درمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: درد، درمان،
بهداشت،
سلامت،
امنیت، وقت.
پرسش: می‌خواستم از اعتبار یا عدم اعتبار این عبارت «خدا هیچ دردی را بدون
درمان نیافریده است» که منسوب به حضرت رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است، اطلاعاتی کسب کنم. متن کامل این روایت چیست؟ آیا
احادیث معتبر دیگری با مضمونی مرتبط وجود دارد یا نه؟
پاسخ:
مکتب حیات‌بخش
اسلام برای بهداشت و سلامت جسمی و روانی
انسانها اهمیت ویژه‌ای قائل است. چه این‌که این بهداشت فردی باشد یا اجتماعی.
از‌این‌روست که در میراث و
فرهنگ اسلامی اهمیت و تأکید فراوانی بر این مسئله شده است.
دسته‌ای از
روایات در این زمینه به پیش‌گیری قبل از درمان نظر دارند و می‌گویند از هر چیزی که باعث آلودگی و ضرر به بهداشت اجتماعی یا فردی می‌شود، باید دوری کرد؛ مانند: آلودگی
آب، آلودگی هوا، قطع درختان، ریختن
زباله در مجامع عمومی و ... .
دسته‌ای دیگر از روایات انسانها را به بهداشت و معالجه بیماری‌ها در اسرع وقت و پرهیز از
خرافات و معالجه‌های خرافی از طریق
جن و چیزهای شبیه آن دعوت می‌کنند.
روایتی که در متن سؤال آمده از این قبیل است (یعنی رفتن به سراغ معالجه از راه صحیح).
«قیل یا رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله: نتداوی؟ قال صلی‌الله‌علیه‌وآله: نعم، ما أنزل الله تعالی من داء إلا و قد أنزل معه دواء فتداووا إلا السامی فإنه لا دواء له؛ از پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ سؤال شد، ای رسول خدا! آیا به سراغ درمان و معالجه برویم؟ آن حضرت در جواب فرمود: آری، خدای متعال هیچ درد و
بیماری نفرستاد، مگر آن‌که برای آن درمانی قرار داد، جز
مرگ که درمانی برای آن نیست».
این روایت در منابع و مصادر
شیعه مانند
جعفریات،
دعائم الاسلام،
بحارالانوار و ...، همچنین در منابع
اهل سنت آمده است.
از این‌جاست که باید به یک نکته مهم توجه داشت و آن این‌که اگر بر فرض یک
روایت ـ در یک کتاب معین ـ از نظر
سند ضعیف باشد، این باعث نمی‌شود، تا ما آن روایت را مردود بدانیم؛ چرا‌که شاید شواهد و قرائنی برای صحیح بودن آن وجود داشته باشد.
برای این روایت هم مؤیداتی وجود دارد و آن روایات فراوانی است که تصریح دارند که برای هر بیماری دارو و علاجی است، مگر مرگ. البته در بعضی از این روایات برای بیماری خاص، دارویی معین ذکر شده است و گاهی روایات گفته‌اند که هر بیماری دارویی دارد.
شایان ذکر است روایت مذکور را که در منابع شیعه آمده، با آنچه را که در منابع اهل سنت ذکر شده از جهت لفظ و مضمون با هم مطابقت دارند و این خود قرینه‌ای است بر مورد پذیرش بودن این روایت و اطمینان به صدور آن از طرف
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله.
در این‌جا به چند نمونه از منابع و مصادر اهل سنت که این روایت را بیان کرده‌اند، اشاره می‌کنیم:
ابن ابی شیبه از ابوسعید خدری و او از پیامبر
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل می‌کند: خدای متعال هیچ بیماری و دردی نفرستاد، مگر آن‌که برای آن، دارو و علاجی آفرید، خواه مردم بدانند یا ندانند، مگر مرگ را که دارویی ندارد.
نسائی می‌گوید: طارق‌بن شهاب نقل کرده که، پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود:
خداوند هیچ بیماری نفرستاد، مگر آن‌که برای آن دارو و
شفا فرستاد، به‌جز مرگ.
در مستدرک صحیحین به نقل از ابوسعید خدری آمده است که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: خداوند هیچ بیماری‌ای
خلق نکرد، مگر آن‌که دارویش را فرستاد؛ چه این‌که مردم این مطلب را بدانند یا ندانند، مگر مرگ را که برایش دارویی نیست.
در این‌جا روایات دیگری وجود دارد که بر اهمیت دادن به
بهداشت و سلامتی تأکید دارند و آن را به نعمتی تشبیه کرده‌اند که مورد
جهل و غفلت واقع شده است. این روایات سلامتی و بهداشت را در کنار وقت و فرصت قرار داده و آن را همسنگ وقت می‌دانند و گاهی در کنار امنیت آورده و بهداشت و سلامت را مانند امنیت می‌دانند؛ و این نشانه اهمیت امنیت چه در جنبه فردی یا اجتماعی آن است. این موضوع از چیزهایی است که امروزه جوامع بشری شدیداً به آن نیازمند است و این از مسائلی است که از چهارده قرن قبل مورد توجه اسلام بوده و هست. در این‌جا چند نمونه از این روایات را بیان می‌کنیم:
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: سلامتی و وقت دو نعمتی هستند که بسیاری از مردم قدر آن را ندانسته‌اند.
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در‌حالی‌که اباذر را مورد خطاب قرار داده بود، فرمود: ای اباذر! سلامتی و بهداشت و بها دادن به وقت دو نعمتی هستند که بسیاری از مردم قدر آن را ندانستند، من به شما
سفارش می‌کنم که پنج چیز را قبل از پنج چیز غنیمت بشمار:
۱ ـ ۱.
جوانی را قبل از فرا رسیدن پیری؛
۲ ـ ۱. سلامت و عافیت، قبل از رسیدن بیماری؛
۳ ـ ۱. توانگری را قبل از آن‌که
فقر به سراغت بیاید؛
۴ ـ ۱. فرصت را قبل از آن‌که برایت اشتغال ایجاد شود؛
۵ ـ ۱. زندگی را قبل از آن‌که مرگ به سراغت بیاید.
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: دو نعمت که مورد
غفلت مردم واقع شده است امنیت و سلامتی است.
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: «نعمتان مجهولتان الأمن و العافیة؛ دو
نعمت که مردم قدر آن را ندانسته‌اند،
امنیت و سلامتی است».
شایان ذکر است که روایات در خصوص بهداشت و سلامتی فراوان است، برای آگاهی از آنها می‌توانید به کتاب‌های زیر مراجعه کنید:
۱. طب النبی (ص).
۲. طب الائمة (ع).
۳. طب الامام الرضا (ع).
پایگاه اسلام کوئست.
