حدیث معلل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حدیث شاذ، حدیث معلل.
پرسش: شاذ و معلل در مسائل حدیثی چه معنایی دارد؟ مثال بزنید.
پاسخ:
حدیث شاذّ، به روایتی گفته می‌شود که تنها دارای یک
سند است و راویان آن
ثقه باشند؛ اما از جهت
متن مخالف روایتی است که مشهور آن را نقل کرده‌اند. به
روایت شاذ، نادر نیز می‌گویند.
حدیث شاذ در فقه، در بسیاری موارد بر حدیثی اطلاق می‌شود که
فقها به مفاد و محتوای آن عمل نکرده‌اند؛ هرچند
صحیح و بدون معارض باشد.
و در صورت تعارض بین مفاد حدیث مشهور و حدیث شاذ، حدیث مشهور مقدم می‌شود.
اصطلاح شاذ، از جمله اصطلاحاتی است که تا حدودی متداول است و از اقسام
خبر واحد می‌باشد.
«لا وَ اللَّهِ مَا نَقَصَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ قَطُّ»؛
به خدا قسم
ماه رمضان هرگز دچار نقصان (۲۹ روز) نمی‌شود که فقها
عمل به این خبر را صحیح ندانسته و آن را خبر شاذ می‌دانند.
روایت معلل دو اصطلاح دارد:
فقهای متأخر معلل را به احادیثی اطلاق می‌کنند که دربرگیرنده علت و سبب
حکم باشد. کتاب
علل الشرائع شیخ صدوق، از نمونه منابع روایی است که در آن علت
جعل احکام تبیین شده است.
محدثان به حدیثی معلل می‌گویند که در متن یا در سند یک آفت پنهان و پیچیده‌ای داشته باشد؛ هرچند که از ظاهر روایت
سلامت و صحت آن استفاده شود. معلل به این معنا، از ریشه علت به معنای مرض گرفته شده است.
پس
حدیث معلل، اگرچه به حسب ظاهر، متن و
سند آن بدون اشکال است، اما در واقع در متن یا سند دچار ضعف دقیق و ظریفی است که تنها افراد خُبره و صاحب‌نظر در فن حدیث متوجه اشکال آن می‌شوند؛ مانند این‌که
اضطراب در متن دارد.
حدیث معلل بدین معنا ـ که در بالا بیان شد ـ اعتبار ندارد؛ ازاین‌رو آن را از اقسام حدیث ضعیف برشمرده‌اند.
این اصطلاح بیشتر در میان
محدثان اهل سنت رواج دارد و بدین جهت آنان عدم علت (ایراد) را در معنای حدیث صحیح لحاظ کرده‌اند.
پایگاه اسلام کوئست.
