زبان قوم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دین اسلام، جهانی بودن،
زبان،
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله.
پرسش: با توجه به این‌که اسلام دین جهانی است و پیامبر اسلام پیامبر همه
اقوام است، چگونه باید کلام
قرآن را که می‌فرماید:"ما هر پیامبری را به زبان قومش فرستادیم"، معنا کرد؟
پاسخ: اگرچه پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ برای
هدایت همه مردم مبعوث شده است، ولی
دعوت او از یک جمع و جامعه کوچک و محدود شروع و به‌تدریج به جوامع بزرگ‌تر گسترش می‌یابد، تا سراسر جهان را در بر بگیرد و چون گسترش دعوت پیامبر از طریق اسباب و وسایل عادی بوده، بنابراین لازم بود تا شروع دعوت پیامبران به زبان قومی باشد که در بین آنها مبعوث شده‌اند؛ زیرا ابتدا این گروه باید با
رسالت او آشنا شوند ـ با توجه به محدودیت عمر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ سپس این گروه پیشتاز، آن را به دیگر اقوام
جهان حمل کنند؛ ازاینرو بین فرستاده شدن پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ برای همه مردم و
تکلم حضرتش به زبان قوم و گروه اول هیچ تعارض و تنافی وجود ندارد.
کلمه "لسان" در این
آیه مانند آیه «
بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ»؛ «(و مردم را) بر زبان و لغت عربی فصیح (هدایت کنی)»،
به معنای
لغت است و «
بِلِسانِ قَوْمِهِ» یعنی به لغت و
زبان آنان و معنای آیه چنین است که «ما هیچ رسولی را نفرستادیم، مگر این‌که به زبان قوم و مردم زمان خود صحبت می‌کرد تا بتواند
احکام را برای آنان بیان کند».
مقصود از ارسال رسل به زبان قوم خود، این است که رسولانی که فرستاده‌ایم، هر یک از اهل همان زبانی بوده که مأمور به ارشاد اهل آن شده‌اند، حال چه این‌که خودش از اهل همان محل و از
نژاد همان مردم باشد و یا آن‌که مانند لوط از اهالی سرزمین دیگر باشد، ولی با زبان قومش با ایشان سخن بگوید.
جهانی بودن
دین اسلام با ارسال پبامبر به زبان قومش منافاتی ندارد.
اما آیا پیامبر اسلام فقط پیامبر قوم عرب بود؟از آیات متعدد قرآن صریحاً استفاده می‌شود که پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ برای عموم بشر فرستاده شده است؛ از جمله:
«
وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلَّا کَافَّةً لِلنَّاسِ»؛ یا محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ «ما تو را نفرستادیم مگر برای عموم مردم».
یا:
محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله بگو: «
قُلْ یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ جَمِیعاً»؛ «ای مردم! یقیناً من به‌سوی کلیه شما فرستاده شده‌ام».
و
آیات دیگری که نقل آنها به طول می‌انجامد. پس عمومیت و جهانی بودن دین اسلام، امری مسلم است.
اما این‌که هر پیامبری به
زبان قوم خود سخن می‌گوید، چون مبنا بر این است که ادراک هر موضوع و مطلبی موقوف به این است که گوینده و شنونده لغت و زبان یکدیگر را به‌طور کامل بدانند و در آنچه گوینده بیان می‌کند، کوچک‌ترین ابهامی برای شنونده باقی نماند؛ ازاینرو خداوند در این
آیه مورد بحث می‌فرماید: "ما هیچ پیامبری را نفرستادیم، مگر به لغت و زبان بومی و معمولی
قوم و امت او. بهترین گواه زنده و گویا برای معنایی که گفته شد، جمله ذیل است که می فرماید: «
لِیُبَیِّنَ لَهُمْ»؛ تا آن پیامبر حقایق دینی و مذهبی را به نحو کاملی برای قوم خود بیان و روشن کند و کوچک‌ترین ابهامی برای ایشان باقی نگذارد
و بتواند با
اذن خداوند مردم را از تاریکی‌ها به‌سوی
نور راهنمایی نماید و هدف از بعثت محقق شود.
پیامبر نیز اگرچه برای همه مردم مبعوث شده است، ولی لازم است به زبان قوم خود تکلم کند؛ زیرا گسترش دین باید از طریق
اسباب و وسایل عادی باشد و با توجه به این‌که عمر پیامبر محدود است، این قوم
مؤم ن به او هستند که
رسالت او را به‌سوی دیگر جهانیان و نسل‌های آینده حمل می‌کنند؛ ازاینرو ابتدا خواسته
جزیرة العرب را با اسلام آشنا و بدان مؤمن کند، تا از آن‌جا گروه‌های
تبلیغ به‌سوی سایر نقاط فرستاده شود.
ازین‌رو بین فرستاده شدنش برای همه مردم و فرستاده شدنش به زبان قومش هیچ تعارض و تنافی وجود ندارد.
بنابراین معنای آیه «
وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ»، این است که خدای تعالی، مسئله ارسال رسل و دعوت دینی را براساس
معجزه و یک امر غیر عادی بنا نگذاشته و چیزی هم از
قدرت و اختیارات خود را در این باره به انبیای خود واگذار ننموده است؛ بلکه ایشان را فرستاد تا به زبان عادی با مردم گفت‌و‌گو کنند و مقاصد خود (
وحی) را به آنان به فهمانند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «زبان قوم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۶/۲۹.
