ارزیابی حدیث حارث همدانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:
حارث همدانی ،
محتضر ،
حضرت علی پرسش: در روایتی دیدم؛ حضرت علی علیه‌السلام به هنگام جان دادن هر انسانی چه
مؤمن و چه
کافر بر بالین فرد محتضر حاضر می‌شوند و آن فرد در آن لحظه به حقانیت
امیرالمؤمنین علیه‌السلام پی می‌برد. می‌خواستم
سند این روایت و احیاناً صحیح یا ناصحیح بودن آن‌را جویا شوم.
پاسخ: حاضر شدن
پیامبر اسلام صلوات‌الله‌علیه و
امامان معصوم علیهم‌السلام از جمله حضرت علی علیه‌السلام، هنگام
مرگ ، نزد تمامی انسان‌ها حتی کسانی که بر
دین‌های دیگر می‌باشند از اموری است که
اخبار مستفیضه بر آن دلالت دارد.
البته در نحوه و چگونگی این حضور، سخنانی بیان شده است که آن هم با
دلیل‌های عقلی و
نقلی جواب داده شده است.
فضیل بن یسار از
امام پنجم و
امام ششم علیهم‌السلام نقل می‌کند که آن دو بزرگوار فرمودند: «
روح انسان‌ها جسدشان را ترک نمی‌کند تا این‌که
حضرت محمد ،
امام علی ،
امام حسن و
امام حسین علیه‌السلام را ببیند و چشمش روشن شود.
در خصوص حضور امام علی علیه‌السلام نزد تمام انسان‌ها -چه مؤمن و چه غیر مؤمن- نیز روایات خاصه‌ای وارد شده است.
یکی از آن روایات، حدیثی است از
اصبغ بن نباته (یکی از
اصحاب حضرت علی)
که به طور خلاصه نقل می‌شود.:
اصبغ بن نباته می‌گوید: حارث همدانی -از اصحاب امام علی علیه‌السلام و
فقهای بی نظیر زمان خود
- که مریض بود و به سختی راه می‌رفت، با گروهی از
شیعیان که من هم با آنان بودم نزد امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام آمد، آن‌حضرت فرمود: «ای حارث، تو را چگونه می‌بینم؟» حارث گفت: روزگارم به پایان رسیده است، ای امیر المؤمنین! دشمنی شیعیانت بر در خانه‌ات مرا می‌سوزاند، امام علی علیه‌السلام فرمود: «دشمنی آنان در چه چیز است؟» حارث پاسخ داد: درباره تو و
امتحان و گرفتاری از طرف تو، برخی از آنان درباره تو
غلوّ کرده‌اند و تو را خدا می‌دانند، گروهی میانه‌رو هستند که تو را نه خدا می‌دانند، نه یک بشر عادی، دسته دیگر درباره تو سرگردان و
شک دارند نمی‌دانند تو را پیشوا قرار دهند یا دیگری را.
حضرت علی علیه‌السلام فرمود: «ای برادر همدانی! بهترین شیعیان من دسته وسط هستند، غلوّکنندگان و آنانی که شک دارند باید به این دسته ملحق شوند». سپس آن‌حضرت به پرسش‌های دیگر حارث جواب داد و در ادامه فرمود: «ای حارث!
قسم به خدایی که دل دانه را می‌شکافد و مخلوقات را آفریده! من و دشمنانم هنگام مرگ و نزد
پُل صراط و
حوض ، با هم روبرو می‌شویم و باید مرا بشناسند و به حقانیت من پی ببرند...».
افرادی چون «
ابو خالد کابلی »
، «اصبغ بن نباته»
، «
جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ »،
«
محمد بن
عبدالله بن
عبد المطلب »
، که در سند این حدیث به عنوان راوی وجود دارند در
علم رجال مورد بررسی قرار گرفته‌اند و علمای رجال، آن‌ها را
ثقه و مورد اطمینان دانسته‌اند.
اما برخی دیگر از راویان این حدیث، اسمشان در کتاب‌های رجالی ذکر نشده و سخنی از آنان به میان نیامده است، ولی مذمّت هم نشده‌اند. بنابراین، اجمالاً سند حدیث، مورد اعتماد است.
اما با توجه به اخبار مستفیضه‌ای که
دلالت و صراحت دارند بر حضور
پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه و امامان معصوم علیهم‌السلام از جمله امام علی علیه‌السلام نزد تمامی انسان‌ها در هنگام مرگ، و همچنین نقل حدیث مذکور از بزرگانی چون «
شیخ مفید »
و «
شیخ طوسی »
و «
طبری » در کتاب «
بشارة المصطفی »
و «
علامه مجلسی » در کتاب «
بحار الانوار »،
متن این حدیث بدون شک پذیرفته می‌شود.
سایت اسلام کوئست
