• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بزرگترین گناه نابخشودنی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه:گناهان کبیره، توبه، شفاعت، اعمال نیک.
پرسش :بزرگ‌ترین گناه نابخشودنی چیست؟
پاسخ :گناهان به اعتباری بر دو قسم‌اند:۱. گناهان کبیره ، ۲. گناهان صغیره .


در تعریف گناهان کبیره اختلاف است، اما جامع‌ترین تعریف آن است که:هر گناهی که به خصوصه وعده عذاب بر آن مترتب شده باشد، یا حدی بر آن معین و مقرر گشته و سقوط عذاب آن موقوف به توبه باشد به آن گناه، کبیره گفته می‌شود.
[۱] . حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین، تفسیر اثنا عشری، ج ۱۲، ص ۳۴۳، میقات، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.


بخشش و آمرزش گناهان هر فرد سبب می‌خواهد و قرآن کریم اسبابی را که بیان می‌شود برای بخشش گناهان معرفی کرده است:

۲.۱ - توبه

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:ای پیامبر از قول من به بندگانم بگو:« ای بندگان من که در جنایت به خویش (به واسطه گناه) از حد گذشتید، از رحمت خدا نومید مگردید، بی‌تردید خداوند همه گناهان را (به وسیله توبه هر چند شرک باشد) می‌آمرزد؛ زیرا او است آمرزنده و مهربان».
[۲] سوره زمر/۳۹، آیه۵۳.     «قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلی‌ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ»

توجه به سه نکته در این آیه شریفه از اهمیت خاصی برخوردار است که دارای نتیجه‌ای بسیار دقیق و عمیق خواهد بود:
الف؛ لفظ «عبادی» دارای اطلاق است، تمام بندگان خدا حتی مشرک و کافر را نیز شامل می‌شود.
[۳] طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج،۱۷،ص ۲۷۹-۲۷۸، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.    

ب؛ آنچه از سیاق آیه به دست می‌آید، مراد از اسراف بر نفس ، تعدی و تجاوز بر نفس است و این تعدی و تجاوز، اعم است از شرک و سایر گناهان، چه کبیره چه صغیره.
[۴] طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج،۱۷،ص ۲۷۸، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.    

ج؛ «الذنوب»، جمع محلّی بالف و لام است و با آوردن تأکید به لفظ «جمیعاً»، بدون تردید دلالت بر عموم دارد.
[۵] . طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۱، ص ۳۳۰، اسلام، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.

بنابراین، با توبه واقعی تمام گناهان حتی شرک و کفر ، از تمام کسانی که توبه واقعی نموده باشند، چه مؤمن، چه کافر و چه مشرک، بخشیده می‌شوند.

۲.۲ - شفاعت

خداوند در قرآن کریم خطاب به رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) می‌فرماید:«وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَترَضی»؛
[۶] سوره ضحی/۹۳، آیه۵.    
و بزودی پروردگارت آن‌قدر به تو عطا خواهد کرد که خشنود شوی.
مفسران بر این‌که این آیه در بیان اعطای مقام شفاعت از سوی پروردگار کریم به پیامبر گرامی اسلام است، اتفاق نظر دارند.
[۷] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۳۸۲.    
[۸] شریف لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، محقق، حسینی ارموی، میر جلال الدین، ج ۴، ص ۸۰۹ - ۸۱۰، دفتر نشر داد، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲۷، ص ۹۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    

بدون تردید پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) به عنوان خاتم انبیا و رهبر عالم بشریت، خشنودیش تنها در نجات خویش نیست، بلکه آن زمان راضی و خشنود می‌شود که شفاعتش در باره امتش نیز پذیرفته شود.
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲۷، ص ۹۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    

از امام باقر (علیه السلام) در مورد امید بخش‌ترین آیه قرآن سؤال شده است، امام فرمود:آیه «وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَترَضی»‌ امید بخش‌ترین آیه در قرآن است که در مورد شفاعت است، قسم به خدا در مورد شفاعت است؛ قسم به خدا در مورد شفاعت است.
[۱۱] . کوفی ابوالقاسم، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، محقق، محمودی، محمد کاظم، ص ۵۷۱، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.

