• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ملک

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: إنّ، أنّ، مودت ، محبت ، مُلک، ملکوت.
پرسش: از نظر استعمال قرآنی، چه فرقی بین «إنّ» و «أنّ»،«مودت» و «محبت»، «مُلک» و « ملکوت » وجود دارد؟
پاسخ:





۱.۱ - أ. دیدگاه اول

«إنّ» و «أنّ»، (به فتح و کسر) هر دو حرف تأکیدند و برای تأکید مطلب ذکر می‌شوند؛
[۱] قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۱، ص ۱۲۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.

مانند « إِنَّ اللَّهَ عَلی‌ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ » و « أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلی‌ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدیرٌ ».

۱.۲ - ب. دیدگاه دوم

فرق مشهور میان این دو حرف آن است که ما بعد «إنّ» (به کسر اول) جمله بوده و ما بعد «أنّ» (به فتح اول) تأویل به مصدر رفته، در حکم مفرد است.
[۵] قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۱، ص ۱۲۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.
مانند آیه شریفه ذکر شده:" أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ... " که «أنّ» با اسم و خبرش تأویل به مصدر رفته، در حکم مفرد بوده و مفعولٌ به برای «تعلم» است.
[۷] دعاس ـ حمیدان ـ قاسم‌، إعراب القرآن الکریم، ج ۱، ص ۴۷، دارالمنیر و دارالفارابی‌، دمشق، چاپ اول، ۱۴۲۵ ق.



«مودّة» از «ودد»
[۸] . که ادغام آن «ودّ» است.
(به فتح و ضم و کسر اول)، محبت و دوست داشتن چیزی و آرزو داشتن نسبت به آن است و یا هر دو معنا در این واژه به کار می‌رود.
[۹] خسروی حسینی، سیدغلام‌رضا، ترجمه وتحقیق مفردات الفاظ قرآن‌، انتشارات مرتضوی‌، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۵ ش.
[۱۰] قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۷، ص ۱۹۲، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.

«محبت» از «حب»، به معنای دوست داشتن، خواستن و میل به چیزی است.
[۱۱] مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی، ص ۷۸۸، بی‌جا و بی‌تا.
[۱۲] قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۲، ص ۹۳، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.


۲.۱ - دیدگاه مفسران

مفسران قرآن، از جهت استعمالات قرآنی، مودت و محبت را به «دوستی» ترجمه نموده‌اند و ظاهراً فرقی بین این دو از جهت استعمالات قرآنی و مفهومی قائل نشده‌اند؛ مانند آنچه ذیل آیه شریفه « إلا المودّة فی القربی » گفته‌اند.

۲.۲ - دیدگاه مفسران از جهت درجه و مقام دوستی

اما از جهت درجه و مقام دوستی، با توجه به روایات، شاید بتوان گفت که مودت درجه‌ای بالاتر از محبت است؛ مانند روایاتی که بیانگر این است.

۲.۲.۱ - أ. دیدگاه اول

مودت، برای تثبیت و تأکید محبت و دوستی ، نیاز به ابراز و اظهار دارد.
[۱۵] تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، ص ۲۵۵، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، ۱۳۶۶ش؛ مانند «حسن الخلق یورث المحبة و یؤکد المودة».



۲.۲.۲ - ب. دیدگاه دوم

ضد مودت، عداوت و دشمنی بوده، ولی ضد حُب، بغض است و بدیهی بوده که عداوت و دشمنی چیزی بالاتر از بغض است؛ در نتیجه، مودت بالاتر از محبت خواهد بود.


«مُلک» (بر وزن قُفل)، در استعمال قرآن به معنای حکومت و اداره امور است.
[۱۸] قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۶، ص ۲۷۳، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.
‌ مانند آیه:« وَ لِلَّهِ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض‌ ».

۳.۱ - دیدگاه مفسران درباره معنای لفظ «ملکوت»

درباره معنای لفظ « ملکوت » در استعمال قرآنی گفته شده است:

۳.۱.۱ - أ. معنای اول

«ملکوت» مانند مُلک (بر وزن قفل) است؛ ولی از مُلک رساتر و ابلغ است؛ زیرا واو و تاء برای مبالغه اضافه می‌شوند.
[۲۰] طریحی، فخرالدین‌، مجمع البحرین، تحقیق: حسینی‌، سیداحمد، ج ۵، ص ۲۹۰، کتاب‌فروشی مرتضوی‌، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۵ ش.
بنابراین معنای ملکوت ، ملک بسیار بزرگ، عزت و سلطنت‌ می‌باشد.
[۲۱] مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی، ص ۸۶۲، بی‌جا و بی‌تا.


