افزایش کمالات معصومان در دنیا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دنیا،
کمال، پیامبران،
امامان معصوم.
پرسش: آیا کمال و مقام پیامبران امامان معصوم (علیه‌السّلام) در حال افزایش است، یا از همان اول، همه مقامات و کمالات را دارند؟
پاسخ: کمال، حقیقتی غیر محدود می‌باشد و
انسان اگر چه در برخی از مراتب به جهت محدودیت آن مرتبه، با کمال محدود و غیر متناهی مواجه است، در بعضی از مراتب؛ مانند
سیر در اسماء و صفات حق (سیر بالحق فی الحق)، به جهت عدم تناهی ذات و صفات حقّ، با حقیقتی غیر متناهی و کمالاتی غیر قابل احصاء مواجه است. بنابراین هر انسانِ قابل و مستعدی، در سیر تکاملی خود، حدّ مشخص و محدودی ندارد.
اهل بیت (علیه‌السّلام) هم از آن جهت که انسان هستند، اگرچه در برخی مقامات واجد مرتبه کامل آن مقام هستند، در سیر در اسماء و صفات حق به جهت عدم تناهی ذات، تا ابد در حال تکامل خواهند بود.
در تعریف کمال گفته‌اند: کمال عبارت است از «
فعلیت و هستی محض و نداشتن
قوه و
استعداد». کمال، داشتن هر چیزی است که برای شی‌ء ممکن و لایق باشد. به سخن دیگر، کمال، نقطه پایان و مرحله نهایی و عالی هر شی‌ء و یا صفت یا اوصافی است که فعلیت اخیر شی‌ء اقتضای واجد شدن آنها را دارد و امور دیگر در حدّی که برای رسیدن به کمال حقیقی آن مفید باشد، «کمال مقدمی» و «مقدمة الکمال» خواهند بود؛ مثلاً انسانی که می‌تواند عالِم یا شجاع باشد،
علم و
شجاعت برای او کمال است و یا جنینی که در شکم مادر مراحل رشد را طیّ می‌کند، مراحلی را که هنوز به آن نرسیده، برای او کمال محسوب می‌شود.
کمال و وجود از دیدگاه فلاسفه، مترادف‌اند. (
ابن سینا در تعریف و توصیف «
وجود» از واژه کمال بهره جسته و می‌گوید: «فالوجود خیر محض و کمال محض»)
(مراد از ترادف در سخن ما معنای ادبی آن نیست، بلکه منظورمان یکسانی مصداق آن دو در متن واقع و حقیقت است. جرجانی نیز یکی از معانی
ترادف را همین دانسته است.)
همچنین فلاسفه، خیر را وجود و کمالات وجودی‌ای دانسته‌اند که همگان مشتاق آن‌اند.
بنابراین، کمال، مطلوب و مقصود همه می‌باشد.
با توجه با این مقدمات؛ از آن‌جا که کمال، همان وجود و صفات وجودی است و خداوند نیز، وجودی نامتناهی می‌باشد، کمالات وجودی وی نیز غیر متناهی خواهد بود و این کمال نهایی و مطلق همه را به سوی خود عاشقانه جذب می‌نماید. به همین جهت انسان هر چقدر در سیر تکاملی خود به جلو پیش رود، هرگز به انتها نخواهد رسید.
به بیان دیگر؛ گرچه کمال در بعضی مراحل و مراتبش دارای تناهی است، در برخی مراتب آن مانند کمالات مربوط به
سیر بالحق فی الحق که سیر در اسما و صفات خدای تعالی می‌باشد، غیر متناهی است. بنابراین، انسان در هر مقام و مرتبه‌ای که باشد، هرچند
معصوم، وقتی قدم به این مرتبه از
سلوک الهی بگذارد، سیرش نهایت نخواهد داشت.
این نتیجه از
قرآن کریم نیز قابل استفاده است. قرآن کریم،
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را بشری مثل دیگران معرّفی می‌کند. «قُلْ اِنَّما اَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحی اِلَیَّ...»
بنابراین، پیامبر در همه چیز مانند دیگر انسان‌ها است؛ مگر آن‌که خود قرآن و روایات، صفات و مواردی را استثنا کرده باشند و تفاوت‌هایی را بیان کنند؛ مانند «مورد خطاب
وحی قرار گرفتن».
آشنای به دو منبع الهی؛ قرآن و حدیث، می‌داند که در این دو منبع، «پیمودن پله‌های کمال و ترقّی و طیّ کردن مقامات» که هدف آفرینش انسان است، استثنائی نشده است. به همین جهت پیامبر و اوصیای او، در اصل استعداد رشد و تکامل، همسان دیگر انسان‌ها هستند.
البته لازم است توجه شود که پیامبران و امامان معصوم (علیه‌السّلام)، به طور قطع، تمام کمالاتی را که در راستای ایفای مسئولیت (مقام
نبوت و
امامت ) و هدایت انسان‌ها لازم است، از همان ابتدا دارند؛ اما این گمان که کمالات انبیاء و ائمه اطهار محدود به همان است یا اساساً منتهای درجه کمال همان است، صحیح نیست.
در منابع حدیثی، به روایات و دعاهایی برمی‌خوریم که حاکی از استعداد تکاملی آنان است.
ابو یحیی صنعانی گوید:
امام صادق (علیه‌السّلام) به من فرمود: «ای ابا یحیی برای ما در شب‌های
جمعه شان بزرگی است»، پرسیدم: آن شان چیست؟ فرمود: «به ارواح پیغمبران و اوصیاء در گذشته و روح وصیی که در میان شما است (امام زمان شما) اجازه داده می‌شود که به آسمان بالا روند تا به
عرش پروردگارشان برسند، در آن‌جا هفت دور طواف کنند و نزد هر رُکنی از ارکان
عرش دو رکعت
نماز گزارند پس به کالبدهای پیشین خود برگردند، چون
صبح شود، پیغمبران و اوصیاء از شادی سرشار باشند و آن وصیی که در میان شما است مقدار زیادی به علمش افزوده شده باشد.»
و مانند این فراز از دعای چهل و دوم از صحیفه سجادیه: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ شَرِّفْ بُنْیَانَهُ، وَ عَظِّمْ بُرْهَانَهُ، وَ ثَقِّلْ مِیزَانَهُ، وَ تَقَبَّلْ شَفَاعَتَهُ، وَ قَرِّبْ وَسِیلَتَهُ، وَ بَیِّضْ وَجْهَهُ، وَ اَتِمَّ نُورَهُ، وَ ارْفَعْ دَرَجَتَهُ.... صَلِّ اللَّهُمَّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً تُبَلِّغُهُ بِهَا اَفْضَلَ مَا یَاْمُلُ مِنْ خَیْرِکَ وَ فَضْلِکَ وَ کَرَامَتِکَ، اِنَّکَ ذُو رَحْمَةٍ وَاسِعَةٍ، وَ فَضْلٍ کَرِیمٍ».
دعاها و درخواست‌های
اهل بیت و همچنین تلاش‌های فراوان و توصیف ناپذیر آنان در راه بندگی خدا، حاکی از آن است که آنها استعداد تکامل و پیشرفت بیشتر را در
دنیا و
آخرت دارند، به همین جهت در این راه از هرگونه کوشش و درخواست و
دعا ، دریغ نمی‌کردند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «افزایش کمالات معصومان در دنیا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۴/۵.
