تاریخ عزاداری بر امام حسین(ع)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: عزادارى بر امام حسین،
عاشورا ،
صفویه ،
آل بویه ،
پرسش: آیا
مراسم عزاداری از دوران صفویه رواج یافت؟
پاسخ:عزاداری بر امام‌حسین علیه السلام از زمان شهادت او بوده است؛ ولى تا زمان آل‌بویه (در سال ۳۵۲ ق) این عزادارى مخفى بود. قبل از قرن چهارم، عزادارى براى امام حسین علیه السلام ، علنى نبود و نهانى در خانه‌ها انجام مى‌گرفت؛ اما در نیمه دوم قرن چهارم، سوگوارى در روز عاشورا آشکار و در کوچه و بازار انجام مى‌یافت.
عزاداری بر امام‌حسین علیه السلام از زمان شهادت او بوده است؛ ولى تا زمان آل‌بویه (در سال ۳۵۲ ق) این عزادارى مخفى بود. قبل از قرن چهارم، عزادارى براى امام حسین علیه السلام ، علنى نبود و نهانى در خانه‌ها انجام مى‌گرفت؛ اما در نیمه دوم قرن چهارم، سوگوارى در روز عاشورا آشکار و در کوچه و بازار انجام مى‌یافت. عموم مورخان اسلامى - مخصوصاً مورخانى که وقایع را به ترتیب سنواتى نوشته‌اند؛ از قبیل ابن‌جوزى در کتاب منتظم و ابن‌اثیر در کتاب الکامل و ابن‌کثیر در کتاب البدایة و النهایه و یافعى در مرآت الجنان و ذهبى و دیگران - در ضمن ذکر وقایع سال ۳۵۲ و سال‌هاى بعد از آن، کیفیت عزادارى شیعه را در روز
عاشورا نوشته‌اند.
از جمله ابن جوزى گفته است: در سال ۳۵۲ معزّالدوله دیلمى، دستور داد مردم در روز عاشورا جمع شوند و اظهار حزن کنند. در این روز بازارها بسته شد، خرید و فروش موقوف گردید، قصابان گوسفند ذبح نکردند، هریسه‌پزها، هریسه (حلیم) نپختند، مردم آب ننوشیدند، در بازارها خیمه به پا کردند و به رسم عزادارى بر آنها پلاس آویختند، زنان به سر و روى خود مى‌زدند و بر حسین علیه السلام
ندبه مى‌کردند.
به قول همدانى: در این روز، زنان، موى پریشان در حالى که (به
رسم عزاداری ) صورت‌هاى خود را سیاه کردند، در کوچه‌ها به راه افتادند و براى عزاى امام حسین علیه السلام سیلى به صورت خود مى‌زدند.
شافعى می گوید: این نخستین روزى بود که براى
شهیدان کربلا به طور علنى و چنین گسترده سوگوارى مى‌شد.
ابن کثیر در ضمن وقایع سال ۳۵۲ گفته است: که
اهل تسنن قدرت منع شیعه را از این اعمال نداشتند؛ زیرا شماره
شیعیان بسیار و نیروى حکومت نیز با ایشان بود.
از سال ۳۵۲ تا اواسط قرن پنجم - که
آل‌بویه از میان رفتند - در بیشتر سال‌ها مراسم عاشورا به ترتیب مزبور، کم و بیش انجام مى‌گرفت و اگر عاشورا با
عید نوروز یا
مهرگان مصادف مى‌گردید، انجام مراسم عید را به تأخیر مى‌انداختند.
در همین سال‌ها که
فاطمیّان تازه مصر را به تصرف آورده و شهر قاهره را بنا نهاده بودند، مراسم عاشورا در مصر انجام مى‌شد. بنا به نوشته مقریزى: در روز عاشوراى ۳۶۳، جمعى از شیعیان مطابق معمول خود (از این جمله معلوم مى‌شد که مراسم مزبور در سال‌هاى قبل نیز معمول بوده است)، به مشهد کلثوم، و نفیسه (از فرزندان امام حسن علیه السلام ) رفتند و در آن دو مکان، شروع به نوحه‌گرى و گریه بر امام حسین علیه السلام کردند. مراسم عاشورا در زمان فاطمیان هر سال برپا مى‌شد: بازارها را مى‌بستند و مردم دسته جمعى در حالى که با هم ابیاتى در مصیبت کربلا مى‌خواندند و نوحه‌گرى مى‌کردند؛ به مسجد جامع قاهره مى‌رفتند.
بعد از آن به دلیل در انزوا قرار گرفتن تشیع، مراسم عزادارى خیلى علنى نبود، هر چند وضعیت بهتر از قبل زمان آل‌بویه بود. آن چه از بعضى منابع به دست مى‌آید - خصوصاً کتاب روضة الشهداء کاشفى - قبل از زمان صفویه نیز مجالس سوگوارى براى ابی عبدالله علیه السلام برپا مى‌شد.
پس از صفویه به دلیل ترویج تشیع، عزادارى شکل عام و علنى‌ترى به خود گرفت.
سایت مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
