دنیا در فرهنگ متون دینی اسلام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خداوند،
دنیا،
آخرت.
پرسش: در فرهنگ متون دینی اسلام، دنیا چیست؟ و چرا محبّت آن، با محبّت خدا قابل جمع نیست؟
دنیا در فرهنگ متون دینی اسلام، عبارت است از: امکانات مادّی و لذایذ دنیوی، به شرط آن‌که هدف قرار گرفته باشند.
اگر برخورداری از لذایذ مادّی و دنیوی، مقدمه معنویت و آخرت و رسیدن به
قرب الهی باشد، در فرهنگ اسلام، «دنیا» محسوب نمی‌شود. چنین برخورداری‌هایی، نه تنها مانعی برای
محبّت خدا نیستند، بلکه مقدمه آن نیز شمرده می‌شوند. امّا همین کامیابی‌های مادّی، اگر هدف قرار گیرند، خطرناک‌ترین آفات
معنویت و
محبّت خواهند بود: «مَّا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِّن قَلْبَیْنِ فِی جَوْفِهِ؛
خداوند در درون یک فرد، دو دل قرار نداده است». دلی که ظرف محبّت دنیا و لبریز از تاریکی‌های معنوی است، چگونه می‌تواند
عرش رحمان باشد و نور
آسمان‌ها و
زمین را در خود، جای دهد؟ بر همین اساس است که امام العارفین،
علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید:
«کَما انَّ الشَّمسَ وَ اللَّیلَ لا یَجتَمِعانِ کَذلِکَ حُبُّ اللّه و حُبُّ الدُّنیا لا یَجتَمِعانِ؛
همان‌گونه که
خورشید و
شب، جمع نمی‌شوند،
خدادوستی و
دنیا دوستی نیز باید یکدیگر جمع نمی‌شوند.»
در این باب، تفاوتی میان کامیابی‌های
حلال و
حرام نیست. کامیابی حلال هم اگر هدف باشد، تاریکی می‌آورد و مانع محبّت حقیقیِ آن نورِ مطلق است. لذا
پیامبر خدا به
ابوذر فرمود:
«لِیَکُن لَکَ فِی کُلِّ شَیءٍ نِیَّةٌ صالِحَةٌ حَتَّی الاَکلَ وَ النَّومَ؛
در هر چیز باید نیتی شایسته داشته باشی؛ حتّی در خور و خواب.»
البته تردیدی نیست که ظلمت
کامیابی‌های حرام، بیشتر و بازدارندگی‌اش افزون‌تر است.
اجتناب از تمامی اَشکال دنیا دوستی، بالاترینِ مراتب تقواست که اگر انسان بدان دست یابد، به کیمیای محبّت و بالاترین درجات کمالات معنوی دست یافته است.
امام باقر (علیه‌السّلام) درباره این گروه از
متّقین و کسانی که به این مرتبه رسیده‌اند، می‌فرماید:
«قَطَعوا مَحَبَّتَهُم بِمَحَبَّةِ رَبِّهِم... و نَظَروا الَی اللّه...؛
محبّت خویش را
[به دنیا
] به‌خاطر دوستی خدا رها کردند و چشم به خدا دوختند.... »
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «دنیا در فرهنگ متون دینی اسلام» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۴/۲۶.
