایی که از آن می‌شود، بحث شده است؛ از جمله در کتاب‌های بحارالانوار،
[۱] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳هـ، ج۱۶ و ۷۸و ۸۰ و ۸۱و ۹۸.
[۲] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۶، ص۳۱۳، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ه.    
[۳] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۳، ص۲۷۶، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ه.    
[۴] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۳، ص۲۷۷، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ه.    
[۵] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۱، ص۱۴۷، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ه.    

خصال شیخ صدوق
[۶] شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، ص۲۹۲، ح ۵۶، تصحیح علی‌اکبر غفاری، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲.    
و امالی ایشان
[۷] شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۲۸۵-۳۱۶، تحقیق قسم الدراسیات الاسلامیه، مؤسسه البعثه، چاپ اول، ۱۴۱۷ه ق.    
و هم‌چنین کتاب شریف وسائل الشیعه
[۸] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۳، ص۳۵۰، مؤسسه آل البیت، ۱۳۷۲ ه ش.    
[۹] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۱۱۷، مؤسسه آل البیت، ۱۳۷۲ ه ش.    
[۱۰] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۴۵، مؤسسه آل البیت، ۱۳۷۲ ه ش.    
[۱۱] حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۳، ص۳۵۱، مؤسسه آل البیت، ۱۳۷۲ ه ش.    
به صورت‌های مختلف و با عبارات گوناگون نقل شده است.

این حدیث شریف به طوری که از کتب فقهی و حدیثی برمی‌آید، در سه باب و با سه موضوع مورد استفاده واقع شده است:
أ. در مبحث تیمم؛
ب. در مورد وجوب سجده بر زمین؛
ج. امکان اقامه نماز در هر جایی.

بنابراین می‌شود از این حدیث شریف جواز سجده بر تمام زمین و هر آن‌چه را در آن می‌روید، استفاده کرد. چه از خاک و سنگ و...(به غیر از موارد استثناشده در فقه). «مُهر» هم که از جنس خاک می‌باشد، داخل در مضمون حدیث می‌شود.

کلمة مسجداً که در روایت آمده، به معنی «سجده‌گاه» می‌باشد.
‌
و مفهوم حدیث شریف چنین می‌شود: زمین (و هر آن‌چه در آن است) برای من به عنوان سجده‌گاه قرار داده شده و در موقع نماز می‌توانم پیشانی خودم را بر آن‌ها بگذارم و هم‌چنین تمام زمین برای من پاک‌کننده قرار داده شده تا در صورتی که نتوانم وضو بگیرم، از آن برای نماز استفاده بکنم.

۱. بحارالانوار، ج۱۶، ص۳۱۳، و ج۷۷، ص۱۴۷.
۲. وسائل الشیعه، ج۲ و ۳ و ۵.
۳. مستدرک الوسائل، ج۲.

۱. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳هـ، ج۱۶ و ۷۸و ۸۰ و ۸۱و ۹۸.
۲. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۶، ص۳۱۳، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ه.    
۳. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۳، ص۲۷۶، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ه.    
۴. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۳، ص۲۷۷، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ه.    
۵. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۱، ص۱۴۷، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ه.    
۶. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، ص۲۹۲، ح ۵۶، تصحیح علی‌اکبر غفاری، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲.    
۷. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۲۸۵-۳۱۶، تحقیق قسم الدراسیات الاسلامیه، مؤسسه البعثه، چاپ اول، ۱۴۱۷ه ق.    
۸. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۳، ص۳۵۰، مؤسسه آل البیت، ۱۳۷۲ ه ش.    
۹. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۱۱۷، مؤسسه آل البیت، ۱۳۷۲ ه ش.    
۱۰. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۵، ص۳۴۵، مؤسسه آل البیت، ۱۳۷۲ ه ش.    
۱۱. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۳، ص۳۵۱، مؤسسه آل البیت، ۱۳۷۲ ه ش.    



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «سجده بر زمین»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۱۷.    



جعبه ابزار