ادعیه مفید در رفع بیماری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیماری،
کرونا،
اهل بیت،
دعا،
پیامبر،
خداوند.
پرسش: در احادیث اهل بیت، چه دعاها و اذکاری برای رفع و دفع بیماری‌های مسری و کرونا بیان شده است؟
پاسخ اجمالی: در خصوص درمان بیماری‌های مسری و جلوگیری از آن‌ها، چند دعا از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اهل بیت (علیهم‌السّلام) نقل شده که به برخی از بیماری‌های مسری، اشاره و از آن‌ها به خداوند پناه برده‌اند، اما آنچه بیشتر در کلام ائمه (علیهم‌السّلام) هست در عنوان کلی بلا و مریضی بیان شده است که مریضی‌های مسری را نیز شامل می‌شود، البته در مجموعه سفارش‌های دینی دفع و رفع بلا منحصر به دعا و ذکر نیست.
بلا، بیماری و گرفتاری را اگرچه می‌توان با رعایت خیلی از مسائل رو به کاهش برد، اما هیچ‌گاه زندگی در این سرای ناپایدار را نمی‌توان خالی از بلا و گرفتاری ساخت.
در آموزه‌های دینی ضمن تایید این نکته که در منزلگاه دنیا، بلا و گرفتاری‌های زیادی وجود دارد، راهکارهایی نیز برای کمتر شدن و رفع گرفتاری گریبان گرفته نیز بیان شده است.
برای جلوگیری و خلاصی از بیماری، سفارش‌های دینی را به دو دسته می‌توان تقسیم کرد:
دسته اول: سفارش‌هایی که مرتبط با رعایت مسائل بهداشتی، تغذیه مناسب و... است.
دسته دوم: راهکارهای معنوی که منحصر در دعا نیز نیست و در ادامه بیان می‌شود.
در مورد دسته اول که سفارش به رعایت نکات بهداشتی و غیره است، نکات فراوانی ازجمله حرام بودن برخی خوراکی‌ها، کراهت پرخوری، توصیه به پوشاندن روی ظرف، مکروه بودن نخوردن
گوشت بیش از چهل روز، مکروه بودن خوردن غذا و نوشیدنی داغ، مکروه بودن فوت کردن به غذا برای سرد شدن، سفارش به خوردن
نمک قبل و بعد از غذا و... را می‌توان بیان کرد. برای نمونه به روایت شستن دست قبل و بعد از غذا اشاره می‌شود:
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود:
«مَنْ غَسَلَ یدَهُ قَبْلَ الطَّعَامِ وَ بَعْدَهُ عَاشَ فِی سَعَةٍ وَ عُوفِی مِنْ بَلْوَی فِی جَسَدِه؛
هر کس دست خویش را قبل و بعد از خوردن غذا بشوید، در خوشی، گذران زندگی کند و از مریضی در امان باشد.»
دسته دوم روایاتی هستند که راهکارهای معنوی بسیاری برای
دفع بلا و رفع در آن‌ها ذکرشده است، به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:
امام صادق (علیه‌السّلام) به نقل از پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید:
«اِنَّ اللَّهَ لَا اِلَهَ اِلَّا هُوَ لَیدْفَعُ بِالصَّدَقَةِ الدَّاءَ وَ الدُّبَیلَةَ وَ الْحَرَقَ وَ الْغَرَقَ وَ الْهَدْمَ وَ الْجُنُونَ وَ عَدَّ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سَبْعِینَ بَاباً مِنَ السُّوءِ؛
خدایی که جز او هیچ خدایی وجود ندارد، بی‌گمان با صدقه دادن مریضی وبا و طاعون، سوختن و غرق شدن، زیر آوار مردن و دیوانه شدن (و حضرت تا هفتاد نوع بدی را برشمرد) را از فردی که صدقه می‌دهد دفع می‌کند.»
