• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ذکر فراز بشرطها و شروطها در حدیث سلسلة الذهب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: امام رضا (علیه‌السّلام)، نیشابور، مرو، سلسلة الذهب، لا إله إلا الله حصنی، من دخله أمن من عذابی، ‌بشرطها و شروطها، انا من شروطها.

پرسش: آیا جمله «بشرطها و شروطها»، جمله پسین و اضافی در حدیث سلسلة الذهب است؟ و از چه تاریخی این جمله به حدیث مذکور اضافه شد؟

پاسخ: در برخی از نقل‌های اوّلیه‌ حدیث سلسلة الذهب، عین عبارت «بِشَرطِها وَ شُرُوطِها» و یا «بِشُرُوطِهَا وَ اَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» وجود ندارد. (البته در آنها نیز بیان نشده است که این فراز، بخشی از روایت نیست)؛ نقل‌های دیگری در همان منابع اولیه‌ وجود دارند که بدون آوردن عبارت «بشرطها»، اما عبارت «بِشُرُوطِهَا وَ اَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» در آنها ذکر شده است. در منابع قرن‌های بعد نیز، عبارت «بشرطها» به عنوان جزئی از این حدیث ذکر شده است.


در برخی از نقل‌های اوّلیه‌ حدیث سلسلة الذهب، عین عبارت «بِشَرطِها وَ شُرُوطِها» و یا «بِشُرُوطِهَا وَ اَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» وجود ندارد.
[۱] شیخ صدوق، محمد بن علی‌، التوحید‌، ص۲۴، محقق، مصحح، حسینی،‌هاشم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۸ق.    
[۲] امام رضا (علیه‌السلام)، صحیفة الامام الرضا، ‌ص ۴۰، محقق، مصحح، نجف، محمد مهدی، مشهد، کنگره جهانی امام رضا، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
[۳] شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۱۳۴، ح۱، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.    
[۴] شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۱۳۴، ح۲.    
[۵] شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۱۳۵، ح۳.    
البته در آنها نیز بیان نشده است که این فراز، بخشی از روایت نیست.
به‌هر‌حال، نقل‌های دیگری در همان منابع اولیه‌ وجود دارند که بدون آوردن عبارت «بشرطها»، اما عبارت «بِشُرُوطِهَا وَ اَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» در آنها ذکر شده است:
امام رضا (علیه‌السّلام) به نقل از پدرانشان به نقل از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و ایشان به نقل از جبرئیل (علیه‌السّلام) گفت که خدا می‌فرماید:
کلمه‌ «لا اله الا الله» دیوار من است و هر کس در آن وارد شود، از عذاب من در امان است؛ وقتی کاروان به حرکت افتاد، امام (علیه‌السّلام) ندا داد که (این امر) شروطی دارد و من هم از شروط آن هستم».
[۶] شیخ صدوق، الامالی، ص۲۳۵، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، ۱۴۰۰ق.    
[۷] شیخ صدوق، التوحید، ص۲۵.    
[۸] شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص۷، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.    
[۹] شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۳۵.    
[۱۰] شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص۳۷۱، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.    


نقل‌های دیگری هم اگرچه این عبارت را ندارند؛ اما فراز دیگری دارند که تقریباً همین معنا را می‌رساند:
«... بعد از بیان این روایت، برخی از امام (علیه‌السّلام) پرسیدند: اخلاص در مورد شهادت به «لا اله الا اللَّه» چیست؟ امام (علیه‌السّلام) فرمود: «اطاعت خدا و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و ولایت اهل‌بیت (علیه‌السّلام)».
[۱۱] شیخ طوسی، محمد بن حسن‌، الامالی، ص۵۸۹، قم، دار الثقافة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.    

همچنین در برخی نقل‌ها امام (علیه‌السّلام) فرمود: «شروط آن معرفت و ولایت و عمل به ارکان بدن است».
[۱۲] دیلمی، حسن بن محمد، اعلام الدین فی صفات المؤمنین‌، ص۳۵۷، قم، مؤسسة آل البیت (علیه‌السّلام) ‌، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.    


در منابع قرن‌های بعد، عبارت «بشرطها» نیز به عنوان جزئی از این حدیث ذکر شده است.
[۱۳] ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، ج۴، ص۹۴، محقق، مصحح، عراقی، مجتبی، قم، دار سید الشهداء (علیه‌السّلام) للنشر، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.    
[۱۴] شهید ثانی، زین‌الدین بن علی‌، مسکن الفؤاد عند فقد الاحبّة و الاولاد، ص۱۵۹، قم، بصیرتی‌، بی‌تا.    

نتیجه این‌که حتی اگر در منابع اولیه، عبارت کامل «بِشَرطِها وَ شُرُوطِها وَ اَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» وجود نداشته باشد، اما معنای آن دقیقا وجود دارد و از آن‌جا که نقل به معنا نیز مجاز است، نمی‌توان ادعا کرد که (تنها به دلیل افزوده شدن یک کلمه «بشرطها») این روایت در طول زمان مورد تحریف قرار گرفته است.

۱. ↑ شیخ صدوق، محمد بن علی‌، التوحید‌، ص۲۴، محقق، مصحح، حسینی،‌هاشم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۸ق.    
۲. ↑ امام رضا (علیه‌السلام)، صحیفة الامام الرضا، ‌ص ۴۰، محقق، مصحح، نجف، محمد مهدی، مشهد، کنگره جهانی امام رضا، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
۳. ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۱۳۴، ح۱، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.    
۴. ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۱۳۴، ح۲.    
۵. ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۱۳۵، ح۳.    
۶. ↑ شیخ صدوق، الامالی، ص۲۳۵، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، ۱۴۰۰ق.    
۷. ↑ شیخ صدوق، التوحید، ص۲۵.    
۸. ↑ شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص۷، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.    
۹. ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا (علیه‌السّلام)، ج۲، ص۱۳۵.    
۱۰. ↑ شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص۳۷۱، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.    
۱۱. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن‌، الامالی، ص۵۸۹، قم، دار الثقافة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.    
۱۲. ↑ دیلمی، حسن بن محمد، اعلام الدین فی صفات المؤمنین‌، ص۳۵۷، قم، مؤسسة آل البیت (علیه‌السّلام) ‌، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.    
۱۳. ↑ ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، ج۴، ص۹۴، محقق، مصحح، عراقی، مجتبی، قم، دار سید الشهداء (علیه‌السّلام) للنشر، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.    
۱۴. ↑ شهید ثانی، زین‌الدین بن علی‌، مسکن الفؤاد عند فقد الاحبّة و الاولاد، ص۱۵۹، قم، بصیرتی‌، بی‌تا.    


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «ذکر فراز بشرطها و شروطها در حدیث سلسلة الذهب»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۶/۵.    


رده‌های این صفحه : حدیث سلسلة الذهب | مباحث حدیثی
جعبه ابزار