آزار خدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آزار خدا، آزار پیامبر.
پرسش: طبق آیه «
ان الذین یؤذون الله و رسوله لعنهم الله فی الدنیا و الآخرة و اعدّ لهم عذابا مهینا»
معنی اذیت کردن خدا چیست؟ و چرا از فعل مضارع که دلالت بر استمرار می کند استفاده شده است؟
پاسخ:
خداوند متعال در آیه ۵۷
سوره احزاب می‌فرماید: «
ان الذین یؤذون الله و رسوله لعنهم الله فی الدنیا و الآخرة و اعدّ لهم عذابا مهینا»؛
آنها که خدا و پیامبرشان را آزار می‌دهند، خداوند آنان را از
رحمت خود در
دنیا و آخرت دور ساخته، و برای آنها
عذاب خوارکننده‌ای آماده کرده است.
آزار خدا و پیامبر در
آیه شریفه ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ ا صیغه مضارع که نشانگر استمرار می‌باشد، آمده است: «
یؤذون الله و رسوله »؛ آزار پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از آن جهت که ایشان هم بشر است و از عوامل خارجی متأثر می‌شود و مثلاً از انکار نبوتش، از
گناه مردم و از
تهمت‌ها و آزارهای جسمی و روحی که مردم بی‌خرد بر ایشان روا می‌داشتند، کاملاً امری طبیعی است و اما آزرده شدن خداوند متعال سؤال‌برانگیز است؛ چراکه خدا تا از عوامل خارجی منفعل و متأثر شود و همانند بشر از امری خوشحال یا اینکه اذیت شود. به همین جهت
مفسران در معنی عبارت «
یؤذون الله» اقوال و احتمالاتی ذکر کرده‌اند که می‌توان آنها را به شرح زیر جمع‌بندی کرد:
درباره «
یؤذون الله» چند احتمال بیان می‌شود:
بعضی احتمال داده‌اند مراد از «
یؤذون الله» آزار اولیای خداست
و در واقع کلمه اولیا مضاف محذوف است و حذف مضاف و نسبت دادن آزار به خود خدا برای تعظیم (بزرگ‌داشت) اولیاء الله می‌باشد.
احتمال دیگری که ذکر شده است این است که مراد، آزار
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌باشد و به جهت تعظیم و بزرگ‌داشت پیامبر، اذیت شدن را
خدا به خود نسبت داده است و اذیت آن حضرت را همانند اذیت خودش قرار داده است.
و از ظاهر فرمایش
علامه طباطبایی (ره) چنین استفاده می‌شود که این احتمال را پذیرفته‌اند.
برخی نیز احتمال داده‌اند که مراد از «
یؤذون الله» عبارت است از
کفر،
شرک، ترک
دین، مخالف با اوامر و نواهی و
توهین به
مقدسات.
بعضی احتمال داده‌اند که مراد نسبت‌های ناروا دادن به خداست.
مانند اینکه یهودیان می‌گفتند: «عزیر بن الله»؛
عزیر پسر خداست و نیز مسیحیان می‌گفتند: «المسیح بن الله»؛
مسیح (عیسی) پسر خداست و....
در بعضی
تفاسیر نیز مقصود از «
یؤذون الله و رسوله» انجام آنچه که در نزد خدا و رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ ناپسند است، دانسته‌اند؛ مانند: کفر، انواع
گناهان و انکار نبوت و
شریعت و....
به نظر می‌رسد این احتمال از همه احتمالات ذکرشده جامع‌تر است و همه آنها را در‌بر دارد.
نکته‌ای که
تذکر آن لازم است این است که بر فرض اینکه مراد از «
یؤذون الله» اذیت کردن پیامبر یا اولیاء الله نباشد، بلکه مراد اذیت خود خدا باشد، قطعاً منظور این نیست که خدا هم مانند سایر موجودات (بشر و...) اذیت و رنجیده شود؛ بلکه این تعبیر موافق با تعابیر عرفی ما انسان‌هاست؛ یعنی چون ما
انسان‌ها مخالفت کردن با کسی و انجام کاری برخلاف
اراده او را اذیت آن شخص می‌دانیم، خداوند متعال نیز طبق عرف بشری با ما
سخن گفته و فرموده است: «
الذین یؤذون الله ...»
و به تعبیر دیگر مراد از اذیت خدا انجام کاری است که اگر در مورد غیر خدا انجام گیرد، موجب آزار و اذیت او گردد.
از آنجایی که احتمالات
ذکر شده با استمرار همراه بوده است، با صیغه مضارع «یؤذون» آمده است.
مراد از «
یؤذون الله» هریک از احتمالات فوق می‌باشد، نقصی برای خداوند متعال نیست؛ چراکه مقصود این نیست که خدا هم مانند افراد بشر تحت تأثیر عوامل خارجی آزرده‌خاطر یا... شود.
۱.
تفسیر نمونه، آیت الله ناصر مکارم و دیگران، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج ۱۷.
۲.
تفسیر راهنما، اکبر هاشمی رفسنجانی و دیگران، بوستان کتاب، ج ۱۴.
۳.
تفسیر المیزان، طباطبایی، علامه محمدحسین، ج ۲، ص ۲۰۷ و ج ۱۶، ص ۳۳۲.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آزار خدا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۱۶.