شرط شفاعت، ایمان به خدا و موحد بودن است؛ زیرا با شرک و کفر رابطه عبودیت ارادی و اعتقادی از پروردگار گسیخته شده، و واسطه شدن پیامبر درباره بی‌گانه مفهوم ندارد. بنابراین، شفاعت شفاعت کنندگان نزد خداوند مهربان، در خصوص گناهان کبیره‌ای خواهد بود که اهل ایمان مرتکب شده‌اند.
[۱۲] . حسینی همدانی، سید محمد حسین، انوار درخشان، محقق، بهبودی، محمد باقر، ج ۱۴، ص ۲۵۶، کتابفروشی لطفی، تهران، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.

امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید:«رضی جدّی ان لا یبقی‌ فی‌ النار موحّد»؛
[۱۳] فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر الصافی، محقق، اعلمی، حسین، ج ۵، ص ۳۴۱، الصدر، تهران، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.    
جد من پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) زمانی راضی می‌شود که هیچ فرد خداپرستی در آتش جهنم باقی نماند.

۲.۳ - انجام اعمال و کارهای نیک

قرآن کریم در این باره می‌فرماید:«به یقین نیکی‌ها(که نماز در رأس آنها است) گناهان را از بین می‌برد (پلیدی گناه را از نفس، مفاسد آن‌را از آفاق، سیاهی آن‌را از نامه عمل و استحقاق عذاب را از عامل می‌زداید)، این تذکری است برای یادکنندگان.
[۱۴] سوره هود/۱۱، آیه۱۱۴.     «إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذِکْری‌ لِلذَّاکِرین»

همچنین در آیه دیگر می‌فرماید:اگر از گناهان بزرگی که از آنها نهی می‌شوید دوری گزینید ما گناهان کوچک شما را از شما می‌زداییم و شما را به جایگاهی گرامی درمی‌آوریم.
[۱۵] سوره نساء/۴، آیه۳۱.     «إِن تجَتَنِبُواْ کَبَائرَ مَا تُنهْوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنکُمْ سَیِّاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُم مُّدْخَلًا کَرِیمًا»

این آیات و آیات دیگری از قرآن کریم، بیانگر این مطلب هستند که انجام اعمال نیک، آثار زیان‌بار اعمال بد بویژه گناهان صغیره را از بین می‌برد.
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۹، ص ۲۶۷، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    

از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است:گناه را کوچک نشمار اگرچه صغیره باشد؛ زیرا بدی آن روزی دامنگیرت می‌شود، همچنین کار نیک را کوچک مشمار؛ زیرا این کار کوچک گناهان بزرگ گذشته را از بین می‌برد؛ چون خداوند متعال در قرآن فرمود:«إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ».
[۱۷] عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیّاشی،‌ محقق و مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج ۲، ص ۱۶۲، المطبعة العلمیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.    


با توجه به مطالبی که بیان شد، روشن می‌شود از این اسباب سه‌گانه برای آمرزش گناهان، فقط توبه، عمومیت دارد و می‌تواند سبب آمرزش تمامی گناهان حتی شرک و کفر شود، اما دو سبب دیگر شامل تمام گناهان نمی‌شوند؛ زیرا انجام کارهای نیک که یکی از اسباب آمرزش است از مشرک و کافر به دلیل نداشتن قصد قربت پذیرفته نمی‌شود تا بتواند سبب آمرزش گناهان آنان شود، همین‌طور شفاعت نیز مشروط به ایمان گردیده است. از طرف دیگر خداوند در قرآن به صراحت می‌فرماید:«مسلماً خداوند (گناه) شرک به او را (بدون توبه) نمی‌آمرزد و غیر آن (یا فروتر از آن) را برای هر که بخواهد (هر چند بدون توبه، طبق برخی از شرایط) می‌آمرزد.
[۱۸] سوره نساء/۴، آیه۱۱۶.     «إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ»

این آیه ناظر به شفاعت است؛ یعنی می‌فرماید خداوند کمتر از شرک را برای کسانی که شفیع داشته باشند می‌آمرزد، نه شرک را. بنابراین فقط توبه باقی می‌ماند و کلام خدای تعالی هم صریح در این است که خدا همه گناهان حتی شرک را هم با توبه می‌آمرزد.
[۱۹] طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج،۱۷،ص ۲۷۹-۲۸۰، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.    

