حجت بودن قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حجت، حجیت قرآن، اعجاز قرآن،
الفاظ،
معجزه قرآن.
پرسش: با توجه به این‌که اعجاز قرآن برای غیر عرب‌ها مبهم است، چه‌طور قرآن می‌تواند برای آن‌ها حجت باشد؟
پاسخ:
قرآن در تمام ابعادش
معجزه است، حتی در الفاظش؛ همان‌گونه که قرآن تمام
جن و انسان را دعوت می‌کند که مثل
قرآن را بیاورید.
و در جای دیگر به آوردن ده سوره همانند قرآن.
و در مورد دیگر، به آوردن یک سوره مثل سوره‌های قرآن دعوت به عمل آورده است.
این معجزه جاویدان هم‌چنان‌که جهانیان را به‌سوی خود می‌خواند و تمام محافل علمی
دنیا را به مبارزه می‌طلبد، نه‌تنها از نظر
فصاحت و بلاغت (یعنی شیرینی و جذابیت عبارات، و رسایی مفاهیم) بلکه از جهت محتوا و علومی که آن زمان از نظر انسان‌ها پنهان بود، قوانین و مقرراتی که ضامن
سعادت و نجات بشریت است؛ بیاناتی خالی از هرگونه تناقض و پراکنده‌گویی، تاریخ‌های خالی از هرگونه
خرافات و گزاف‌گویی، و خبرها علمی و غیبی، و قصه‌گویی ... در تمام جهات دارای اعجاز است.
که اگر از ناحیه غیر خدا بود، اختلافات فراوانی در آن می‌یافتند.
این آیه نشان می‌دهد که قرآن در یک حدی برای عموم قابل درک است، (ولو با مراجعه به ترجمه، یا کسانی که اهل
زبان می‌باشند).
اما مراد از،
اعجاز قرآن مبهم است. چیست؟ آیا مراد این است که غیر عرب‌ها مستقیماً آیات را نمی‌فهمند و عربی را متوجه نمی‌شوند؟ این درست است. ولی این غیر از این است که بگوییم
اعجاز ابهام دارد، چون اعجاز را از طریق مراجعه به اهل زبان، و تفسیرهایی که از قرآن به زبان فارسی می‌باشد، می‌توان فهمید. هیچ‌کس ادعا نکرده که هر عوام بی‌سواد عجم، می‌تواند قرآن را بفهمد؛ و اعجاز قرآن را درک کند، به علاوه تحدی شامل آوردن کتابی مثل قرآن به زبان غیر
عربی را نیز شامل می‌شود.
قرآن علاوه بر فصاحت و بلاغت، دارای ابعاد مختلفی از اعجاز است که برای غیر عرب‌ها، قابل درک است. مانند:
در این‌که قرآن توسط یک نفر
آدم درس نخوانده نازل شده است، می‌تواند برساند که قرآن معجزه است، و از طرف
خداوند نازل شده است.
و این را همه می‌فهمد که یک آدم درس نخوانده، نمی‌تواند یک
کتاب علمی و پیشترفته از خود بیاورد.
عدم وجود تناقض در مفاهیم قرآن و هم‌چنین فشرده‌گویی آمیخته با وسعت و عمق معنی که به‌عنوان نمونه به یک آیه اشاره می‌شود:
«خذ العفو، وامر بالمعروف، و اعرض عن الجاهلین»؛
«با آن‌ها مدارا کن و عذرشان را بپذیر، و به نیکی‌ها دعوت نما، و از جاهلان روی بگردان (و با آن‌ها ستیزه مکن)».
امام صادق علیه‌السلام فرمود: در مسائل اخلاقی آیه‌ای جامع‌تر از این آیه نیست.»
زیرا اصول
فضائل اخلاقی بر طبق اصول قوای انسانی که
عقل و غضب و شهوت باشند، تنظیم می‌شود. فضایل عقلی (
حکمت) در امر به معروف، فضائل نفسی در برابر طغیان، و شهوت در خذالعفو، و تسلط بر نفس در برابر قوه غضبیه (
شجاعت) در اعرض عن الجاهلین، منعکس گردیده است.
۱. خبر از پیروزی
پیامبر اسلام در
فتح مکه، هفت سال قبل از وقوع.
۲. خبر شکست رومیان و پیروزی مجدد آن‌ها.
۳. خبر از شکست
مشرکان مکه.
۴. خبر از توطئه یهودیان.
۵. خبر از شکست
اهل کتاب و ضرر نرساندن آن‌ها به مسلمین.
