علت مستجاب نشدن دعا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دعا،
عبادت.
پرسش: چرا
خدا دعاهایم را مستجاب نمی‌کند؟
پاسخ: دعا مغز عبادت است، دعا اتصال قطره به دریاست و همین اتصال خودش اجابت است. توفیق خداست که
انسان موفق به یاد کردن خدا می‌شود. مستجاب شدن دعا آداب و شرائطی دارد. باید آنها را رعایت کرد و موانعی دارد که باید از آنها دست کشید. مهم‌ترین مانع اجابت دعا گناه، و معرفت و
شناخت خدا مهم‌ترین شرط مستجاب شدن دعا است.
در روز جمعه‌ای
حضرت علی (علیه‌السّلام) خطبه بلیغی بیان فرمود. در پایان این خطبه فرمود: ای مردم هشت مصیبت بزرگ وجود دارد که از آنها باید به خدا پناه برد. از دانشمند گمراه، از عابد خسته، از مؤمن گمراه، از امانت‌دار خائن، از ثروتمند ورشکسته، از عزیز خوار شده و از فقیری که مریض گشته است، باید به خداوند پناه برد. در این هنگام مردی برخاست و گفت: راست می‌گویی. ای امیرالمؤمنین تو قبله ما هستی هنگامی که به بی‌راهه می‌رویم و تو نور هستی آن زمان که در تاریکی قرار می‌گیریم. ولی از تو درباره این سخن خدا می‌پرسم که فرمود: «مرا بخوانید تا خواسته شما را بر آورده سازم» چه شده است که ما خدا را می‌خوانیم، ولی جواب داده نمی‌شود؟! حضرت فرمود: همانا قلب‌های شما با هشت خصلت
خیانت کرد.
اول: این که شما خدا را شناختید، ولی حقش را همان‌گونه که
واجب کرده است، ادا نکردید. از این رو این شناخت برای شما سودی نداشت.
دوم: این که شما به فرستاده خدا
ایمان آوردید، ولی به روش و سیره وی عامل نبودید و شریعت وی را از بین بردید. پس فایده ایمان شما چیست؟!
سوم: این که شما
قرآن را خواندید، ولی آن را به کار نبستید. گفتید چشم اطاعت می‌کنیم، ولی مخالفت کردید.
چهارم: این که گفتید از
آتش جهنم می‌ترسید، ولی هر لحظه با انجام گناهان به آن نزدیک شدید. پس ترس شما کجاست؟!
پنجم: این که گفتید مشتاق
بهشت هستید و حال آن که هر لحظه کاری می‌کنید که شما را از آن دور می‌سازد. پس اشتیاق شما کجاست؟!
ششم: این که از نعمت‌های الاهی بهره‌مند می‌شوید، ولی
شکر آنها را به جای نمی‌آورید.
هفتم: این که خداوند به شما فرمان داد با
شیطان دشمنی کنید و فرمود: «همانا شیطان دشمن شماست پس او را دشمن خود بدانید» ولی شما بدون مخالفت با او دوستی کردید.
هشتم: این که تنها عیوب مردم را می‌بینید و از عیب‌های خویش غافل هستید. شما در حالی که خود به سرزنش کردن سزاوارترید، دیگران را ملامت می‌کنید. با این اوصاف کدام دعای شما مستجاب شود؟! شما درها و راه‌های دعا را به روی خود بسته‌اید از خدا پروا داشته باشید و کارهایتان را درست کنید و باطن خویش را خالص سازید و
امر به معروف و نهی از منکر کنید تا خداوند دعاهای شما را مستجاب کند».
در متون دینی ما دعا عبادت و حتی مغز آن معرفی شده است. اگر در احکام عملی اسلام دقت شود می‌بینیم که اکثر آنها مشتمل بر دعاهای فراوانی است. خداوند در قرآن بارها انسان را به دعا کردن فرا می‌خواند.
از جمله می‌فرماید: «مرا بخوانید تا خواسته شما را بر آورده سازم»
یا این که می‌فرماید: «اگر بندگانم از من بخواهند من به آنها نزدیک هستم و به دعای دعا کننده پاسخ می‌دهم هنگامی که مرا صدا کند، پس از من بخواهید و به من ایمان بیاورید. باشد که هدایت یابید.»
دعا اتصال قطره به دریاست. صرف همین ارتباط خودش ارزشمند و اجابت خدا است. چرا که خیلی‌ها توفیق همین اتصال را نیز ندارند. همین که انسان به یاد خدا می‌افتد و از او می‌خواهد و به او پناهنده می‌شود و خود را به درگاه او می‌اندازد، عنایت خداست و انسان باید از این بابت سپاسگزار خدای سبحان باشد. خدا می‌فرماید: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم» یاد کردن ما هیچ سودی برای خدا ندارد. هم یادکردن ما و هم یاد کردن خدا، تنها برای ما سودمند است.