۳.۱.۲ - ب. معنای دوم

«ملکوت» از «مُلک» است؛ می‌گویند:«له ملکوت العراق» برای او است حکومت عراق .
از باب نمونه، ما وقتی از کارخانه‌ای دیدن می‌کنیم، می‌بینیم که در آن نظم به خصوصی حکم‌فرماست هم در ساختن و هم در کارانداختن آن؛ همین‌طور است آسمان‌ها و زمین؛
[۲۳] قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۶، ص ۲۷۵، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.
مانند آیه شریفه «و این چنین، به ابراهیم حکومت و نظمی که در آسمان‌ها و زمین است، نشان دادیم».

۳.۱.۳ - ج. معنای سوم

اما در عرفان، « عالم ملکوت» را یکی از عوالم هستی و در مقامی بالاتر از «عالم ملک» دانسته‌اند.
[۲۵] نمایه «افلاک و آسمان‌ها»، سؤال ۸۲۶۹ (سایت:۹۱۵۱).



۱. قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۱، ص ۱۲۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.
۲. ابن منظور، محمد بن مکرم،‌ لسان العرب، ج ۱۳، ص ۳۳، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ ق.    
۳. بقره (۲)، آیه ۲۰؛ «همانا خداوند بر هر چیزی تواناست».    
۴. بقره (۲)، آیه ۱۰۶؛ «آیا نمی‌دانی که خداوند بر هر چیزی تواناست؟».    
۵. قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۱، ص ۱۲۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.
۶. ابن منظور، محمد بن مکرم،‌ لسان العرب، ج ۱۳، ص ۳۳، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ ق.    
۷. دعاس ـ حمیدان ـ قاسم‌، إعراب القرآن الکریم، ج ۱، ص ۴۷، دارالمنیر و دارالفارابی‌، دمشق، چاپ اول، ۱۴۲۵ ق.
۸. . که ادغام آن «ودّ» است.
۹. خسروی حسینی، سیدغلام‌رضا، ترجمه وتحقیق مفردات الفاظ قرآن‌، انتشارات مرتضوی‌، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۵ ش.
۱۰. قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۷، ص ۱۹۲، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.
۱۱. مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی، ص ۷۸۸، بی‌جا و بی‌تا.
۱۲. قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۲، ص ۹۳، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۹، ص ۲۱۱، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ ش.    
۱۴. شوری (۴۲)، آیه ۲۳.    
۱۵. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، ص ۲۵۵، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، ۱۳۶۶ش؛ مانند «حسن الخلق یورث المحبة و یؤکد المودة».
۱۶. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۲، ص ۶۴۴، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ ش؛ «إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَأَخْبِرْهُ بِذَلِکَ فَإِنَّهُ أَثْبَتُ لِلْمَوَدَّةِ بَیْنَکُمَا».    
۱۷. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۲۲، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ ش؛ مانند «... وَ الْمَوَدَّةُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَةَ... وَ الْحُبُّ وَ ضِدَّهُ الْبُغْضَ».    
۱۸. قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۶، ص ۲۷۳، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.
۱۹. آل‌عمران (۴۲)، آیه ۱۸۹.    
۲۰. طریحی، فخرالدین‌، مجمع البحرین، تحقیق: حسینی‌، سیداحمد، ج ۵، ص ۲۹۰، کتاب‌فروشی مرتضوی‌، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۵ ش.
۲۱. مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی، ص ۸۶۲، بی‌جا و بی‌تا.
۲۲. ابن منظور، محمد بن مکرم،‌ لسان العرب، ج ۱۰، ص ۴۹۲، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ ق.    
۲۳. قرشی، سید‌علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۶، ص ۲۷۵، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ ش.
۲۴. انعام (۶)، آیه ۷۵؛ «وَ کَذلِکَ نُری إِبْراهیمَ مَلَکُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْض»    
۲۵. نمایه «افلاک و آسمان‌ها»، سؤال ۸۲۶۹ (سایت:۹۱۵۱).



پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تفسیر | قرآن شناسی | واژگان قرآنی




جعبه ابزار