۶. پیوستن دشمنان به مسلمین.
و شکست یهودیان.
۱. در مورد مسائل کشتی‌ها و دریاها و کوه‌ها.
۲. فشرده بودن هوا در اطراف
کره زمین، و دقیق بودن آن در بالا.
۳. زوجیت گیاهان.
۴. وجود
ستارگان که باعث زینت
زمین است
و سوگند یاد نمودن به ستاره‌هایی که کشف نشده بود.
۵. فرود آمدن باران و شکافته شدن زمین
و هم‌چنین
عمل کربن‌گیری درختان سبز و ده‌ها مورد دیگر.
آیا این‌ها را عجم‌ها و غیر
عرب نمی‌توانند درک کنند، که این همه قانول علمی پیشرفته را
قرآن در آن محیط عقب مانده عربستان توسط یک شخص درس نخوانده، بیان نموده است.
اعتراف‌های
دانشمندان غیر عربی در اعجاز و عظمت قرآن، عبارت‌اند از:
«اگر یک بار به این کتاب
مقدس (قرآن) نظر کنیم، حقایق برجسته و خصایص اسرار وجود طوری در مضامین جوهره آن پرورش یافته که عظمت و حقیقت قرآن به خوبی از آن‌ها نمایان می‌گردد؛ و این خود مزیت بزرگی است که فقط به قرآن اختصاص یافته، و در هیچ کتاب علمی و سیاسی و اقتصادی دیگر دیده نمی‌شود.»
«قرآن به اندازه‌ای از نقایص مبرا و منزه است، که نیازمند کوچک‌ترین اصلاحی نیست؛ و ممکن است از اول تا به آخر آن خواند شود، بدون آن‌که انسان کم‌ترین ملالتی از آن احساس کند».
«قرآن اثری است که به‌واسطه سنگینی عبارت آن، خواننده در ابتدا رمیده می‌شود و سپس مفتون جاذبه آن می‌گردد، و بالاخره بی‌اختیار مجذوب زیبایی‌های فراوان آن می‌شود».
«قرآن در مسلمانان، آن‌چنان عزت نفس و
عدالت و تقوایی به وجود آورده که در هیچ‌یک از مناطق جهان شبیه و نظیر نداشته است».
«
دانش و
علم برای جهانیان از سوی مسلمانان به دست آمد، و مسلمین علوم را از قرآنی که دریای دانش است، گرفتند؛ و نهرها از آن برای بشریت، در
جهان جاری ساختند».
«واجب است اعتراف کنیم که علوم طبیعی و فلکی و
فلسفه و ریاضیات که در اروپا رواج گرفت، عموماً از برکت تعلیمات قرآنی است، و ما مدیون مسلمانانیم؛ بلکه اروپا از این جهت شهری از
اسلام است».
معجزات و مفاهیم قرآن را از راه ترجمه و تفسیرهای غیر عربی توسط کارشناسان قرآنی قابل درک است.
ابعاد معجزات قرآن، آن‌قدر گسترده است که خیلی از آن‌ها مانند خبرهای غیبی، اعجازهای علمی، و ... قابل درک است. پس برای همه
حجت می‌باشد.
اما اگر از عدم حجیت، مراد این است که غیر عرب مورد خطاب نیست، جواب این است که در بعضی آیات خطاب
ایها الناس داریم. اگر مراد این است که معجزات مذکور برای عجم اعتبار ندارد،
سخن نادرستی است؛ چون عرب و عجم از نظر انسانی و عقلی با هم تفاوت ندارند. برای هر دو گروه می‌تواند، حجت و دلیل باشد. صرف اختلاف زبانی، باعث اختلاف در فهم و حجیت نمی‌شود.
۱.
تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی و همکاران، ج ۱، ص ۱۳۵. ج ۲۲، ص ۸۲ و ۱۰۶. ج ۲۷، ص ۳۷۶ و ۴۲۲. ج ۱۵، ص ۵۶۳ و ۵۶۹ و ج ۱۷، ص ۲۹.
۲.
اولین دانشگاه و آخرین پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، رضانژاد.
۳.
اعجاز نور، سعید رضایی، با تقریض آیت الله معرفت، تمام کتاب.
۴.
قرآن‌شناسی، استیاد محمدتقی مصباح، فصل سوم، معجزه بودن قرآن، ص ۱۰۹ ۸۵.
۵.
علوم قرآنی، محمدهادی معرفت، فصل هشتم، اعجاز قرآن، ص ۳۴۲ ۴۳۸.
سایت اندیشه قم.
