اعتبار حدیث مباهله
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مباهله،
اهل‌بیت،
اهل‌سنّت.
پرسش: آیا قضیه مباهله معتبر است؟
حدیث مباهله، در منابع مختلف حدیثی، تفسیری، تاریخی و کلامیِ پیروان اهل‌بیت و اهل‌سنّت، نقل شده است.
الف ـ نمونه‌هایی از
منابع حدیثی شیعه که این حدیث را نقل کرده‌اند، عبارت‌اند از:
ب ـ نمونه‌ای از
منابع حدیثی اهل سنّت که این حدیث را نقل کرده‌اند، عبارت‌اند از:
جـ نمونه‌هایی از
منابع تفسیری شیعه که این حدیث را نقل کرده‌اند، عبارت‌اند از:
د ـ نمونه‌هایی از
منابع تفسیری اهل‌سنّت که این حدیث را نقل کرده‌اند، عبارت‌اند از:
ه ـ نمونه‌هایی از منابع تاریخی که این حدیث را نقل کرده‌اند، عبارت‌اند از:
و ـ نمونه‌هایی از منابع کلامی که این حدیث را نقل کرده‌اند، عبارت‌اند از:
گفتنی است که اکثر قریب به اتّفاق ناقلان حدیث مباهله،
تواتر و یا صحّت آن را تأیید کرده‌اند.
سیّد ابن‌طاووس در کتاب
سعد السعود، با نقل از تفسیر ابو‌عبد اللّه
محمّد بن عبّاس بن مروان معروف به حجّام می‌گوید:
«وَ فی آیَةِ المُباهَلَةِ بِمَولانا عَلیٍّ وَ فاطِمَةَ وَ الحَسَنِ وَ الحُسَینِ (علیهم‌السّلام) لِنَصاری نَجرانَ رَواهُ مِن احَدٍ وَ خَمسینَ طَریقاً عمّن سمّاهُ مِنَ الصَّحابَةِ وَ غَیرِهم؛
در آیه مباهله
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به توسّط مولایمان
علی و
فاطمه و
حسن و
حسین (علیهم‌السّلام) با ترسایان نجران، حدیث مربوط آن را
ابن‌حجّام (صاحب تفسیر ما اُنزل من القرآن فی النبیّ و اهل‌بیته.) از پنجاه و یک طریق، از
صحابه و غیر صحابه، روایت کرده و نام آنان را آورده است.
او در ادامه به نام راویان این حدیث، اشاره کرده است.
حاکم نیشابوری می‌گوید:
«وَ قَد تَواتَرتِ الاخبارُ فِی التَّفاسیر عَن عَبدِ اللّهِ بنِ عَبّاسِ وَ غَیرِهِ انَّ رَسولَ اللّهِ اخَذَ یَومَ المُباهَلَةِ بِیَدِ عَلیّ وَ حَسَنٍ وَ حُسَینٍ وَ جَعَلوا فاطِمَةَ وَراءَهُم، ثُمَّ قالَ: هؤُلاءِ ابناءُنا وَ اَنفُسُنا وَ نِساءُنا....
در تفاسیر، اخبار و
احادیث متواتر، به نقل از عبد‌اللّه بن عبّاس و دیگران آمده است که در روز مباهله، پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دست علی و حسن و حسین را گرفت و فاطمه را پشت سر خود قرار دادند و سپس فرمود: «اینان‌اند فرزندان ما و خود ما و زنان ما»....
جصّاص در
احکام القرآن آورده است:
«نَقَلَ رُواةُ السیَرِ و نَقَلَةُ الاثَرِ لَم یَختَلِفوا فیهِ: انّ النبیَّ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اَخَذَ بِیَدِ الحَسَنِ وَ الحُسَینِ وَ عَلیٍّ وَ فاطِمَةَ رضی اللّه عنهم، ثُمَّ دَعا النَّصاری الذین حاجّوهُ الَی المُباهَلَة.
راویان اخبار و ناقلان آثار، به اتّفاق آورده‌اند که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دست حسن و حسین و علی و فاطمه (علیهم‌السّلام) را گرفت و سپس نصرانیان را (که خواهان محاجّه با وی از طریق مباهله شده بودند) فرا خواند.»
فخر رازی پس از نقل حدیث مباهله می‌نویسد:
«وَ اعلَم انَّ هذِهِ الرِّوایَةَ کَالمُتَّفَقِ عَلی صِحَّتِها بَینَ اهلِ التَّفسیرِ؛
آگاه باش که این حدیث در میان مفسّران، مانند حدیثی است که علما بر آن، اتّفاق نظر دارند.»
در
سنن ترمذی نیز با اشاره به حدیث مباهله آمده است:
«هذا حَدیثٌ صَحیحٌ غَریبٌ مِن هذا الوَجه؛
این حدیث، حدیثی صحیح و از این جهت، غریب است.»
و
ابن تیمیّه می‌گوید:
«امّا اخذُه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) علیّا و فاطمةَ و الحسنَ و الحسینَ فی المباهلة فحدیثٌ صحیح؛
این حدیث که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در روز مباهله، علی و فاطمه و حسن و حسین را همراه خود برد، حدیثی صحیح است.»
بنا‌بر‌این، تردید در صحّت این حدیث،
یا تحریف آن به صورت افزودن
بر نام‌های این چهار نفر (علی، فاطمه، حسن و حسین (علیهم‌السلام) که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) همراه خود برای مباهله برد و یا کاستن از آنها،
ناشی از
جهل و لجاج، یا بی‌مهری و یا بغض نسبت
خاندان رسالت است و ارزش علمی ندارد.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اعتبار حدیث مباهله» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۸/۲۹.
