پذیرش توبه آدم به واسطه انوار آل محمد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ائمه، کلمات،
توبه،
حضرت آدم (علیه‌السّلام)،
ال محمد.
پرسش: در
آیه ۳۷
سوره بقره «فتلقّی آدم من ربّه کلمات...»، آیا مراد از «کلمات» در این آیه، «محمد» و «آل محمد» است؟
پاسخ اجمالی: بنابر روایات شیعه و اهل‌سنت مقصود از کلمات، اسماء بهترین مخلوق‌های خدا؛ یعنی
محمد و
علی و
فاطمه و
حسن و
حسین (علیهم‌السّلام) بوده است و آدم با
توسل به این کلمات از درگاه
خداوند تقاضای بخشش نمود و خدا او را بخشید.
قرآن کریم به هنگام طرح داستان آدم (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «فَتَلَقَّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ فَتابَ عَلَیهِ اِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحیمُ؛
سپس آدم از پروردگارش کلماتی دریافت داشت
[و با آنها توبه کرد.
] و خداوند توبه او را پذیرفت چرا که خداوند توبه‌پذیر و مهربان است.»
در دسته‌ای از روایات شیعه در تبیین و تفسیر این «کلمات» آمده است که مراد از آنها انوار رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و دیگر
معصومان (علیه‌السّلام) است، بدین معنا که انوار آن بزرگواران، همان مقاماتی است که حضرت آدم (علیه‌السّلام) آن را تلقّی و دریافت کرد و در پی آن، زمینه نجات او فراهم گردید. به دیگر سخن؛ مقصود از کلمات اسماء بهترین مخلوق‌های خدا؛ یعنی محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین (علیه‌السّلام) بوده است و آدم با توسل به این کلمات از درگاه خداوند تقاضای بخشش نمود و خدا او را بخشید.
برخی از منابع اهل‌سنت نیز به همین موضوع اشاره کرده‌اند:
• امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) معنای آیه شریفه «فَتَلَقَّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ فَتابَ عَلَیهِ» را سؤال کردم؛ رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «هنگامی که خدای تعالی، آدم را در
هند و
حوا را در
جده فرود آورد
[بر حضرت آدم مدت‌ها گذشت که اشک غم بر چهره می‌ریخت
] تا این‌که خدای تعالی
جبرئیل را بر او نازل کرد و فرمود: "یا آدم، آیا من تو را به دست
[قدرت
] خود نیافریدم؟ آیا از
روح خود بر تو ندمیدم؟ و
ملائکه را به سجده کردن بر تو فرمان ندادم؟ و آیا حوا
کنیز خودم را به تو تزویج نکردم؟ " حضرت آدم گفت: بله، خطاب آمد: "پس این گریه مداوم تو از چیست؟ " گفت: خدایا! چرا گریه نکنم، که از جوار رحمت تو رانده شده‌ام. خدای تعالی فرمود: "اینک این کلمات را فراگیر که به وسیله آن، خدا توبه‌ات را قبول می‌کند و گناهت را می‌آمرزد: "اللهم انّی اسالک بحق محمد و آل محمد سبحانک لا اِلهَ اِلَّا اَنْتَ عَمِلْتُ سُوءاً و ظَلَمْتُ نَفْسِی فَاغْفِرْ لِی انّک انتَ الغفور الرحیم اللهم انی اسالک بِحَقّ محمد و آل محمد سُبحانک لا اِلهَ اِلَّا اَنْتَ عَمِلْتُ سُوءاً وَ ظَلَمْتُ نَفْسِی فَتُب عَلَیّ اِنَّکَ اَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیم؛ خدایا! از تو می‌خواهم به حق محمد و آل محمد؛ پاک و منزّهی تو؛ نیست خدایی جز تو؛ بد کردم و به خود ستم روا داشتم؛ پس مرا بیامرز؛ چون تو بسیار بخشنده و مهربان هستی. خدایا! از تو می‌خواهم به حق محمد و آل محمد؛ پاک و منزّهی تو؛ نیست خدایی جز تو؛ بد کردم و به خود ستم روا داشتم؛ پس توبه مرا بپذیر؛ زیرا تو بسیار توبه‌پذیر و مهربان هستی".
[رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در پایان سخن فرمود
]: این است آن کلماتی که خدای تعالی به حضرت آدم آموخته است».
•
ابن عباس روایت می‌کند: از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سؤال کردم: آیا آن
[کلماتی
] که حضرت آدم از پروردگار خود فراگرفت و به وسیله آن توبه او مورد قبول واقع شد، چیست؟ حضرت فرمود: «آدم با این کلمات از خدا درخواست کرد که توبه او را بپذیرد: "بحقّ محمد و علی و فاطمة و الحسن و الحسین الا تبت علیّ؛ به حقّ محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین، توبه مرا قبول فرما". پس خدای تبارک و تعالی توبه او را پذیرفت».
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «پذیرش توبه آدم به واسطه انوار آل محمد»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۲/۴.