دعا آداب و شرایطی دارد که باید با رعایت همه آنها دعا صورت پذیرد. در خطبه حضرت علی (علیه‌السّلام) که پیش از این گذشت به بسیاری از شرائط و آداب دعا اشاره شده است. گروهی نزد
امام صادق (علیه‌السّلام) آمدند و عرض کردند: ما دعا می‌کنیم، ولی مستجاب نمی‌شود؟! امام (علیه‌السّلام) فرمود: «زیرا شما کسی را که به وی معرفت ندارید، می‌خوانید»
در حدیثی از امام علی (علیه‌السّلام) شناخت مسؤول (خدا) از شرایط دعا معرفی شده است.
گاهی از خدا چیزی را می‌خواهیم که به ضرر ماست؛ مانند بچه‌ای که به علت نادانی چیزی از مادرش می‌خواهد که به ضررش است. دراین موقع اگر مادر خواسته فرزندش را برآورده سازد، به او
ظلم کرده است. در این هنگام هر چند ممکن است، بچه از دست مادرش ناراحت شود، ولی این به نفع خود فرزند است.
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «ای بندگان خدا شما مانند مریض هستید و خداوند مانند طبیب. صلاح بیمار در آن چیزی است که طبیب می‌داند و تدبیر می‌کند نه در آن چه که مریض می‌خواهد آگاه باشید و کارهای خود را به
خدا بسپارید تا رستگار شوید.»
یا تنها نفع خود را در این دعا می‌بینیم و غافل هستیم از این که اجابت این دعا ممکن است به ضرر دیگران تمام شود.
خیلی وقت هم دعایمان مستجاب می‌گردد، ولی خود متوجه نیستیم. یا در اجابت دعا عجله داریم انتظار داریم همین که دعا تمام شد، مستجاب گردد. در روایت آمده است که دعای
موسی و
هارون (علیه‌السّلام) در مورد
فرعون چهل سال طول کشید تا مستجاب شود.
گاهی اجابت نشدن دعا خودش لطف خداست تا بیشتر توفیق صحبت کردن با خدا را داشته باشیم.
امام رضا (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «همانا خداوند اجابت دعای مؤمن را به تاخیر می‌اندازد؛ زیرا دوست دارد بیشتر صدای بنده‌اش را بشنود ولی دعای منافق را زود جواب می‌دهد؛ زیرا دوست ندارد صدای او را بشنود.»
یک لحظه نگاه و توجه خدا به تمام عالم و آن چه در آن است می‌ارزد. نباید پذیرایی صاحب خانه ما را از خود صاحب خانه محروم کند. «چون که صد آمد نود هم پیش ماست» اگر خود خدا را به دست آوردیم به همه چیز دست یافته‌ایم.
پس اگر خیال کردیم که خدا دعای ما را اجابت نکرده است، نباید ناامید بشویم و از رحمت الاهی مایوس گردیم. ناامیدی از رحمت الاهی از بزرگ‌ترین گناهان شمرده می‌شود. خداوند می‌فرماید: «ای بندگان من که از خودتان غافل شدید از رحمت خداوند ناامید نشوید. همانا خداوند همه گناهان را می‌بخشد؛ زیرا او بخشنده و مهربان است.»
مهم‌ترین مانع در سر راه اجابت دعا گناه است.
امام علی (علیه‌السّلام) در
دعای کمیل به خدا عرض می‌کند: پروردگارا! گناهانی که دعا را محبوس می‌کند ببخش. بی‌ادبی و بی‌حیایی است اگر ما نافرمانی خدا کنیم بعد از او چیزی بخواهیم و توقع داشته باشیم که خدا با گشاده‌رویی به خواسته ما جواب مثبت دهد.
گناه به تدریج
یقین انسان را به خدا و پیامبر کم می‌کند و سبب می‌شود که انسان خدا و آیات او را تکذیب کند.
قرآن می‌فرماید: «عاقبت کسانی که گناه کردند این شد که آیات خدا را تکذیب کردند و آنها را مسخره نمودند.»
و بر عکس، عبادت یقین‌آور است «پروردگارت را عبادت کن تا یقین به سوی تو آید.»
دعا اظهار نیاز عبد به درگاه بی‌نیاز است. درست است خداوند کریم است، ولی در عین حال حکیم نیز است. جود و کرم خداوند از حکمت او تجاوز نمی‌کند. خداوند
بخیل نیست او بر طبق حکمت خود به خواسته بنده‌اش پاسخ می‌دهد نه بر دلخواه عبدش.
خداوند می‌فرماید: «اگر خداوند به دلخواه انسان‌ها رفتار می‌کرد، آسمان و زمین و آن چه در آنهاست نابود می‌شدند.»
و نیز می‌فرماید: «ای بندگان من از دستورهای من اطاعت کنید و به من یاد ندهید که چه چیز برای شما خوب است من خود بهتر از شما می‌دانم و من نسبت به بر آورده ساختن مصالح شما بخیل نیستم»
انسان باید به وظیفه خود عمل کند خدا کار خود را بهتر می‌داند.
«از هر چه بگذریم سخن دوست خوشتر است» خداوند متعال می‌فرماید: «همانا کسانی که گفتند پروردگارمان خداست سپس
استقامت کردند (بر سر حرف خود ایستادند و پافشاری کردند) فرشتگان را بر آنان نازل می‌کنیم که نترسید و ناراحت نباشید. بشارت باد بر شما بهشتی که به آن وعده داده شده‌اید.»
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «علت مستجاب نشدن دعا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۹/۱۸.
