پریشان کردن موی حضرت زهرا و عصمت ایشان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت فاطمه،
عصمت،
هجوم به خانه حضرت زهرا،
تهدید.
پرسش:در روایات آمده که بعد از هجوم
عمر و
ابوبکر به خانه حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) و درگیری‌هایی که به وجود آمد، حضرت فاطمه عمر و ابوبکر را تهدید کرد که «به خدا قسم باید بیرون روید وگرنه نزد
خدا مویم را برهنه می‌سازم». آیا این داستان صحت دارد و اگر دارد با عصمت آن حضرت در تضاد نیست؟
پاسخ اجمالی: در منابع حدیثی و تاریخی، نقل‌های مختلفی درباره بی‌حرمتی به حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) آمده است. نقل شده: هنگامی که
علی (علیه‌السّلام) را از خانه بیرون بردند، فاطمه (سلام‌الله‌علیها) نیز پیراهن پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را روی سرش گذاشت و خطاب به ابوبکر فرمود: «...به خدا سوگند! اگر گناه نبود، مویم را پریشان کرده و به درگاه پروردگارم فریاد می‌زدم.» این روایت از حیث سند ضعیف است؛ زیرا راوی آن را از جهت مذهب و حدیث، مضطرب دانسته‌اند و اینکه این روایت یک نقل تاریخی است و از امام معصوم نقل و صادر نشده است. با قطع نظر از ضعف سند، این روایت منافاتی با
عصمت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) ندارد؛ زیرا در متن روایت تاکید شده که اگر این کار گناه نبود، اقدام به انجام آن می‌کردم. این بیان مانند سخن
حضرت یوسف (علیه‌السّلام) در
قرآن است. به هر حال، تهدید فاطمه (سلام‌الله‌علیها) باعث شد که مردم دست به اعتراض برداشته و حضرت به همراه امام علی (علیه‌السّلام)، بدون اینکه این کار را انجام داده باشد، به منزل بازگردند.
در منابع حدیثی و تاریخی و به صورت پراکنده، نقل‌های مختلفی درباره بی‌حرمتی به حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) آمده است.
در یکی از این نقل‌ها چنین آمده است:
«عَنِ الْمُعَلَّی عَنِ الْحَسَنِ عَنْ اَبَانٍ عَنْ اَبِی هَاشِمٍ قَالَ: لَمَّا اُخْرِج بِعَلِیٍّ خَرَجَتْ فَاطِمَةُ وَاضِعَةً قَمِیصَ رَسُولِ الله عَلَی رَاْسِهَا آخِذَةً بِیَدَیِ ابْنَیْهَا فَقَالَتْ مَا لِی وَ مَا لَکَ یَا اَبَا بَکْرٍ تُرِیدُ اَنْ تُؤْتِمَ ابْنَیَّ وَ تُرْمِلَنِی مِنْ زَوْجِی وَ اللهِ لَوْ لَا اَنْ تَکُونَ سَیِّئَةٌ لَنَشَرْتُ شَعْرِی وَ لَصَرَخْتُ اِلَی رَبِّی فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ مَا تُرِیدُ اِلَی هَذَا ثُمَّ اَخَذَتْ بِیَدِهِ فَانْطَلَقَتْ بِهِ.»
«ابوهاشم می‌گوید: هنگامی که علی (علیه‌السّلام) را از خانه بیرون بردند، فاطمه (سلام‌الله‌علیها) نیز پیراهن پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را روی سرش گذاشت و دست حسنین (علیه‌السّلام) را گرفت و به دنبال آن حضرت بیرون آمد و خطاب به ابوبکر فرمود: «مرا با تو چکار؟! می‌خواهی بچه‌هایم را
یتیم کنی و مرا بی‌شوهر؟ به خدا سوگند! اگر گناه نبود، مویم را پریشان کرده و به درگاه پروردگارم فریاد می‌زدم.» مردی از میان آن جمعیت -خطاب به ابوبکر یا عمر-
گفت: از این کار چه منظوری داری؟ (می‌خواهی
عذاب بر این
امّت نازل کنی؟) سپس فاطمه (سلام‌الله‌علیها) دست علی (علیه‌السّلام) را گرفت و از
مسجد بیرونش آورد.»
روایت از حیث سند ضعیف است؛ زیرا
اوّلاً: در سلسله سند آن، فردی به نام معلّی بن محمد بصری وجود دارد که بعضی از کتاب‌های رجالی او را از جهت مذهب و حدیث، مضطرب دانسته‌اند. علاوه بر اینکه؛ در این روایت نامی از ابوهاشم به میان آمده است که مشخص نیست چه کسی است و مجهول می‌باشد.
ثانیاً: این روایت یک نقل تاریخی است و از امام معصوم نقل و صادر نشده است. لذا حدیث از حیث سندی ضعیف بوده و در اصطلاح، به آن حدیث موقوف می‌گویند. مگر آنکه قراینی وجود داشته باشد که به طور عادت موجب اطمینان به صدور آن از معصوم (علیه‌السّلام) گردد.
با قطع نظر از ضعف سند، این روایت منافاتی با عصمت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) ندارد؛ زیرا:
۱. در روایت یاد شده، تاکید شده که اگر این کار گناه نبود، اقدام به انجام آن می‌کردم. این بیان مانند سخن حضرت یوسف (علیه‌السّلام) است که قرآن درباره آن می‌فرماید: «وَ هَمَّ بِها لَوْ لا اَنْ رَای بُرْهانَ رَبِّهِ».
۲. در مواردی چون خطبه فدکیه که در مسجد النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بیان شد، فاطمه (سلام‌الله‌علیها) در پشت پرده با مردم سخن می‌گفت، نه در جلوی چشم آنها. لذا ممکن بود در این واقعه نیز به پشت پرده رفته و در آنجا موی خود را پریشان کند، نه در بین نامحرمان که منافات با عصمت آن حضرت داشته باشد.
۳. از طرفی ایشان نفرموده که در آن جمع و در همان لحظه این کار را انجام می‌دهد. شاید به منزل رفته و برای آنکه پریشانی خود را نزد خدا اعلام کند به این کار دست بزند. البته دو توجیه اخیر با عبارت "لولا ان تکون سیئة" چندان هم‌خوان نیست و توجیه اول مناسب‌تر است.
۴. به هر حال، تهدید فاطمه (سلام‌الله‌علیها) باعث شد که مردم دست به اعتراض بردارند. لذا حضرت به همراه امام علی (علیه‌السّلام)، بدون اینکه این کار را انجام داده باشد، به منزل برگشتند.
سایت اسلام کوئست، برگرفته از مقاله "بررسی روایت مربوط به اعلام پریشان کردن مو از سوی حضرت زهرا(س) "، تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۰/۰۸.