در روایتی امام صادق (علیه‌السّلام) در باب
ثواب زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) به نقل از
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) آورده است:
«ثُمَّ نَادَاهُمْ اَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِی (علیه‌السّلام) اَنَا ضَامِنٌ لِحَوَائِجِکمْ وَ دَفْعِ الْبَلَاءِ عَنْکمْ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَة؛
سپس امیرالمؤمنین زائران قبر سید الشهدا را خطاب قرار داده و می‌فرماید من ضامن برآورده شدن حاجات شما و دفع بلا در دنیا و آخرت از شما هستم.»
در روایتی آمده است که
امام سجاد (علیه‌السّلام) همیشه می‌فرمودند:
«الدُّعَاءُ یدْفَعُ الْبَلَاءَ النَّازِلَ وَ مَا لَمْ ینْزِلْ؛
دعا کردن بلایی که نازل شده و بلایی که هنوز نازل نشده است را دفع می‌کند.»
مقصود از این دعا، دعای خاصی نیست،
تضرع و خواندن خدای متعال در دفع و رفع مریضی یا هر بدی است که به انسان رسیده است، اگرچه اهل بیت (علیهم‌السّلام) به صورت خاص دعاهای نیز سفارش کرده‌اند که به عنوان مثال می‌توان به
دعای هفتم صحیفه سجادیه (علیه‌السّلام) اشاره کرد.
در روایتی
امام باقر (علیه‌السّلام) فرمود:
«صِلَةُ الْاَرْحَامِ تُزَکی الْاَعْمَالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَی وَ تُنْمِی الْاَمْوَالَ وَ تُنْسِئُ لَهُ فِی عُمُرِهِ وَ تُوَسِّعُ فِی رِزْقِهِ وَ تُحَبِّبُ فِی اهل بیتهِ فَلْیتَّقِ اللَّهَ وَ لْیصِلْ رَحِمَه؛
صله رحم اعمال را نیکو کند و بلایا را دفع کند و به اموال
برکت دهد، عمر را دراز کند،
وسعت رزق و روزی و محبوبیت در خاندان آورد، پس هر شخصی باید
تقوای خدای متعال را پیشه سازد و
صله رحم را به جا آورد.»
علاوه بر مواردی که به عنوان مهم‌ترین عوامل دفع و رفع بلا در روایات اشاره گردید، در ادامه، دعاهای خاصی که ائمه برای بیماری سفارش کرده‌اند نیز بیان می‌شود:
از پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل است که حضرت از اموری به خدا پناه برده است:
«اللّهمّ انّی اعوذ بک من البرص و الجنون و الجذام و من سیئ الاسقام؛
خدایا من از برص و دیوانگی و خوره و امراض بد به تو پناه می‌برم.»
در این دعا که مشابه آن نیز از ائمه نقل شده از بیماری‌هایی به خدا پناه برده که مثل خوره مسری هستند.
در کتاب شریف «
الکافی» مرحوم
کلینی که معتبرترین کتاب روایی شیعه است بابی با عنوان «باب الدعاء للعلل و الامراض» آمده است که مهم‌ترین سفارش‌های دعایی ائمه (علیهم‌السّلام) در آن آمده است؛ در ادامه، چند روایت که به هنگام مریضی، دعا و نیایشی را سفارش کرده‌اند نقل می‌شود:
از حضرت صادق (علیه‌السّلام) روایتی نقل است که هرگاه حضرت بیمار می‌شود پیوسته این دعا را می‌خواند:
«اللَّهُمَّ اِنَّک عَیرْتَ اَقْوَاماً فَقُلْتَ قُلِ ادْعُوا الَّذِینَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِهِ فَلا یمْلِکونَ کشْفَ الضُّرِّ عَنْکمْ وَ لا تَحْوِیلًا فَیا مَنْ لَا یمْلِک کشْفَ ضُرِّی وَ لَا تَحْوِیلَهُ عَنِّی اَحَدٌ غَیرُهُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اکشِفْ ضُرِّی وَ حَوِّلْهُ اِلَی مَنْ یدْعُو مَعَک اِلَهاً آخَرَ لَا اِلَهَ غَیرُک؛
بار خدایا تو مردمی را سرزنش کردی و فرمودی: «بگو (ای محمد) بخوانید آن‌هایی را که در برابر خدا پنداشتید تا بدانید که نمی‌توانند از شما زیانی را دور کنند و دگرگون نمایند» (۵۸
سوره اسراء) پس‌ای خدائی که جز او نمی‌تواند زیان مرا دور کند و آن را دگرگون نماید رحمت فرست بر محمّد و آل محمّد و زیان مرا دور ساز و آن را از من بگردان به سوی کسی که با تو معبود دیگری را می‌خواند، نیست شایسته پرستشی جز تو.»
