• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خاک مصر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: خاک مصر، بنی‌اسرائیل، غیرت.
پرسش: آیا این حدیث صحیح است؟ امام رضا ـ علیه‌السلام ـ از پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل می‌کند: از غذا خوردن در ظروف سفالی مصر پرهیز کنید و با گل آن سرتان را نشویید که غیرت را از بین می‌برد. (الکافی ۶/۳۸۶). چه ارتباطی میان استفاده از ظروف سفالی مصر و از بین رفتن غیرت است!؟
پاسخ:



آنچه در پرسش مطرح شده با مقداری اختلاف، در چند روایت آمده است؛ مانند:

۱.۱ - ۱. روایتی از امام رضا

«عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ـ علیه‌السلام ـ قَالَ:سَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ ذَکَرَ مِصْرَ فَقَالَ قَالَ النَّبِیُّ ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ لَا تَأْکُلُوا فِی فَخَّارِهَا وَ لَا تَغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِطِینِهَا فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْغَیْرَةِ وَ یُورِثُ الدِّیَاثَةَ»؛ امام رضا ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود در ظرفی که از خاک مصر درست شده چیزی نخورید. سرتان را با گل آن نشویید؛ چرا که غیرت را از بین می‌برد و....

۱.۲ - ۲. روایتی از پیامبر

«وَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ:لَا تَغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِطِینِهَا، وَ لَا تَأْکُلُوا فِی فَخَّارِهَا، فَإِنَّهُ یُورِثُ الذِّلَّةَ وَ یَذْهَبُ الْغَیْرَة»؛ رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرمود سرتان را با گل آن (مصر) نشویید، در ظرفی که از خاک مصر درست شده، چیزی نخورید؛ زیرا ذلت را به دنبال دارد و غیرت را از بین می‌برد.


دلیل این موضوع، یعنی نهی پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در «استفاده از خاک مصر»، نیز در روایات بیان شده است و آن این است که خاک مصر به‌دلیل بی‌غیرتی بنی‌اسرائیل که در آن سرزمین ساکن بودند، ممکن است اثری وضعی داشته باشد و آن بی‌غیرتی از طریق خاک به دیگران نیز سرایت کند.


«و عن ابن محبوب، عن داود الرقی، عن أبی‌عبدالله ـ علیه‌السلام ـ ‌قال‌ کان أبو جعفر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ یقول نعم الأرض الشام و بئس القوم أهلها الیوم و بئس البلاد مصر أما إنها سجن من سخط الله علیه من بنی إسرائیل و لم یکن دخل بنو إسرائیل مصر إلا من سخطة و معصیة منهم لله لأن الله عز و جل قال‌ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِی کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ‌ یعنی الشام فأبوا أن یدخلوها و عصوا فتاهوا فی الأرض‌ أَرْبَعِینَ سَنَةً قال و ما کان خروجهم من مصر بدخولهم الشام إلا من بعد توبتهم و رضی الله عنهم؛ ثم قال أبوجعفر ـ علیه‌السلام ـ إنی أکره أن آکل شیئا طبخ فی فخار مصر و ما أحب أن أغسل رأسی من طینها مخافة أن تورثنی تربتها الذل و تذهب بغیرتی‌».
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ از پدر بزرگوارش امام باقر ـ علیه‌السلام ـ نقل می‌کند: چه سرزمین خوبی است شام، و بد مردمانی امروز در آن سکنا گزیدند. بدترین دیار سرزمین مصر است؛ خداوند آن‌جا را زندان کسانی از بنی‌اسرائیل قرار داد که مورد غضب الهی واقع شدند؛ چون خداوند متعال می‌فرماید: به زمین مقدسی که خدا برایتان مقرر کرده است، داخل شوید»،
اما بنی‌اسرائیل از ورود به ارض مقدس سرپیچی نمودند و چهل سال در بیابان سرگردان شدند و خروج آنها از مصر و ورودشان به شام تنها بعد از توبه آنها و رضایت الهی از آنان محقق شد.
سپس امام باقر ـ علیه‌السلام ـ فرمود: من کراهت دارم از خوردن چیزی که در ظروف سفالی مصر پخته شده، و هرگز سرم را با گل‌سرشور آن‌جا نمی‌شویم؛ چون بیم دارم از خاک آن‌جا، ذلت عارضم شود و غیرتم زایل شود.


براساس دلیل بالا، برخی فقها استفاده از خاک مصر را برای شستن سر مکروه دانسته‌اند.
البته این به‌معنای بی‌احترامی به مردم مصر نیست؛ بلکه مقصود ـ مثلاً ـ خود شستن سر با خاک مصر و استفاده از آن است.
[۷] اشتهاردی، علی پناه، مدارک العروة، ج ۶، ص ۳۸۴، دارالأسوة للطباعة و النشر، تهران، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.




۱. کلینی، محمدبن یعقوب، کافی ج ۶، ص ۳۸۶، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ۱۴۲۹ق.    
۲. حمیری، عبدالله‌بن جعفر، قرب الإسناد، ص ۳۷۶، مؤسسة آل‌البیت علیهم السلام‌، قم، چاپ جدید، ۱۴۱۳ق.    
۳. مائده (۵)، آیه ۲۱.    
۴. قطب‌الدین راوندی، سعید‌بن هبة‌الله، قصص الأنبیاء علیهم السلام، محقق، مصحح:عرفانیان یزدی، غلام‌رضا، ص ۱۸۶، مرکز پژوهش‌های اسلامی، مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.    
۵. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج ۲، ص ۵۸، مؤسسه آل‌البیت (ع)، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.    
۶. محدث بحرانی، یوسف‌بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، محقق و مصحح:ایروانی، محمد تقی، مقرم‌، سید عبدالرزاق، ج ۵، ص ۵۳۶ ۵۳۷، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.    
۷. اشتهاردی، علی پناه، مدارک العروة، ج ۶، ص ۳۸۴، دارالأسوة للطباعة و النشر، تهران، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تفسیر حدیث | حدیث شناسی




جعبه ابزار