راه‌های مقابله با ترس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ترس، مقابله با ترس، شکست، توکل به خدا.
پرسش: من آدم خیلی ترسویی هستم، آیا راه‌حل برای شکست این ترس هست؟ خیلی هم بر خدا
توکل می‌کنم، نمی‌شود؟
پاسخ:
قبل از بیان راهکارهای مقابله با ترس و درمان آن، لازم است عواملی را که باعث شدت یا ضعف ترس می‌شوند، بیان نماییم.
برخی عوامل مؤثر در شدت و ضعف ترس، عبارت‌اند از:
ترس انسان در هر موردی، به میزان «
شناخت عواقب خطر» بستگی دارد. کسانی که به دلیل ضعف شناخت، به نتایج خطر پی نبرده‌اند، هرگز هراسی در دل نمی‌نمایند. به همین دلیل
کودکان در اوایل طفولیت ترسی از
آتش نداشته و به‌راحتی به اشیای سوزان دست می‌زنند؛ اما پس از مدتی و درک نتایجِ آن، یاد می‌گیرند که از این
عمل اجتناب نمایند. هم‌چنین کسانی که خدای را شناخته و آثار ارتباط با او را درک کرده‌اند و به خطرات مخالفت با وی آگاه باشند، از سرپیچی دستورات او هراس دارند.
جوانان،
مردان و زنانی که در ارتکاب گناهان نه‌تنها احساس
ترس از خداوند ننموده، بلکه با خوشحالی و افتخار از دستورات خداوند سرپیچی می‌نمایند، رشد شناختی و معرفت الهیِ ضعیف و کودکانه‌ای دارند.
در انسان هر چه‌قدر ترس از قدرت و عظمت الهی بیش‌تر باشد، ترس از غیر خدا به همان میزان کمتر خواهد شد. بدین معنا که هرقدر
معرفت الهی بیش‌تر گردد ترس از غیر خدا (مانند
حوادث، دردها و مشکلات) کاهش می‌یابد تا آن‌جا که به صفر می‌رسد؛ چون همه قدرت‌ها از اوست و اگر با او باشیم، هیچ قدرتی یارای مقابله با ما را ندارد.
انسان باید با کسانی که ترسو هستند معاشرت و
دوستی نکند وحتی با آن‌ها
مشورت هم نکند؛ چون این‌گونه افراد انسان را هم ترسو می‌کنند و برعکس اگر دوست انسان شجاع باشد، در انسان نیز تأثیر گذاشته و به‌تدریج انسان ترس را کنار می‌گذارد و مثل دوستش شجاع می‌شود.
اساساً ترس ناشی از احساس ناتوانی و ضعف در برابر فرد یا موقعیتی است که انسان توانایی مقابله با آن را ندارد. ما در کارهایمان باید، توانایی و قدرت کمک از افراد مورد
اعتماد، مطالعه روش‌های مقابله با ترس و حوصله‌مان را در نظر بگیریم و سعی کنیم کار را به آخر برسانیم تا این احساس در ما به وجود نیاید که ما هیچ کاری را به پایان نمی‌توانیم برسانیم و عجز و
ناتوانی در ما پیدا نشود.
روش‌های مقابله با ترس، عبارت‌اند از:
یکی از روش‌هایی که روان‌شناسان برای معالجه ترس، پیشنهاد می‌کنند؛ کم کردن قدرت انگیزه ترس‌آور و به عبارت دیگر، همراه ساختن محرک ترس با یک چیز نشاط‌آور است.این کار سبب می‌شود که از قدرت
انگیزه ترس‌آور، کاسته شود.
تلقین نیز وسیله خوبی است برای مبارزه با ترس. اگر انسان به خود
تلقین کند ترسو نیست، دلیر و شجاع است، بسیار مفید خواهد بود. هر موقع در کاری ترسیدیم، به خود بگوییم شجاع هستیم و می‌توانیم هر کاری را که بخواهیم انجام دهیم. اگر بخواهیم و به خدا
توکل کنیم، هیچ قدرتی نمی‌تواند جلوی ما را بگیرد.
انسان اگر در
زندگی خودش از یک الگوی مناسب پیروی کند، الگویی که خیلی شجاع و نترس باشد و در کارهایش موفق باشد خیلی راحت‌تر می‌تواند با تمسک به این الگو که در دل
انسان جای دارد، بر روحیه ترس غالب آید؛ مثلاً اگر
دوستی دارید که یک فرد کامل است، سعی کنید از رفتارهای او الگوبرداری کنید و همان کارها را انجام دهید تا مثل او بشوید. در این صورت خواهید دید که به‌راحتی شما تبدیل به یک جوان شجاع و نمونه برای همسالان خود می‌شوید.
ترس، ناشی از احساس عجز در برابر قدرتی است که سبب سلب نعمت یا لذتی از فرد گردیده و یا او را به رنج و سختی می‌کشاند؛ در‌حالی‌که انسان عارف و با
ایمان، آن‌چه در راه خدا از دست می‌دهد، از بین رفته نمی‌داند و رنجی را که در این راه متحمل می‌شود، بی‌ثمر نمی‌داند و بدین ترتیب دلیلی برای وجود ترس در او باقی نمی‌ماند. کسی که تنها تکیه‌اش
مادیات و لذایذ مربوط به آن است، همیشه در معرض ترس از دست دادن آن‌هاست و از این‌که مبادا از برخی لذایذ محروم گردد و یا برای رسیدن به آن‌ها با خطری مواجه شود در هراس است؛ اما کسی که تکیه‌گاه اصلی او وجودی است که هیچ‌گونه تغییر و تزلزلی در او راه ندارد و هدف اصلی او جلب رضای
خالق هستی و قرب معنوی به اوست، از مواجهه با نوسانات در امور مادی و لذایذ آن هراسی به دل راه نمی‌دهد، او برخورداری و یا سلب نعمت از بندگان را به دست توانای پروردگار و برای آزمایش بندگان می‌داند.
پیش از آن‌که آمادگی کاری را پیدا کنیم، به آن کار اقدام نکنیم تا دچار
ترس و دلهره نشویم.
سعی کنیم کارهایی را انجام دهیم که در صورت عدم توانایی مورد مؤاخذه قرار نگیریم.
۱. مارکارت‌هاید، ترس و ترسهای مرضی، ترجمه شمس زند، انیس.
۲. هربرت فنسترهایم، آموزش کنترل ترس روش جدید برای غلبه بر ترس، ترجمه مهدی قراچه داغی، انتشارات علمی.
۳. ترس را تجربه کنیم، دکتر سوزان جفرز، ترجمه گنجی‌زاده، نشر نسل‌اندیس، ۱۳۷۹ س.
۴. روان‌شناس ترس، محمدباقر کجباف، انتشارات آوای نور.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «راه‌های مقابله با ترس»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۳/۰۸.
