آیه ۵۳ سوره احزاب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مؤمنان،
آداب معاشرت،
خانواده ،
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله.
پرسش: آیه ۵۳
سوره احزاب چه احکام و دستوراتی را بیان می‌کند؟
پاسخ: آیه ۵۳ سوره احزاب
خطاب به مؤمنان است و در آن مسئله آداب معاشرت با پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و خانواده آن حضرت بیان شده است. این
آیه شریفه دربردارنده شش دستور برای مؤمنان درباره ورود و خروج به منزل رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است.
آیه ۵۳ سوره احزاب چنین است: «ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! در خانه‌های پیامبر داخل نشوید، مگر به شما برای صرف
غذا اجازه داده شود؛ درحالی‌که (قبل از موعد نیایید و) در انتظار وقت غذا ننشینید؛ اما هنگامی‌که دعوت شدید، داخل شوید و وقتی غذا خوردید، پراکنده شوید و (بعد از صرف غذا) به بحث و صحبت ننشینید، این عمل، پیامبر را ناراحت می‌کند؛ ولی از شما شرم می‌کند (و چیزی نمی‌گوید)؛ اما خداوند از (بیان)
حق شرم ندارد! و هنگامی‌که چیزی از وسایل زندگی را (به‌عنوان عاریت) از آنان (همسران پیامبر) می‌خواهید، از پشت پرده بخواهید. این کار برای پاکی دل‌های شما و آنها بهتر است! و شما حق ندارید رسول خدا را
آزار دهید و نه هرگز همسران او را بعد از او به همسری خود درآورید که این کار نزد خداوند بزرگ است».
مخاطب این آیه مؤمنان هستند. آنچه در این آیه بیان شده است، مسئله آداب معاشرت با پیامبر
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و خانواده آن حضرت است. این آیه شریفه دربردارنده شش دستور برای مؤمنان درباره ورود و خروج به منزل رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است:
آیه شریفه می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هرگز در اطاق‌های پیامبر سر زده داخل نشوید، مگر اینکه برای صرف غذا به شما اجازه داده شود، آن هم مشروط بر اینکه به موقع وارد شوید، نه اینکه مدتی جلوتر بروید و در انتظار وقت غذا بنشینید.
هنگامی‌که غذا خوردید، فوراً پراکنده شوید و هر کدام به سراغ کار خویش روید: «
فَإِذا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا »؛ چراکه توقف بی‌جا و بی‌موقع شما، موجب تضییع وقت گران‌بهای رسول خدا می‌گردد.
این حکم در حقیقت تأکید و تکمیلی بر حکم گذشته است، نه بی‌موقع به خانه‌ای که دعوت شده‌اید وارد شوید و نه
اجابت دعوت را نادیده بگیرید و نه پس از صرف غذا برای مدتی طولانی درنگ کنید.
در سومین حکم می‌فرماید: پس از صرف غذا مجلس انس و گفت‌وگو در خانه پیامبر (و هیچ میزبان دیگری) تشکیل ندهید: «
وَ لا مُسْتَأْنِسِینَ لِحَدِیثٍ ». البته ممکن است میزبان‌خواهان چنین
مجلس انسی باشد، در این صورت مستثناست، سخن از جایی است که تنها دعوت به صرف غذا شده، نه تشکیل مجلس انس، در چنین جایی باید پس از صرف غذا مجلس را ترک کرد؛ به‌ویژه اینکه محل دعوت جایی چون بیت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ باشد که کانون انجام بزرگ‌ترین رسالت‌های الهی است؛ لذا نباید وقت رسول خدا را گرفت.
در همین جا
قرآن علت این حکم را بیان می‌کند: این کار پیامبر را آزار می‌داد؛ اما او از شما شرم می‌کرد؛ ولی خداوند از بیان حق شرم نمی‌کند و ابا ندارد: «
إِنَّ ذلِکُمْ کانَ یُؤْذِی النَّبِیَّ فَیَسْتَحْیِی مِنْکُمْ وَ اللَّهُ لا یَسْتَحْیِی مِنَ الْحَقِّ ».
چهارمین حکم در زمینه «
حجاب » است. می‌فرماید: هنگامی‌که چیزی از متاع و وسائل زندگی از همسران پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بخواهید، از پشت حجاب (پرده) بخواهید: «
وَ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ».
در میان اعراب و بسیاری از مردم دیگر رسم بوده و هست که هنگام نیاز به بعضی از وسائل زندگی موقتاً از همسایه به عاریت می‌گیرند، خانه
پیامبر نیز از این قانون مستثنا نبوده، و گاه و بیگاه می‌آمدند و چیزی از همسران پیامبر قرض می‌گرفتند، روشن است قرار گرفتن همسران پیامبر در معرض دید مردم (هرچند با حجاب اسلامی باشد)، کار خوبی نبوده؛ لذا دستور داده شد که از پشت پرده، یا پشت در، وسایل مورد نیاز خود را بگیرند.
شما مؤمنان و هر فرد دیگری این حق را ندارید که رسول و فرستاده خدا را به هیچ وجهی از وجوه اذیت و آزار نمایید: «
وَ ما کانَ لَکُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اللَّهِ ».
سرانجام، آخرین حکم را در زمینه حرمت
ازدواج با همسران پیامبر بعد از او چنین بیان می‌کند: شما هرگز
حق ندارید که همسران او را بعد از او به همسری خویش درآورید که این کار در نزد خدا عظیم است: «
وَ لا أَنْ تَنْکِحُوا أَزْواجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً إِنَّ ذلِکُمْ کانَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِیماً ».
درباره فلسفه این
تحریم ، پاسخ ۶۰۳۶ را مطالعه کنید.
گفتنی است شبیه این
احکام و دستورات، در موضوع آداب معاشرت با پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در ابتدای
سوره حجرات نیز احکامی بیان شده است: «
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ ». «
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ کَجَهْرِ بَعْضِکُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُکُمْ وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ »؛ «ای کسانی که
ایمان آورده‌اید، بر خدا و پیامبر او پیشی مگیرید و از خدا بترسید؛ زیرا خدا شنوا و داناست. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صدای خود را از صدای پیامبر بلندتر مکنید و همچنان‌که با یکدیگر بلند سخن می‌گویید، با او به آواز بلند سخن مگویید که اعمالتان ناچیز شود و آگاه نشوید».
این آیات در حقیقت در زمینه
تعلیم و
تربیت مسلمانان درباره ورود به منزل رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است؛ چراکه رعایت ادب و آسایش پیامبر
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بر مسلمانان
واجب و ضروری است. از این آیات معلوم می‌شود، هنوز عادات زمان
جاهلیت و بادیه‌نشینی در مسلمانان باقی بوده که مراعات ادب نمی‌نمودند و بدون اجازه داخل خانه
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌شدند، این بود که
آیه نازل شد و آنان را از این کار نهی فرمود و احکامی را در این ارتباط صادر نمود.
پایگاه اسلام کوئست.
