حدیث طیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حدیث طیر.
پرسش: حدیث طیر چه حدیثی است و در چه پایه‌ای از اعتبار قرار دارد؟
پاسخ:
یکی از دلایل تقدم و افضلیت علی ـ علیه‌السلام ـ بر
صحابه رسول‌الله و کافه افراد خلق حدیثی است صحیح و متواتر
به نام حدیث طیر (مرغ).
انس بن مالک صحابی و خدمتکار خالص رسول‌الله روایت نموده و محدثینی شیعی و سنی آن را از طرق گوناگون، به اسناد معتبر نقل کرده‌اند. ابوعبدالرحمن احمد بن شعیب نسائی صاحب صحیح نسائی در خصائص
امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ
متن
حدیث طیر را چنین آورده است: «اخبرنا ذکریا بن یحیی قال: اخبرنا مشهر بن عبدالملک عن عیسی بن عمر عن السدی عن انس بن مالک: أن النبی ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم ـ کان عنده طائر فقال: اللهم ائتنی بأحب خلقک الیک یأکل معی من هذا الطیر. فجاء ابوبکر فرده ثم جاء عمر فرده ثم جاء علی فأذن له»؛ یعنی: زکریا بن یحیی از حسن بن حماد از مسهر بن عبدالملک و مسهر از عیسی بن عمر و او از سدی و سدی از
انس بن مالک روایت کرده‌اند که «برای
پیغمبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ مرغی آورده بودند. آن حضرت فرمود: خدایا. محبوب‌ترین
خلق خود را نزد من بفرست تا از این مرغ بخورد. پس ابوبکر آمد؛ ولی
پیامبر او را نپذیرفت. بعد عمر آمد، او را هم نپذیرفت؛ ولی وقتی علی آمد، اجازه فرمود داخل شود.
علاء‌الدین علی متقی هندی در کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال
حدیث انس را با مختصر اختلاف لفظی به سه صورت از
ابن عساکر دمشقی روایت کرده است.
متن حدیث ۴۲۲ چنین است: «عن عمرو بن دینار عن انس قال: کنت مع رسول‌الله فی بستان فاهدی لنا طائر مشوی فقال: اللهم ائتنی بأحب الخلق الیک. فجاء علی بن ابی‌طالب فقلت: رسول‌الله مشغول. فرجع ثم جاء بعد ساعة و دق الباب ورددته مثل ذلک. ثم قال رسول‌الله: یا انس افتح له فطال مارددته. فقلت یا رسول‌الله. کنت اطمع ان یکون رجلا من الانصار. فدخل علی بن ابی‌طالب فأکل معه من الطیر. فقال رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم: المرء یحب قومه»؛ یعنی: «عمرو بن دینار از انس بن مالک چنین روایت کرده است: با رسول‌الله در باغی بودیم. مرغ بریانی به ما
هدیه کردند. پس پیغمبر فرمود: خدایا کسی را که از همه
خلق بیشتر دوست داری نزد من بفرست. پس علی بن ابی‌طالب بیامد و خواست نزد پیغمبر رود. من گفتم: پیغمبر اکنون کاری دارد و مشغول است. پس او برگشت و بعد از ساعتی بازآمد و دق الباب نمود. خواستم مثل دفعه پیش او را برگردانم، اما
رسول‌الله ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ فرمود: ای انس در را به روی علی بگشا، او را زیاد معطل کردی. گفتم: ای فرستاده خدا طمع داشتم آن مرد یکی از
انصار باشد. پس علی بن ابی‌طالب درآمد و با پیغمبر از آن مرغ بریان تناول کرد. پیغمبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ فرمود: انسان
قوم خود را دوست دارد» این حدیث را ابن عساکر و ابن النجار روایت کرده‌اند.
در بعضی روایات نام اهداکننده مرغ بریان
ام‌سلیم مادر انس بن مالک و در بعض دیگر،
ام‌سلمه ام‌المؤمنین همسر رسول‌الله ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ آمده است. بعضی هم به‌جای جوجه و مرغ، کبک گفته‌اند. الفاظ و اشکال گوناگون این حدیث و اسناد آن از طرق
اهل‌سنت به تفصیل در جلد چهارم عبقات الانوار ـ که تمام کتاب به شرح این حدیث اختصاص دارد ـ و در اعیان الشیعه
مندرج است.
حدیث طیر را نه‌تنها
علما ی
شیعه متواتر و قطعی الصدور می‌دانند، بلکه گروهی از حافظان و محدثین بزرگ
اهل‌سنت نیز صحت و اعتبار آن را تأیید نموده‌اند،
به علاوه بعضی مشاهیر شیعه و سنی کتاب‌هایی در شرح الفاظ و اسناد این حدیث تألیف کرده‌اند. نام بعضی از ایشان چنین است:
۱. ابوجعفر جریر
طبری مورخ و محدث مشهور (م ۳۱۰ ق) به روایت عبقات؛
۲. حافظ ابوالعباس عقده کوفی (م ۳۳۲ ق) به روایت عبقات؛
۳. حاکم نیشابوری شافعی (م ۴۰۳/۴۰۵ ق) مفسر و
محدث و مورخ
معروف به روایت المستدرک علی الصحیحین،
تاریخ بغداد،
و طبقات الشافعیة،
تألیف سبکی؛
۴. حافظ ابوطاهر حمدان از شاگردان
حاکم نیشابوری، به روایت مقدمه فتح الملک العلی؛
۵. ابوعبدالله ذهبی به روایت مقدمه «فتح الملک العلی»؛
۶. ابوبکر مردویه اصفهانی (م ۴۱۰ ق) محدث و مفسر و مورخ مشهور، به روایت عبقات؛
۷. حافظ ابونعیم اصفهانی (م ۴۳۰ ق) جد
علامه مجلسی و مورخ و محدث مشهور به روایت عبقات؛
۸. و از همه جامع‌تر و مهم‌تر کتاب چهارم از منهج دوم از اثر بزرگ تشیع عبقات الانوار تألیف علامه میرحامد حسین لکهنویی کنتوری نیشابوری است (م ۱۳۰۶ ق) که اختصاصاً درباره این حدیث شریف تألیف شده و اسناد
صحت و
تواتر آن را از طرق
اهل‌سنت با ذکر نام روات و نقد هر حدیث به تفصیل ذکر کرده است.
منبع: دایرة
المعارف تشیع، ج ۶، ص ۱۷۶.
پایگاه حدیث نت.
