امکان نسخ قرآن به سنت نبوی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نهج البلاغه،
قرآن،
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)،
سنت.
پرسش: در خطبه اول نهج البلاغه آمده است: «قسمتی از احکام دینی در قرآن
واجب شمرده شد که
ناسخ آن در سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمده، و بعضی از آن، در سنت پیامبر واجب شده که در کتاب خدا ترک آن مجاز بوده است». چطور چنین چیزی ممکن است؟ وقتی
خدا می‌گوید باید فلان کار را انجام بدهید، چگونه پیامبر می‌تواند آن‌را تغییر بدهد؟
پاسخ اجمالی: اگر اصل امکان نسخ را بپذبریم نسخ قرآن توسط پیامبر مشکل ندارد چون اطاعت از پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، اطاعت از خداوند متعال است در واقع حکمی که توسط ایشان نسخ شود توسط خدا نسخ شده است؛ البته حکمی که در قرآن آمده باشد و سپس با استفاده از سنت نسخ شده باشد یافت نشده است.
اگر اصل امکان
نسخ که در آیه ۱۰۶
سوره بقره بدان اشاره شده است را بپذیریم، از لحاظ نظری، نسخ احکام موجود آیات قرآن کریم توسط پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز امکان‌پذیر است؛ زیرا بر اساس قرآن، اطاعت از شخص پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، اطاعت از خداوند متعال شمرده می‌شود؛
بر این اساس، نسخی که ایشان اعلام فرماید، مطمئناً از جانب خدا تایید شده و در تعارض با سخن خدا در قرآن نخواهد بود. البته هیچ‌کس جز پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حق نسخ احکام را ندارد، و تنها او است که می‌تواند به فرمان خدا پاره‌ای از احکام را نسخ کند و بعد از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) باب نسخ به‌کلی مسدود می‌شود.
اما از لحاظ وقوعی، به موردی برخورد نکردیم که حکمی در قرآن بوده و سپس با استفاده از سنت نسخ شده باشد.
اما اگر چنین نسخی در عالم واقع وجود نداشته باشد، این پرسش به وجود خواهد آمد که مراد امام علی (علیه‌السّلام) از این سخن خویش در خطبه اول نهج البلاغه چیست؟!
در پاسخ می‌توان گفت که حتی با فقدان چنین نسخی، سخن حضرت قابل توجیه است، مانند آن‌که بگوییم:
۱. این سخن ناظر به احکامی است که مانند آنچه در آیه ۱۴۶
سوره انعام وجود دارد، قرآن اعلام کرده که چنین احکامی در ادیان گذشته وجود داشته، اما در خود قرآن اشاره صریحی به نسخ آن نشده است و این نسخ را می‌توان از سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برداشت کرد.
۲. مواردی وجود دارد که در خود قرآن کریم، هم حکم ناسخ و هم حکم منسوخ وجود دارد، اما عموم مردم از آن بی‌خبرند که سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌تواند تبیین‌کننده آیات ناسخ از آیات منسوخ باشد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «امکان نسخ قرآن به سنت نبوی» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۲/۱۱.
