تصرف فدک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: فدک.
پرسش: امروزه فدک دست کیست و عواید آن
صرف چه اموری می‌شود؟
پاسخ: فدک نام دهکده‌ای است که در ۶۰ کیلومتری شهر
مدینة النبی واقع شده است.
این منطقه سرسبز و پر از درخت یکی از مناطق
خیبر است و
یهودیان مدینه در آن سکنا داشتند و به زراعت و باغداری می‌پرداختند و از این منطقه حاصل‌خیز درآمدهای خوبی به دست می‌آوردند. بعد از اینکه قلعه خیبر به دست
امیرالمؤمنین ـ علیه‌السلام ـ
فتح شد، یهودیان فدک اقدام به
صلح با
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ کردند که بخشی از این زمین‌ها را در اختیار آن حضرت ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ گذاشتند و حضرت ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ در آنجا درختان نخلی با دست مبارک خویش کاشت و آنجا را به حکم آیه
قرآن به
حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ داد.
بعد از
رحلت پیامبر، خلیفه اول، آن را تصرف و خدمتکاران آن را
اخراج و آن را تصرف نمود و زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ نتوانست حق خویش را از او بگیرد، خلیفه دوم آن را به یهودیان بازگرداند و بخشی از آن را از یهودیان خرید. خلیفه سوم آن را به
مروان و دیگران بخشید و تا زمان عمر بن عبدالعزیز از دست فرزندان زهرا خارج بود.
با شروع
حکومت عمر بن عبدالعزیز وی فدک را به فرزندان حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ بازگرداند؛ ولی یزید بن عبدالملک مجدداً از آنها باز پس گرفت.
سفاح خلیفه عباسی به عبدالله محض بازگرداند؛ ولی
منصور دوانیقی مجدداً فدک را غصب کرد، مهدی عباسی دوباره به فرزندان فاطمه برگرداند، ولی موسی بن مهدی آن را پس گرفت.
مأمون آن را طی حکمی کتبی به فرزندان زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ بازگرداند.
اصبح وجه الزمان قد ضحکا
بِرَدِّ مامون هاشم فدکاً (دعبل خزاعی)
ولی بعد از مأمون
متوسل این ملک را از فرزندان فاطمه پس گرفته و آن را به عمر بازیار واگذار کرده و عبدالله بن عمر بازیار درختانی را که پیامبر کاشته بود،
قطع نمود و به‌دنبال آن
فلج شد.
از محصول آن فرزندان فاطمه به
حُجاج و زائرین
اطعام می‌نمودند؛ بعد از
انقراض خلافت عباسی و تشکیل
دولت و
خلافت عثمانی که تمام
عربستان زیر حکومت
عثمانیان درآمد، سرنوشت این منطقه نامعلوم بوده؛ ولی قطعاً از دوره
متوکل از دست فرزندان فاطمه خارج شده و بیش از این در منابع تاریخی به مسئله فدک پرداخته نشده است.
درباره موقعیت فعلی فدک که در چه وضعی قرار دارد؟ امروزه
حره فدک را
حره هتیم گویند، که در شرق
حره خیبر قرار دارد و مرکز سرزمین یدرع در
جنوب، حره فدک را اکنون
الحویط می‌خوانند. در صدر اسلام نیز فدک به‌عنوان یکی از
قراء تابع خیبر محسوب می‌شد که به دست پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ به
صلح رسید.
مؤلف کتاب مدینه‌شناسی می‌نویسد: در جست‌وجوی سرزمین فدک (و موقعیت فعلی آن) تلاش‌های زیادی کردم تا اینکه پی بردم که امروزه نامی از آن باقی‌نمانده و به‌جای آن سرزمین
حائط که تابع
امارات حائل و در
مغرب الحلیفه و جنوب ضرغد دقیقاً در حد
مرز شرقی خیبر (محل خیبر) ایجاد شده است. در آن ایامی که به جست‌وجوی سرزمین فدک مطرح در تاریخ بودم که حائط امروز باشد، تا پایان سال ۱۹۷۵ م آن را منطقه‌ای شامل ۲۱
روستا یافتم که حدود ۱۱۰۰۰ نفر جمعیت داشت؛ درحالی‌که سکنه مرکز الحائط تا آن سال بیش از ۱۴۰۰ نفر نبودند ـ اما ـ این سرزمین همچنان پوشیده از نخلستان‌ها و برخوردار از امکانات
کشاورزی و درعین‌حال مجاور سرزمین‌های
خشک حره و تابش
آفتاب بوده است. منطقه حائط (فدک) اکنون موقعیت سابق خود را که در مسیر راه
مدینه بود، از دست داده و
متروک است.
با اين توصيف به نظر می‌رسد اكنون آن منطقه در تصرف ساكنان آن منطقه بوده كه زير نظر
دولت سعودی می‌باشد و درآمد آن نيز در
امرار معاش ساكنان مصرف می‌گردد و جای خاص و شخص خاصی
مالک آن نيست.
سایت اندیشه قم
