اثر بازدارندگی نماز از گناه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز، دوری از گناه، فحشا، منکر.
پرسش: چرا بعضی افراد با این‌که نماز می‌خوانند، توجهی به مردم ندارند و خیانت می‌کنند، مگر گفته نمی‌شود که نماز، انسان را از کارهای بد دور می‌سازد.
پاسخ: تخمه پوک، هیچ‌گاه سبز نمی‌شود و نماز بدون
حضور قلب، تخمه پوک است. نمازی سبب دوری انسان از
مفاسد می‌شود که با حضور قلب باشد وگرنه حرکت لب و کمر چنین خاصیتی را ندارد.
اگر مدرسه و دانشگاه به
انسان رشد علمی می‌دهد، به این معنا نیست که هر کس به مدرسه و دانشگاه رفت، به آن
رشد می‌رسد؛ بلکه به این معناست که مدرسه و دانشگاه بستر رشد است؛ به شرط آن‌که با جدیت درس بخوانید و آن‌چه را می‌خوانید، بفهمید. نماز نیز اگر با اصول و شرایطی که دارد اقامه گردد، مانع
فحشا و منکر می‌شود.
نمازگزاری که گاهی خلاف می‌کند، اگر اهل نماز نبود خلافش بیش‌تر بود؛ زیرا همین نمازگزار برای صحیح بودن نمازش مجبور است بدن و لباسش پاک باشد، لباس و مکانش از مال مردم نباشد و همین مقدار مراعات احکام و مسائل، سبب دور شدن او از برخی
گناهان و منکرات می‌شود؛ همان‌گونه که پوشیدن لباس سفید، انسان را از نشستن روی زمین آلوده باز می‌دارد.
خداوند در
قرآن آیه ۴۵
سوره عنکبوت می‌فرماید: «
وَ اَقِمِ الصَّلاةَ اِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اللَّهِ اَکْبَرُ»؛ یعنی نماز را به پادار که به‌راستی نماز از
فحشا و منکرات جلوگیری می‌کند و
ذکر خدا بزرگ‌تر از هر چیزی است.
این اثر نماز به قدری اهمیت دارد که در بعضی
روایات اسلامی به عنوان معیار سنجش نماز مقبول و غیر مقبول از آن یاد شده است.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: یعنی هر کسی دوست دارد که بداند آیا نمازش قبول شده یا نه، پس بنگرد به نمازش که آیا از فحشا و منکر بازش می‌دارد؟ به اندازه‌ای که از کارهای زشت باز داشته، قبول شده است.
و از
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) نقل شده که فرمود: «
من لم تنهه صلاته عن الفحشاء و المنکر لم تزده من الله الا بعدا؛ هر کس نمازش او را از منکرات باز ندارد، هیچ بهره‌ای از نماز جز دوری از خدا نبرده است».
بنابراین طبیعت نماز اثر بازدارندگی از فحشا و منکر دارد؛ چون نماز توجه خاصی از بنده به سوی
خداوند متعال است؛ ولی این اثر تنها به مقدار اقتضاست، نه علت تام؛ به طوری که نمازگزار دیگر نتواند گناه کند؛ بلکه اگر مانع یا مزاحمی در بین نباشد، اثر خود را می‌بخشد و نمازگزار را از فحشا باز می‌دارد؛ ولی اگر مانعی یا مزاحمی جلوی اثر آن را گرفت، دیگر اثر نمی‌کند و در نتیجه نمازگزار کاری را که انتظارش را از او ندارند انجام می‌دهد؛ بنابراین هر نمازی به همان اندازه که از شرایط
کمال و
روح عبادت برخوردار است، انسان را از
گناه باز می‌دارد، ممکن نیست کسی نماز بخواند و هیچ‌گونه اثری در او نبخشد، هر چند نمازش صوری باشد؛ البته این نماز تأثیرش کم است، این‌گونه افراد اگر همان نماز را نمی‌خواندند، از این هم آلوده‌تر بودند. به تعبیر دیگر، نهی از فحشا و منکر سلسله مراتب و درجات زیادی دارد و هر نمازی به نسبت رعایت شرایط دارای بعضی از این درجات است.
بعضی افرادی که فقط نام
مسلمان دارند و درعین‌حال نماز نمی‌خوانند، به خاطر نخواندن نماز،
روزه را هم می‌خورند،
حج هم نمی‌روند، زکات هم نمی‌دهند و سرانجام
واجبات دیگر را هم ترک می‌کنند و هیچ فرقی بین پاک و
نجس و
حلال و حرام نمی‌گذارند و خلاصه در راه
زندگی هر چه پیش آید، خوش آید.
آن وقت اگر حال چنین شخصی را با حال کسی مقایسه کنی که نماز می‌خواند و در نمازش به حداقل آن یعنی مقداری که
تکلیف از گردنش ساقط شود، اکتفا می‌کند، خواهی دید که او از بسیاری کارها که بی‌نماز از آن پروا نداشت، پروا دارد و اگر حال او را با حال کسی مقایسه کنی که در نمازش اهتمام بیش‌تری دارد، خواهی دید که دومی از
گناهان بیش‌تری پروا دارد، به همین صورت هر چه نماز کامل‌تر باشد، خودداری از گناهان بیش‌تر خواهد بود.
۱. ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۲۰۹ـ۲۱۳.
۲. تفسیر نمونه، ج۱۶، ص۲۸۴ـ ۲۸۷.
۳. تفسیر مجمع البیان، ج۸ـ۷، ص۴۴۷.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اثر بازدارندگی نماز از گناه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۸/۱۰.
