لجبازی کودک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تربیت فرزند ، لجبازی.
پرسش: برخورد با یک بچه شر و لجباز چگونه است؟
پاسخ: برخی از رفتارها در بچه ها شکل عادی دارد و اغلب ما وقتی کودک بودیم رفتارهای کنجکاوانه،
شیطنت آمیز ، سر و صدا و حتی
گریه و
قهر را داشته‌ایم. البته اگر این رفتارها از حد خود تجاوز کند از حالت طبیعی خارج است. حال بحث‌مان را در دو قسمت بیان می‌کنیم.
این رفتارها می‌توان علت‌های مختلفی داشته باشد از جمله آن‌ها:
کودک( معمولاً از آغاز تولد تا حدود ۱۳-۱۲سالگی را که تقریباً پایان دوره دبستانی است دوران کودکی می‌نامند. ) به خاطر نقش پذیری زیادی که دارد زود از دیگران
الگوبرداری می‌کند.
برخی از شرارت‌ها بخاطر عکس العمل در برابر رفتار بزرگترها است چون آینده نگری ندارند ناشیانه عمل می‌کنند.
وقتی که کودکان احساس می‌کنند که زیر دست هستند، عقده روانی بی‌توجهی دارد، از خواسته خود محروم شده‌اند، کسی او را به بازی نمی‌گیرد نسبت به او بی‌توجه‌اند. در این زمان کودک به خاطر جبران این مسائل از کارهای شیطنت آمیز و شرورانه استفاده می‌کند تا جلب توجه کند.
رفتار شرارت بار کودک گاهی به خاطر این است که بگوید من نسبت به دیگر و یا گذشته‌ام توانمند شده‌ام و یا نسبت به فلانی برتری دارم.
گاهی کودک دوست دارد با جهان اطراف خود بیشتر آشنا شود به همین خاطر اشیاء اطراف را دست کاری می‌کند، باز و بسته می‌کند پرحرفی می‌کند، عکس العمل دیگران را می‌سنجد... و این به خاطر کنجکاوی اوست نه بخاطر شرور بودنش.
اگر شرارت زیاد از حد و طاقت فرسا باشد نیازمند به مراجعه به روان پزشک کودکان است.
در بالا به علت‌های مختلف شرارت اشاره کردیم و معلوم شد که شرارت کودکان بیشتر جنبه غیر ارادی و عمدی دارد و برخی موارد علت آن به رفتار نامناسب بزرگترهاست حال به برخی از کارهایی که برای درمان این صفت نیاز است اشاره می‌کنم.
برای دفع شرارت باید به او شناخت دهیم او را از کارش آگاه کنیم و او را نسبت به عاقبت کارش آگاه سازیم گاهی اوقات ایجاب می‌کند که برای او وقت بگذاریم با او بازی کنیم او را سرگرم کنیم (که اثربخش‌تر از
نصیحت‌های مکرر است) برای او داستان‌هایی بگوئیم که دارای نکات
اخلاقی مثبت است و به گونه‌ای غیر مستقیم او را نسبت به صفات زشت خودش آگاه سازیم در پاره‌ای از وقت‌ها لازم است که او را تنها بگذاریم و نسبت به سر و صدا و جیغ و گریه او عکس العملی نشان ندهیم.
لازم به ذکر است که استفاده از دوستان خوب ( الگوی مثبت) اثربخشی زیاد دارد
)گاهی بچه با یک آفرین یا شکلاتی آرام می‌شود) پس آن‌چه مهم است این که دقت کنیم ببینیم علت شرّ بودن از کجاست از اوست، از ما هست یا از دوستان او؟
نکته دیگر اینکه والدین و به ویژه مادر باید در برابر خواسته‌های نامعقول کودک مقاومت کند و تسلیم گریه و جیغ و داد او نشود چرا که اگر به آن گریه‌ها ترتیب اثر دهد کودک یاد می‌گیرد که همیشه کار غلط خودش را با گریه و جیغ و داد پیش ببرد.
لجبازی یعنی سرسختی مقابل دستورات منطقی بزرگترها، اعلام نارضایتی، گریه و بهانه برای رسیدن به خواسته و گاهی اعمال
خشونت مثل گاز گرفتن،
کتک زدن ، به هم زدن وقت
خواب و برنامه خوراک، و...
علت‌های لجبازی با علت‌های
شرارت و
شیطنت مشابه است (که قبلاً ذکر شد) البته برخی علت‌های دیگر در اینجا بیان شده است مثل شکست‌های پی در پی او (در
دوستی‌ها ،
بازی ،
جلب توجه و
رقابت‌ها ) بیماری‌های مداوم برای برخورد با این امر به سه شیوه اشاره می‌کنیم.
با
احترام گذاشتن به او،
همدردی با او، وا داشتن او به بحث دوستانه و پرسیدن از علت کارهایش و در برخی اوقات بی‌اعتنایی.
به او باید روش زندگی کردن را یاد بدهیم. البته قبل از هر چیز خودمان باید برنامه خوبی در زندگی داشته باشیم و هر روز به گونه‌ای متفاوت و خارج از برنامه عمل نکنیم و زبان و عمل ما باید یکی باشد او را به نسبت جنبه‌های منفی کارش آگاه کنیم به او مسئولیت واگذار کنیم او را با دوستان خوبی آشنا کنیم و گاهی لازم است که با اخم به او اخطار دهیم.
در زمانی است که لجبازی او خارج از حد اعتدال است که باید به روان پزشک کودک رجوع کرد.
بزرگترها باید از توجه‌های افراطی، تسلیم خواسته شدن، اعمال زور،
تنبیه پذیری به شدت پرهیز کنند.
هیچ گاه به کودک نگوئید دوستت نداریم بلکه بگوئید این رفتار زشت تو را نمی‌پسندم وگرنه تو برای من عزیز هستی.
انگیزه جرأت در لجبازی بیشتر به خاطر روش ناصحیح (عدم
برنامه ریزی تربیتی سالم و بزرگترهاست)
یکی از اصول تغییر در رفتار اصل تدریج است یعنی همان گونه که یک صفت زشت به تدریج پدید آمده و قوی شده همان گونه نیز باید آهسته آهسته با اجرای روش‌های مناسب ضعیف و ضعیف‌تر شود پس ما باید در برخوردهایمان کمی
صبورتر باشیم.
مراقب باشیم
بی‌حوصلگی ، عدم تحمل،
عصبانیت خودمان را در قالب صفات بد نسبت دهیم دقت کنیم آیا در حد نیاز او با او بازی کرده‌ایم، داستان برایش گفته‌ایم، خودمان الگوی خوبی بوده‌ایم، او را نسبت به کارهای خویش نزد دیگران تشویق کرده‌ایم این کار بسیار بسیار مؤثر است.
و در آخر اینکه:
چونکه با کودک سر و کارت فتاد پس زبان کودکی باید گشاد
لطفاً یک بار دیگر همین نوشته را با کمک والدین خود قسمت به قسمت مطالعه فرمایید.
• دشواری‌های رفتار کودکان، علی قائمی، انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران.
• تربیت و بازسازی کودکان، علی قائمی، انتشارات دفتر تبلیغات.
• رفتار والدین با فرزندان، محمدعلی سادات، انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران.
• بینش‌های تربیتی، دکتر محمدرضا شرفی، انتشارات تربیت.
• کلیدهای رفتار با نوجوانان، دکتر دن فونتنل، ترجمه مسعود حاجی زاده، مؤسسه انتشارات صابرین.
سایت اندیشه قم.
