ارتباط مؤمن آل فرعون با حزقیل نبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حزقیل،
حزبیل،
خبرل،
خبول،
جزئیل،
سوره غافر،
آل فرعون،
مؤمن آل فرعون.
پرسش: آیا مؤمن آل فرعون که در آیه ۲۸ سوره غافر آمده همان حزقیل نبی بود؟
پاسخ اجمالی: در باره نام و شخصیت مؤمن ال فرعون اختلاف بسیار است و نام حزقیل نیز برای او روایت شده‌است، اما حزقیل نبی غیر از حزقیل مؤمن آل فرعون است؛ چرا که وی به همراه ساحران دربار فرعون، پس از اظهار
ایمان کشته شد. اما حزقیل نبی (علیه‌السّلام)، سومین جانشین از سلسله جانشینان
حضرت موسی (علیه‌السّلام) پس از
یوشع بن نون و
کالب بن یوفنا بود که به پیامبری در
بنی اسرائیل برانگیخته شد و بر‌اساس برخی گزارش‌ها در زمان
حضرت داود (علیه‌السّلام) زندگی می‌کرد.
قرآن کریم در بخشی از داستان حضرت موسی (علیه‌السّلام) از مرد با ایمانی با عنوان «رجل مؤمن من آل فرعون» یاد می‌کند که به دفاع از موسی (علیه‌السّلام) برخاست و پس از سال‌ها ایمان خود را آشکار نمود و موسی را از یک توطئه قتل نجات داد:
«وَ قالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَکْتُمُ ایمانَهُ اَ تَقْتُلُونَ رَجُلاً اَنْ یَقُولَ رَبِّیَ اللَّهُ وَ قَدْ جاءَکُمْ بِالْبَیِّناتِ مِنْ رَبِّکُمْ وَ اِنْ یَکُ کاذِباً فَعَلَیْهِ کَذِبُهُ وَ اِنْ یَکُ صادِقاً یُصِبْکُمْ بَعْضُ الَّذی یَعِدُکُمْ اِنَّ اللَّهَ لا یَهْدی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کَذَّابٌ ؛
و مرد مؤمنی از آل فرعون که ایمان خود را پنهان می‌داشت گفت: آیا می‌خواهید مردی را بکشید به دلیل آن‌که می‌گوید: پروردگار من «
اللَّه» است، در حالی‌که دلایل روشنی از سوی پروردگارتان برای شما آورده است؟! اگر دروغ‌گو باشد، دروغش دامن خودش را خواهد گرفت و اگر راست‌گو باشد، بعضی از عذاب‌هایی را که وعده می‌دهد به شما خواهد رسید، خداوند کسی را که اسراف‌کار و بسیار دروغ‌گو است هدایت نمی‌کند».
قرآن کریم در حالی از این مرد مؤمن یاد می‌کند که نامی از وی نبرده است، اما مفسران قرآن و راویان حدیث در مورد نام و شخصیت وی اختلاف نظر دارند.
عبد اللَّه بن عباس و بیشتر علما گفتند: نام او «خربیل» بود؛ البته برخی هم به نقل از
ابن عباس و اکثر علما او را
خبول نامیدند.
برخی گفته‌اند نامش «
حزبیاییل» بود. عده‌ای او را «خبرل» نامیدند و به روایتی دیگر نامش «حبیب»
و به نظر برخی «جزئیل» بود.
او را سمعان هم نامیده‌اند؛ از آن جهت که به سمع وی رسید (شنید) که فرعون قصد کشتن موسی را دارد، که ایمان خویش آشکارا کرد و از موسی دفاع نمود.
عده‌ای در مورد نسب و شخصیت مؤمن آل فرعون می‌گویند؛ مؤمن آل فرعون
قبطی و پسر عمو و داماد (شوهر ماشطه دختر) فرعون بود.
بعضی هم گفتند پسر دایی فرعون بود،
کسی که قرآن کریم در موردش فرمود «و جاء رجل من اقصی المدینة یسعی».
اما برخی گفته‌اند وی از
بنی اسرائیل بود و معنای آیه مجازی و برعکس می‌باشد؛ یعنی مرد مؤمنی که ایمان خود را از آل فرعون پنهان می‌داشت.
برخی از مفسران از قول راویان نقل کرده‌اند؛ «حزقیل» از اصحاب فرعون و شغلش نجاری بود. او کسی بود که صندوقچه‌ای که مادر موسی فرزندش را در آن گذاشته و در نیل رها کرده بود را ساخت. البته گفته شده است وی خزانه‌دار دربار فرعون بود و به مدت صدسال ایمانش را مخفی می‌کرد؛ وی فردی مؤمن و با اخلاص بود و ایمان خود را تا زمان پیامبری موسی مخفی نگه می‌داشت و هنگامی که
مناظره موسی با ساحران دربار فرعون تشکیل شد، ایمانش را اظهار نمود و با دیگر ساحرانی که به موسی ایمان آوردند کشته شد.(این مطلب در تفسیر خود
ثعلبی نیشابوری یافت نشد، اما برخی از وی نقل کرده‌اند.)
برخی هم گفته‌اند؛ مؤمن آل فرعون ولیعهد فرعون بود که «حبیب» یا «حزبیل» نام داشت.
به هر حال و نام او هرچه باشد در بزرگی و ایمان مؤمن آل فرعون، همین بس که قرآن کریم و روایات از وی به عظمت یاد نموده‌اند.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: منظور از «ثُلَّةٌ مِنَ الْاَوَّلِینَ»،
هابیل فرزند
آدم (علیه‌السّلام)، و مؤمن آل فرعون و
صاحب یس، «وَ قَلِیلٌ مِنَ الْآخِرِینَ»
علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) است.
آن‌حضرت در جایی دیگر فرمود: «ثُلَّةٌ مِنَ الْاَوَّلِینَ وَ ثُلَّةٌ مِنَ الْآخِرِینَ»، ثلة من الاولین خربیل مؤمن آل فرعون و «ثُلَّةٌ مِنَ الْآخِرِینَ» علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) است.
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) او را از صدیقین دانست و فرمود: صدیقین سه نفر بودند؛ حبیب نجار مؤمن آل یاسین، حزقیل مؤمن آل فرعون، و علی بن ابی‌طالب که افضل از آنها بود.
اما حزقیل نبی غیر از حزقیل مؤمن آل فرعون است؛ چرا که وی به همراه ساحران دربار فرعون، پس از اظهار ایمان کشته شد. اما حزقیل نبی (علیه‌السّلام)، سومین جانشین از سلسله جانشینان حضرت موسی (علیه‌السّلام) پس از یوشع و کالب بن یوفنا بود که به پیامبری در بنی اسرائیل برانگیخته شد و بر اساس برخی گزارش‌ها در زمان حضرت داود (علیه‌السّلام) زندگی می‌کرد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «ارتباط مؤمن آل فرعون با حزقیل نبی» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۱/۲۹.
