• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

احکام فقهی درمان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه:بیمار، درمان، پزشک.

پرسش:آیا بیمار می‌تواند از درمان خود خود‌داری کند؟ و یا پزشک می‌تواند از درمان بیماری که دزد، قاتل یا بیماری که در شرف مرگ است امتناع کند؟ و همچنین می‌تواند به‌وسیله چیزهای حرام بیمار را درمان کند؟

پاسخ‌ها:۱. در صورتى که زندگى بیمار متوقف بر درمان باشد، بر او واجب است نسبت به درمان خود اقدام کند.
۲. مداوا کردن بيماران توسط پزشک واجب کفایی است. همچنین مداوا کردن دزد پس از قطع دست وى، مستحب است. درمان بيمارى که اميد بهبود وى نمى‌رود نیز بر پزشک واجب نيست.
۳. درمان و استشفا به وسيله محرمات، جز در حال ضرورت و‌ انحصار درمان به آن، حرام است.


در صورتى که زندگى بيمار متوقف بر درمان باشد، بر او واجب است نسبت به درمان خود اقدام کند.
[۱] سیستانی، سیدعلی، منهاج الصالحین، ج۳، ص۳۰۹.    
[۲] محسنی، محمدآصف، الفقه والمسائل الطبية، ص۹- ۱۰.
در وجوب درمان بر کسى که کنترل بول و غائط خود را از دست داده (مسلوس و مبطون) اختلاف است.
[۳] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۱، ص۴۹۰-۴۹۱.    
[۴] آملی، محمدتقی، مصباح الهدی ج۴، ص۶۵.    
‌
[۵] حکیم، سیدمحمدسعید، مصباح المنهاج، ج۳، ص۱۴۸- ۱۴۹.    


رتق در زن، در صورت وجود آن قبل از عقد ازدواج، موجب ثبوت حق خیار فسخ عقد براى مرد است، در صورتى که درمان آن امکان‌پذير‌ نباشد يا ممکن باشد ليکن زن از آن امتناع کند. بر زن نيز درمان آن واجب نيست؛ در نتيجه شوهر نمى‌تواند وى را بر آن اجبار کند.
[۶] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۰، ص۳۳۷- ۳۳۸.    


اگر کسى به ديگرى آسيبى برساند و آسيب ديده بر اثر کوتاهى در درمان خود بميرد، هرچند آسيب ديده به خاطر ترک درمان مقصر مى‌باشد، ليکن جانى ضامن است.
[۷] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۲، ص۲۷.    


بر پزشک حاذق در امر درمان، مداوا کردن بيماران واجب کفايى و دريافت اجرت در ازاى آن جایز است.
[۸] طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۱۳۵.    

مداوا کردن دزد پس از قطع دست وى به بند آوردن خون موضع قطع شده، مستحب است.
[۹] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۱، ص۵۴۲.    

درمان بيمارى که اميد بهبود وى نمى‌رود بر پزشک واجب نيست؛ از اين‌رو، خوددارى از ادامه درمان بيمار محتضر جایز است؛ ليکن کشتن وى از روى ترحم (آتانازى) حرام و مصداق قتل نفس و موجب قصاص و ثبوت دیه است.
[۱۰] استفتائات پزشکى، ص۳۹.


درمان کردن با برخى وسائل، مستحب، با برخى جایز، با برخى مکروه، و با برخى ديگر حرام است.

۳.۱ - مستحبات

درمان و استشفا به قرآن،
[۱۱] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۹۲، ص۱۰۱.    
دعا،
[۱۲] حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة ج۲۵، ص۳۴۵.    
[۱۳] جزائری، سیدعبدالله، التحفة السنية، ص۳۴۴.
صدقه،
[۱۴] حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲، ص۴۳۳.    
[۱۵] حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۹، ص۳۷۴.    
آب زمزم،
[۱۶] حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲۵، ص۲۶۰.    
و نيم‌خورده مؤمن،
[۱۷] جزائری، سیدعبدالله، التحفة السنية، ص۱۹۷.
[۱۸] کاشف الغطاء، جعفر، کشف الغطاء، ج۲، ص۴۲۲.    
[۱۹] جزائری، سیدعبدالله، التحفة السنية، ص۳۱۳.
مستحب است.

۳.۲ - مباحات

درمان و استشفا به تربت امام حسین (علیه‌السلام)
[۲۰] شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة، ج۷، ص۳۲۶.    
[۲۱] خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۱۶۴.    
[۲۲] موسوی عاملی، سیدمحمد، مدارک الاحکام، ج۴، ص۱۱۴.    
[۲۳] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۳۵۸.    
(به خوردن و غير آن) و قبور ساير معصومان (علیهم‌السلام) و نيز قبور شهدا و عالمان دينى،
[۲۴] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲، ص۵۲.    
انواع داروها و عسل،
[۲۵] مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البيان، ص۸۰۸.
[۲۶] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۶۶، ص۲۸۸-۲۹۷.    
[۲۷] فاضل جواد، جواد بن سعد، مسالک الافهام، ج۴، ص۱۶۰.    
[۲۸] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۵۰۲.    
[۲۹] مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البیان، ص۶۴۲.    
آب باران،
[۳۰] حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة ج۲۵، ص۲۶۵.    
آب ناودان کعبه،
[۳۱] حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة ج۲۵، ص۲۶۲.    
بول شتر
[۳۲] شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة، ج۳، ص۲۰۹.    
[۳۳] شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة، ج۷، ص۳۲۴.    
و خورده طعام‌هاى کنار ريخته شده از سفره،
[۳۴] حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة ج۲۴، ص۳۷۸.    
[۳۵] نراقی، ملااحمد، مستند الشیعة ج۱۵، ص۲۵۳- ۲۵۴.    
جایز است. خوردن تربت معصومان، جز امام حسين (عليهم‌السلام)، به‌جهت استشفا جایز نيست، مگر آنکه با نوشيدنى‌اى مُجاز، مثل آب مخلوط و در آن مستهلک گردد.
[۳۶] خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۱۶۴.    