در حدیثی دیگر امام صادق (علیه‌السّلام) به هنگام مریض شدن فرزندان خویش به آنان چنین سفارش می‌کرد که این دعا را بخوانند:
«یا بُنَی قُلِ: اللَّهُمَّ اشْفِنِی بِشِفَائِک وَ دَاوِنِی بِدَوَائِک وَ عَافِنِی مِنْ بَلَائِک فَاِنِّی عَبْدُک وَ ابْنُ عَبْدِک؛
بار خدایا مرا به شفایت شفا بده و به دوایت مداوا کن و از بلایت سلامتی‌ام ده چراکه من بنده تو و بنده زاده تو هستم.»
در روایت دیگر حضرت فرمودند: دست خویش بر موضع درد گذاشته و سه مرتبه بگویید:
«اللَّهُ اللَّهُ رَبِّی حَقّاً لَا اُشْرِک بِهِ شَیئاً اللَّهُمَّ اَنْتَ لَهَا وَ لِکلِّ عَظِیمَةٍ فَفَرِّجْهَا عَنِّی؛
خدا، خدا پروردگار بر حق من است؛ به او
شرک نمی‌ورزم، خدایا تو درمان و برطرف کننده این درد و هر مشکل بزرگ هستی پس این درد را از من ببر و گشایشی برایم حاصل کن».
البته همان‌گونه که گفته شد این باب روایات دیگری هم دارد که رجوع به کتاب «الکافی» یا ترجمه آن نکات ارزنده‌ای دارد و این‌ها علاوه بر مراجعه به پزشک و رعایت نکات بهداشتی است.
مرحوم
شیخ عباس قمی در «
مفاتیح الجنان» برای دفع
وبا و
طاعون که از مریضی‌های مسری است می‌گوید:
گوسفندی نر را برای
ذبح آماده کرده و در محل ذبح بگوید: «اِلَهِی بِحُرْمَةِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ، اِلَهِی بِحُرْمَةِ جَبْرَئِیلَ اِلَهِی بِحُرْمَةِ مِیکائِیلَ، اِلَهِی بِحُرْمَةِ اِسْرَافِیلَ، اِلَهِی بِحُرْمَةِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِی وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَینِ (عَلَیهِمُ السَّلَامُ) احْفَظْنَا وَ احْفَظْ اَوْلَادَنَا وَ اَحِبَّاءَنَا وَ اَتْبَاعَنَا وَ جَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الطَّاعُونِ وَ الْوَبَاءِ یا حَفِیظُ یا حَفِیظُ یا حَفِیظُ اَدْرِکنِی یا رَسُولَ اللَّه».
البته دستوری که مرحوم شیخ عباس قمی نقل می‌کند به نقل از کتاب «
طب الائمه» مرحوم «
سید‌عبدالله شبر» است
و آن انتسابی به معصوم ندارد.
در مجموعه آموزه‌های دینی ضمن تایید این نکته که گرفتاری، بلا و مریضی از لوازم دنیاست، راهکارهایی نیز برای برطرف کردن یا به حداقل رساندن آن‌ها بیان شده است، این راه‌کارها به دو دسته کلی راهکارهای طبیعی و تغذیه‌ای و راهکارهای معنوی، قابل تقسیم است، در راهکارهای معنوی، مهم‌ترین راهکار را می‌توان در صدقه دادن، زیارت سیدالشهدا رفتن، دعا کردن و صله رحم داشتن دانست، ضمن اینکه دعاهایی نیز در خصوص خلاصی از بیماری سفارش شده که مهم‌ترین آن‌ها بیان شد.
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی، برگرفته از مقاله «ادعیه مفید در رفع بیماری» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱/۳۱.
