تقلید در فروع دین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تقلید،
فروع دین،
اصول دین.
پرسش: تقلید در فروع دین، چه حکمی دارد؟ آیا مانند تقلید در اصول دین، نارواست، یا این‌که با آن تفاوت دارد؟
تقلید در فروع دین، نه تنها رواست، بلکه برای کسانی که خود در «
علم فقه»، صاحب نظر نیستند و نمی‌توانند بدون مراجعه به متخصّصان فقهی، رفتار خود را به اقتضای عقاید دینی به جا آورند، لازم است.
پرسش دیگر، این‌که: چرا از نظر
شرع و
عقل، تقلید در
اصول دین، روا نیست؛ ولی تقلید در فروع دین، لازم است؟ به سخن دیگر، اگر دستور عقل و
قرآن و حدیث، به صراحت،
انسان را وا می‌دارد که رأی دیگران را بدون معرفت و علم و آگاهی نپذیرد و اگر دلیل نارواییِ تقلید در اصول دین، آن است که علم‌آور نیست، پس چگونه تقلید در فروع دین روا، بلکه
واجب است، در حالی که اگر تقلید، علم‌آور نیست، در اصول و فروع، یکسان است؟
تقلید در فروع دین، در حقیقت، دستوری عقلانی است. شرح این اجمال، همراه با مثال، چنین است:
اگر خود یا کسی از بستگان شما بیمار شود و بخواهید به پزشک مراجعه کنید، عقل چه حکم می‌کند و شما چه خواهید کرد؟ عقل درباره تخصص پزشک می‌گوید: با افراد مورد اعتماد و خبره مشورت کن و به متخصّص‌ترین و مورد اعتمادترین پزشک، مراجعه نما. و وقتی پس از تحقیق، به چنین پزشکی دست یافتید و او بیماری را تشخیص داد و نسخه نوشت، عقل اجازه نمی‌دهد که از پزشک بپرسید: «بر چه اساس و به چه دلیل، این نسخه را نوشتی و این دارو را تجویز کردی؟»؛ بلکه عقل می‌گوید: «تو تخصصی نداری. نسخه پزشک را بگیر و بدان عمل کن». این عمل در حقیقت، تقلید از پزشک است.
بر این اساس، عقلی که فرمان می‌دهد در مرحله شناخت پزشک، باید تحقیق کنی، خود، درباره عمل به نسخه می‌گوید: تقلید از پزشک، لازم است.
تحقیق درباره مسائل اعتقادی، مانند تحقیق درباره شناخت پزشک است که عقل بدان فرمان می‌دهد و اجازه نمی‌دهد که رای دیگران، بدون تحقیق و بررسی و فهم کامل، پذیرفته و بدان عمل شود. تقلید در فروع دین نیز مانند عمل به نسخه پزشک، پس از آگاهی از تخصص او و اطمینان به وی است. هم‌چنان که تقلید از پزشک و عمل کردن بر طبق نسخه او مخالف دستور عقل نیست و بلکه اجرای دقیق فرمان عقل است، تقلید در فروع دین و عمل به رأی متخصّص مسائل دینی (
مجتهد جامع شرایط)، در حقیقت، رجوع به فرمان عقل و اجرای دستور آن است.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «تقلید در فروع دین» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۳/۱۳.
