اطاعت زن از شوهر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: اطاعت، زن، شوهر
پرسش: با استدلال به
آیات قرآن و
احادیث ائمه اطاعت زن از
شوهر را اثبات کنید؟
پاسخ: حقوق واجب شوهر بر زن که لازمه آن وجوب اطاعت زن از مرد می باشد طبق
فتوای فقهاء منحصر در مسأله
استمتاع و بهره مندی از
لذات جنسی و
امور زناشویی و همچنین خروج زن از خانه در صورت منع شوهر می باشد. البته هر یک از این دو استثنائاتی نیز دارد که در آن موارد إطاعت از شوهر واجب نیست.
فقها این مسئله را مانند همه مسائل دیگر با توجه به منابع اصلی فقه یعنی کتاب و سنت معصومین (علیهم السلام) استنباط نموده اند.
ابتدا به عنوان مقدمه باید بگوییم که قوام، تحکیم و استمرار
زندگی زناشویی به
محبت،
دوستی، تفاهم،
احترام متقابل و به رسمیت شناختن و رعایت حقوق همدیگر است. دین اسلام برای آن که محیط و اجتماع کوچکِ خانواده قوام پیدا کند و تداوم یابد، برای هر یک از زن و شوهر حقوقی در نظر گرفته و در مقابل این حقوق، وظایفی را نیز برای آنان تعیین کرده است.
وظایفی که
همسران (
زن و شوهر ) در قبال همدیگر دارند آن وظایفی است که خدا برای انسان ها تعیین فرموده است بنا بر این انجام وظایف و تکالیف، به اطاعت از خدا بر می گردد؛ مثلا اگر کسی به پدر و مادر
مشرک و کافر خود نیز خدمت کند و از ایشان (در غیر معصیت خدا) اطاعت کند این شخص قابل ستایش و تمجید است و عملش ستودنی است نه از آن جهت که از پدر و مادر کافر اطاعت کرده بلکه از آن جهت که در راستای اطاعت خدا گام برداشته و در جهت اطاعت از خدا از ایشان اطاعت نموده است. بنابر این، اطاعت زن از شوهر (در حدی که شرع مشخص نموده) در راستای تلاش او برای دوام زندگی و در حقیقت اطاعت از خدا ارزیابی می گردد لذا قابل تمجید و ستایش است.
با توجه به مقدمه مذکور باید بگوییم که
إطاعت از شوهر إطاعتی مطلق و همه جانبه نیست بلکه مربوط به همان حقوقی است که خداوند متعال برای مردان نسبت به زنان قرار داده چنانکه خداوند متعال حقوقی نیز برای زنان قرار داده و مردان موظفند در انجام آنها کوتاهی نکنند.
حقوقی که در آیات و روایات برای شوهران نسبت به زنان خود قرار داده شده متعدد است و به دو صورت
حقوق واجب و
مستحب مؤکّد تقسیم می شود.
حقوق واجب شوهر بر زن که لازمه آن وجوب اطاعت زن از مرد می باشد طبق
فتوای فقهاء منحصر در مسأله
استمتاع و بهره مندی از
لذات جنسی و امور زناشویی و همچنین خروج زن از خانه در صورت منع شوهر می باشد. البته هر یک از این دو استثنائاتی نیز دارد که در آن موارد إطاعت از شوهر واجب نیست.
فقها این مسئله را مانند همه مسائل دیگر با توجه به منابع اصلی فقه یعنی کتاب و
سنت معصومین (علیهم السلام)
استنباط نموده اند.
درباره
لزوم إطاعت از شوهر در
مسائل زناشویی و
بهره مندی جنسی در یکی از آیات قرآن می خوانیم:«...وَ اللاَّتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ.. »
«و (امّا) آن دسته از زنان را که از سرکشی و مخالفتشان بیم دارید، پند و اندرز دهید! (و اگر مؤثر واقع نشد،) در بستر از آنها دوری نمایید! و (اگر هیچ راهی جز شدت عمل، برای وادار کردن آنها به انجام وظایفشان نبود،) آنها را تنبیه کنید» ( دقت داشته باشید که بحث ضرب دارای شرایطی است که می توانید جداگانه مطرح کنید تا پاسخ دهیم )
در این آیه به یکی از عوامل اختلاف ساز در محیط خانوادگی، یعنی «
نشوز » و سرکشی زن درباره
کامجویی جنسی شوهر اشاره شده است. باید توجّه داشت که یکی از مهم‌ترین حقوق مرد در خانواده، حقّ
کامجویی جنسی از همسر خود است؛ چنان که زن نیز این حق را دارد؛ به همین جهت بر زن
واجب است این حقّ تعیین شده و ثابتِ شوهر را رعایت کرده و در برابر او تسلیم باشد. زنی که در این امر، حاضر به تسلیم و تمکین نباشد، در برابر حکم الهی سرکشی کرده است.
البته مسلّم است که با وجود
عذر شرعی مانند حائض بودن زن، بدلیل اینکه در این زمان، شوهر
حق آمیزش با زن حائض را ندارد لذا إطاعت از شوهر در خصوص آمیزش ساقط است و در بقیه
بهره های جنسی زن باید
مطیع شوهر خود باشد.
دومین موردی که إطاعت از شوهر در آن برای زنان واجب است مسأله خروج زن از منزل است که در قرآن کریم به حکم آن تصریح نشده و در روایات
پیامبر (ص) و
معصومین (علیهم السلام) حکم آن بیان شده و عدم ورود یک مطلب در قرآن، دلیل بر عدم صحت و عدم إعتبار آن نیست زیرا بسیاری از احکام در قرآن کریم به صورت تفصیلی بیان نشده و خداوند متعال تفصیل و توضیح آیات را بر عهده
پیامبر (ص) و اوصیای وی قرار داده چنانکه فرموده:« وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ»
« و ما این ذکر (قرآن) را بر تو نازل کردیم، تا آنچه به سوی مردم نازل شده است برای آنها تبیین نمائی»
و لذا اطاعت از
پیامبر (ص) و اولی الامر که همان ائمه معصومین (علیهم السلام) هستند را واجب دانسته و فرموده:
« یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ...»
« ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و
اولو الأمر (
اوصیای پیامبر ) را»
ممنوعیت
خروج زن از منزل درباره مسأله ممنوعیت خروج زن از منزل در صورت منع شوهر در روایتی از
امام صادق (ع) که در آن برخی از نواهی
رسول خدا (ص) آمده می خوانیم:« نَهَی رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَنْ تَخْرُجَ الْمَرْأَةُ مِنْ بَیْتِهَا بِغَیْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا»
«
رسول خدا (ص) از اینکه زن بدون إجازه شوهر از منزل خارج شود نهی فرموده است»
همچنین در حدیث دیگری از
امام باقر (ع) می خوانیم که به نقل از
رسول خدا (ص) درباره یکی از حقوقی که شوهر بر زن خود دارد می فرماید:« وَ لَا تَخْرُجَ مِنْ بَیْتِهَا إِلَّا بِإِذْنِهِ»
«زن از منزلش بدون إجازه شوهرش خارج نمی شود»
البته ناگفته نماند که این إذن و إجازه مربوط به زمانی است که زن برای امر غیر واجب بخواهد از منزل خارج شود اما اگر بخواهد برای انجام یکی از واجبات شرعی از منزل خارج شود إذن و
إجازه شوهر واجب نیست.
سایت:مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
