آیه ۴۶ سوره حج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: حج ،
قلب ، تفکر
پرسش: در آیه ۴۶
سوره حج می خوانیم: «افلم يسيروا فى الارض فتكون لهم قلوب يعقلون بها او آذان يسمعون بها فانها لا تعمى الابصر و لكن تعمى القلوب التى فى الصدور» چرا در این آیه قلب مرکز
تفکر و
تعقل بیان شده؟ با توجه به این که امروزه میدانیم مرکز تفکر
عقل است.
پاسخ:
در
قرآن کریم واژه
قلب به معاني مختلف بكار برده شده،
مثلاً يكي به معناي دل كه در
آیات بسيار، قلب به معناي دل آمده، از جمله فرمود:
«وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالإِيمَانِ؛
قلبش به
ایمان اطمينان دارد».
در اين
آیه قلب به معناي
دل است كه محل
ایمان است.
به معناي
خرد و
عقل كه فرمود:
«إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَن كَانَ لَهُ قَلْبٌ؛
در اين كار يادآوري است براي كسي كه داراي
عقل و
خرد است».
به معناي رأي، مثلاً فرمود: «وَقُلُوبُهمْ شَتّى».
قلب در اين
آیه به معناي
رأی و نظر است.
بنابر اين واژه قلب در
قرآن تنها به عنوان مركز
تفکر نيامده، بلكه به معاني مختلف آمده و يكي از معاني آن مركز
تفکر و يا از ابزار تفكر است.
اگر واژه قلب را در
خطبه ها، نامه‌ها و حكمت‌ها نهج البلاغه از طريق نرم‌افزار و يا كتاب
المعجم المفهرس نهج البلاغه، جست‌وجو نمايد، به آساني معلوم خواهد شد كه شايد هيچ موردي نمي توانيد يافت كه در
نهج البلاغه قلب به معناي قلب طبي و پزشكي كه گوشت صنوبري شكل باشد.
واژه قلب در
نهج البلاغه بر معاني مختلف به كار برده شده كه همه آنها در واقع مربوط به قواي ادراكي و يا تحريكي
انسان است،به معناي آنچه در پرسش آمده هرگز نيامده.
اگر پرسشگر مورد خاصي را سراغ دارد و تصور مي‌كند كه
قلب به معناي گوشت در سينه
انسان به كار رفته لطفاً مطرح نمايد تا
پاسخ لازم تقديم شود.
ثالثا: درباره آنچه با استناد به سخن روز در باره
مغز در پرسش اشاره شد بايد گفت كه اينكه مغز مركز
تفکر تلقي شده يك برداشت ماديگرايانه است، چون كساني كه
روح را به عنوان يك موجود مجرد قبول ندارند همه امور ادراكي انسان را مربوط به
مغز مي‌پندارند، ولي
حقیقت آن است كه گرچه مغز به عنوان
ابزار و وسايل
ادراک نقش اساسي دارد، ولي درك و معرفت عقلي، حسي، وهمي و خيالي انسان بوسيله
روح و
نفس ناطقه انجام مي‌شود و مغز در واقع ابزار و وسيله كار
روح است و خودش مركز
تفکر و ساير ادراكات نيست.
قلب و عقل و ساير
قوای ادراکی انسان همه از شئون نفس ناطقه انسان است كه هر كدام وظيفه درك خاصي را بر عهده دارند. در اين باب مطالعه كتاب «عيون مسايل
نفس »
تألیف استاد
حسن‌زاده آملی توصيه مي‌شود.
سایت مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
