آیه ۸۵ سوره مومنون
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سوره مؤمنون،
معاد ،
منکران ، سرزنش، توبیخ.
پرسش: در سورۀ مؤمنون این آیات به دو شکل آمده است:«
سَیَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلَا تَذَکَّرُونَ »؛
مؤمنون (۲۳)، آیه ۸۵ و «
سَیَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ فَأَنَّی تُسْحَرُونَ »؛
مؤمنون (۲۳)، آیه ۸۹ ، سبب آن چیست؟
پاسخ:
در
قرآن کریم تنها در سه مورد، آن هم در سوره‌ی مؤمنون عبارت «
سَیَقُولُونَ لِلَّه » آمده است:
«
سَیَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلا تَذَکَّرُونَ »؛
به‌زودی (در پاسخ تو) می‌گویند:«همه از آن خداست!» بگو:«آیا متذکر نمی‌شوید؟!».
«
سَیَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلا تَتَّقُونَ »؛
به‌زودی خواهند گفت:«همه‌ی اینها از آن خداست!» بگو:«آیا
تقوا پیشه نمی‌کنید (و از خدا نمی‌ترسید و دست از
شرک برنمی‌دارید)؟!».
«
سَیَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ فَأَنَّی تُسْحَرُونَ »؛
به‌زودی خواهند گفت:«همه‌ی اینها از آن خداست» بگو:«با این حال، چگونه می‌گویید سحر شده‌اید (و این سخنان
سحر و افسون است)؟!
از آنجا که
کفار و
مشرکان بیش از همه از مسئله معاد وحشت داشتند و به همین دلیل با انواع بهانه‌ها می‌خواستند شانه از زیر بار آن خالی کنند،
قرآن نیز مشروحاً و به‌طور مؤکد از معاد سخن می‌گوید؛ لذا از سه راه،
منطق واهی منکران معاد را درهم می‌کوبد: از راه مالکیت خداوند بر پهنه‌ی
عالم هستی،
سپس
ربوبیت او،
و سر انجام حاکمیتش بر مجموعه‌ی
جهان ،
قرآن از تمام این بحث‌ها چنین نتیجه می‌گیرد که او از هر نظر
قدرت و توانایی بر مسئله معاد را دارد و
عدالت و حکمتش ایجاب می‌کند که این جهان، عالم
آخرت را به دنبال خود داشته باشد و در هر مورد با جمله «
سَیَقُولُونَ لِلَّهِ » از خود مشرکان اعتراف می‌گیرد و سخن آنها را به خودشان بازمی‌گرداند.
پس از ذکر سؤال و جواب اول جمله «
أَفَلا تَذَکَّرُونَ » (آیا متذکر نمی‌شوید) و پس از سؤال و جواب دوم «
أَفَلا تَتَّقُونَ » (آیا از خدا نمی‌ترسید) و پس از سؤال و جواب سوم «
فَأَنَّی تُسْحَرُونَ » (چگونه می‌گویید سحر شده‌اید) آمده است.
در دو آیه،
استفهام به‌وسیله‌ی همزه بیان شده و در آیه‌ی پایانی به‌صورت «أنّی» استفهامیه و به معنای «کیف» آمده است و در هرسه آیه، استفهام، از قسم توبیخی می‌باشد.
در حقیقت، اینها توبیخ‌ها و سرزنش‌هایی است که مرحله به مرحله شدیدتر می‌شود و یکی از روش‌های معمول در
تعلیم و
تربیت منطقی است که وقتی بخواهند کسی را با سه دلیل محکوم کنند، نخست او را به‌طور ملایم مورد
سرزنش قرار می‌دهند، بعداً شدید و سرانجام شدیدتر.
کلمه‌ها در جایگاه مناسب خود قرار گرفته‌اند و گویاترین سازه‌های ترکیبی و شیواترین ساختمان در ترکیب جمله‌ها ایجاد شده است که موجب تأثیر‌آفرینی آن در قلب‌ها و ذهن‌ها می‌شود.
قرآن کریم، کتابی است سرشار از
فصاحت و
بلاغت و آراسته به انواع گوناگون محسنات لفظی و معنوی. خدای بزرگ با
دانش بیکران خویش جهت تفهیم هرچه بهتر حقایق و
معارف در قالب الفاظ گوناگون، انواع هنرها و آرایه‌های ادبی را به کار گرفته است.
پایگاه اسلام کوئیست.