نتیجه این‌که؛ گناهی وجود ندارد که قابل بخشش نباشد و اگر در روایات، تعبیری مبنی بر گناهان نابخشودنی یافت می‌شود، مراد آن است که بدون اسباب، خصوصاً بدون توبه قابل بخشش نیست، نه این‌که به طور مطلق قابل بخشش نباشد. بر این اساس خداوند حکیم در قرآن کریم می‌فرماید:از رحمت خدا ناامید نمی‌شوند مگر گروهی که کافر به خدا باشند.
[۲۰] سوره یوسف/۱۲، آیه۸۷.     «إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ»

البته، برخی از گناهان علاوه بر این‌که حق الله هستند، جنبه حق الناسی هم دارند، خداوند حق خود را می‌بخشد، اما حق الناس را بدون رضایت صاحب حق نمی‌بخشد و گنه‌کار باید حق صاحب حق را پرداخت و رضایتش را جلب نماید، تا توبه‌اش مورد پذیرش و آثار گناهش کاملاً از بین برود.
[۲۱] . آقا جمال خوانساری، محمد بن حسین‌، شرح آقا جمال خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم،‌ محقق و مصحح، حسینی ارموی محدث، جلال الدین‌، ج ۶، ص ۶۳، دانشگاه تهران، تهران، چاپ چهارم، ۱۳۶۶ش.


۱. ↑ . حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین، تفسیر اثنا عشری، ج ۱۲، ص ۳۴۳، میقات، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.
۲. ↑ سوره زمر/۳۹، آیه۵۳.     «قُلْ یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلی‌ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ»
۳. ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج،۱۷،ص ۲۷۹-۲۷۸، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.    
۴. ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج،۱۷،ص ۲۷۸، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.    
۵. ↑ . طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۱، ص ۳۳۰، اسلام، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
۶. ↑ سوره ضحی/۹۳، آیه۵.    
۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۳۸۲.    
۸. ↑ شریف لاهیجی، محمد بن علی، تفسیر شریف لاهیجی، محقق، حسینی ارموی، میر جلال الدین، ج ۴، ص ۸۰۹ - ۸۱۰، دفتر نشر داد، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲۷، ص ۹۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲۷، ص ۹۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    
۱۱. ↑ . کوفی ابوالقاسم، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، محقق، محمودی، محمد کاظم، ص ۵۷۱، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.
۱۲. ↑ . حسینی همدانی، سید محمد حسین، انوار درخشان، محقق، بهبودی، محمد باقر، ج ۱۴، ص ۲۵۶، کتابفروشی لطفی، تهران، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
۱۳. ↑ فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر الصافی، محقق، اعلمی، حسین، ج ۵، ص ۳۴۱، الصدر، تهران، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.    
۱۴. ↑ سوره هود/۱۱، آیه۱۱۴.     «إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذِکْری‌ لِلذَّاکِرین»
۱۵. ↑ سوره نساء/۴، آیه۳۱.     «إِن تجَتَنِبُواْ کَبَائرَ مَا تُنهْوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنکُمْ سَیِّاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُم مُّدْخَلًا کَرِیمًا»
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۹، ص ۲۶۷، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.    
۱۷. ↑ عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیّاشی،‌ محقق و مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج ۲، ص ۱۶۲، المطبعة العلمیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.    
۱۸. ↑ سوره نساء/۴، آیه۱۱۶.     «إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ»
۱۹. ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج،۱۷،ص ۲۷۹-۲۸۰، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.    
۲۰. ↑ سوره یوسف/۱۲، آیه۸۷.     «إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ»
۲۱. ↑ . آقا جمال خوانساری، محمد بن حسین‌، شرح آقا جمال خوانساری بر غرر الحکم و درر الکلم،‌ محقق و مصحح، حسینی ارموی محدث، جلال الدین‌، ج ۶، ص ۶۳، دانشگاه تهران، تهران، چاپ چهارم، ۱۳۶۶ش.


پایگاه اسلام کوئست    


رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | گناهان
جعبه ابزار