۳.۳ - مکروهات

درمان و استشفا با آب‌هاى گرم معدنى مکروه است.
[۳۷] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۴۲۴.    
[۳۸] نراقی، ملااحمد، مستند الشیعة، ج۱۵، ص۲۳۶.    


۳.۴ - محرمات

درمان و استشفا به وسيله محرمات، جز در حال ضرورت و‌ انحصار درمان به آن، حرام است.
[۳۹] خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۱۷۰.    

در جواز درمان به خمر و ساير مشروبات الکلى حتى در حال ضرورت اختلاف است.
[۴۰] استفتائات پزشکى، ص۴۹.
[۴۱] نراقی، ملااحمد، مستند الشیعة، ج۱۵، ص۳۴.    
[۴۲] نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۴۴۴.    


۱. ↑ سیستانی، سیدعلی، منهاج الصالحین، ج۳، ص۳۰۹.    
۲. ↑ محسنی، محمدآصف، الفقه والمسائل الطبية، ص۹- ۱۰.
۳. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۱، ص۴۹۰-۴۹۱.    
۴. ↑ آملی، محمدتقی، مصباح الهدی ج۴، ص۶۵.    
۵. ↑ حکیم، سیدمحمدسعید، مصباح المنهاج، ج۳، ص۱۴۸- ۱۴۹.    
۶. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۰، ص۳۳۷- ۳۳۸.    
۷. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۲، ص۲۷.    
۸. ↑ طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، ج۵، ص۱۳۵.    
۹. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۱، ص۵۴۲.    
۱۰. ↑ استفتائات پزشکى، ص۳۹.
۱۱. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۹۲، ص۱۰۱.    
۱۲. ↑ حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة ج۲۵، ص۳۴۵.    
۱۳. ↑ جزائری، سیدعبدالله، التحفة السنية، ص۳۴۴.
۱۴. ↑ حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲، ص۴۳۳.    
۱۵. ↑ حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۹، ص۳۷۴.    
۱۶. ↑ حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج۲۵، ص۲۶۰.    
۱۷. ↑ جزائری، سیدعبدالله، التحفة السنية، ص۱۹۷.
۱۸. ↑ کاشف الغطاء، جعفر، کشف الغطاء، ج۲، ص۴۲۲.    
۱۹. ↑ جزائری، سیدعبدالله، التحفة السنية، ص۳۱۳.
۲۰. ↑ شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة، ج۷، ص۳۲۶.    
۲۱. ↑ خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۱۶۴.    
۲۲. ↑ موسوی عاملی، سیدمحمد، مدارک الاحکام، ج۴، ص۱۱۴.    
۲۳. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۳۵۸.    
۲۴. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۲، ص۵۲.    
۲۵. ↑ مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البيان، ص۸۰۸.
۲۶. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۶۶، ص۲۸۸-۲۹۷.    
۲۷. ↑ فاضل جواد، جواد بن سعد، مسالک الافهام، ج۴، ص۱۶۰.    
۲۸. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۵۰۲.    
۲۹. ↑ مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البیان، ص۶۴۲.    
۳۰. ↑ حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة ج۲۵، ص۲۶۵.    
۳۱. ↑ حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة ج۲۵، ص۲۶۲.    
۳۲. ↑ شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة، ج۳، ص۲۰۹.    
۳۳. ↑ شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة، ج۷، ص۳۲۴.    
۳۴. ↑ حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة ج۲۴، ص۳۷۸.    
۳۵. ↑ نراقی، ملااحمد، مستند الشیعة ج۱۵، ص۲۵۳- ۲۵۴.    
۳۶. ↑ خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۱۶۴.    
۳۷. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۴۲۴.    
۳۸. ↑ نراقی، ملااحمد، مستند الشیعة، ج۱۵، ص۲۳۶.    
۳۹. ↑ خمینی، سیدروح‌الله، تحریر الوسیلة، ج۲، ص۱۷۰.    
۴۰. ↑ استفتائات پزشکى، ص۴۹.
۴۱. ↑ نراقی، ملااحمد، مستند الشیعة، ج۱۵، ص۳۴.    
۴۲. ↑ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۶، ص۴۴۴.    


فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیهم‌السلام) ج‌۳، ص۵۹۷.    


رده‌های این صفحه : احکام پزشکی | شبهات کرونایی
جعبه ابزار