سرنوشت فدک در عصر حاضر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: فدک،
مدینة النبی،
خیبر،
غصب.
پرسش: امروزه فدک دست کیست و عوائد آن صرف چه اموری می‌شود؟
پاسخ اجمالی: فدک نام دهکده‌ای است که در شهر مدینة النبی واقع شده، یکی از مناطق خیبر است و یهودیان مدینه در آن سکنی داشتند. فدک در دوران
امویان و بعد از
رحلت پیامبر (صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم) غصب شد. در دوره
عمر بن عبدالعزیز و گاهی در دوره
عباسیان برای مدت کوتاهی در دست بنی‌فاطمه قرار داشت. امروزه نامی از فدک باقی نمانده و به جای آن، سرزمین حائط ایجاد شده و آن را الحویط می‌خوانند. اکنون موقعیت سابق خود را که در مسیر راه مدینه بود از دست داده و متروک است. در حال حاضر آن منطقه در تصرف ساکنان آن منطقه بوده که زیر نظر دولت سعودی می‌باشد و درآمد آن نیز در امرار معاش ساکنان مصرف می‌گردد و جای خاص و شخص خاصی مالک آن نیست.
وهابیون، منطقه فدک را نیز مثل سایر آثار اسلامی در معرض نابودی قرار داده و می‌خواهند نام آن نیز از زبان‌ها و سپس از افکار و اذهان و بعد از منابع محو و حذف گردد.
فدک نام دهکده‌ای است که در ۶۰ کیلومتری شهر مدینة النبی واقع شده، این منطقه سرسبز و پر از درخت یکی از مناطق خیبر است و یهودیان مدینه در آن سکنی داشتند و به زراعت و باغداری می‌پرداختند و از این منطقه حاصل‌خیز درآمدهای خوبی به دست می‌آوردند.
بعد از این که
قلعه خیبر به دست
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) فتح شد، یهودیان فدک اقدام به
صلح با
پیامبر (صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم) کردند که بخشی از این زمین‌ها را در اختیار آن حضرت گذاشتند و پیامبر (صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم) در آنجا درختان نخلی با دست مبارک خویش کاشت و آنجا را به حکم آیه قرآن به
زهرا (سلام‌الله‌علیها) داد.
بعد از رحلت پیامبر،
خلیفه اول، آن را تصرف و خدمتکاران آن را اخراج و آن را تصرف نمود و زهرا (سلام‌الله‌علیها) نتوانست حق خویش را از او بگیرد،
خلیفه دوم آن را به
یهودیان بازگرداند و بخشی از آن را از یهودیان خرید.
خلیفه سوم آن را به
مروان و دیگران بخشید و تا زمان عمر بن عبدالعزیز از دست فرزندان زهرا خارج بود.
با شروع حکومت عمر بن عبدالعزیز وی فدک را به فرزندان حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) بازگرداند، ولی
یزید بن عبدالملک مجدداً از آنها باز پس گرفت.
سفاح خلیفه عباسی به
عبدالله محض بازگرداند، ولی
منصور دوانیقی مجدداً فدک را غصب کرد، مهدی عباسی دوباره به فرزندان فاطمه برگرداند، ولی
موسی بن مهدی آن را پس گرفت.
مامون آن را طی حکمی کتبی به فرزندان زهرا (سلام‌الله‌علیها) بازگرداند. اصبح وجه الزمان قدضحکا بِرَدِّ مامون هاشم فدکاً (
دعبل خزاعی)
روی روزگار به سبب عودت فدک به
بنی‌هاشم توسط مامون، پس از مدتها غم متبسم و خوشحال شد. ولی بعد از مامون
متوکل این ملک را از فرزندان فاطمه پس گرفته و آن را به عمر بازیار واگذار کرده و
عبدالله بن عمر بازیار درختانی را که پیامبر کاشته بود قطع نمود و به دنبال آن فلج شد.
از محصول آن، فزندان فاطمه به حجاج و زائرین
اطعام می‌نمودند، بعد از انقراض
خلافت عباسی و تشکیل دولت و
خلافت عثمانی که تمام
عربستان زیر حکومت عثمانیان در آمد، سرنوشت این منطقه نامعلوم بوده ولی قطعاً از دوره متوکل از دست فرزندان فاطمه خارج شده و بیش از این در منابع تاریخی به مسئله فدک پرداخته نشده است.
درباره موقعیت فعلی فدک که در چه وضعی قرار دارد؟ امروزه حره فدک را
حره هتیم گویند، که در شرق حره خیبر قرار دارد و مرکز سرزمین یدرع در جنوب، حره فدک را اکنون الحویط می‌خوانند. در صدر
اسلام نیز فدک به عنوان یکی از قراء تابع خیبر محسوب می‌شد که به دست پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم) به صلح رسید. مولف کتاب
مدینه‌شناسی می‌نویسد در جستجوی سرزمین فدک (و موقعیت فعلی آن) تلاشهای زیادی کردم تا این که پی بردم که امروزه نامی از آن باقی نمانده و به جای آن سرزمین حائط که تابع امارات حائل و در مغرب الحلیفه و جنوب ضرغد دقیقاً در حد مرز شرقی خیبر (محل خیبر) ایجاد شده است. در آن ایامی که به جستجوی سرزمین فدک مطرح در تاریخ بودم که حائط امروز باشد، تا پایان سال ۱۹۷۵ م آن را منطقه‌ای شامل ۲۱ روستا یافتم که حدود ۱۱۰۰۰ نفر جمعیت داشت در حالی که سکنه مرکز الحائط تا آن سال بیش از ۱۴۰۰ نفر نبودند؛ اما این سرزمین هم‌چنان پوشیده از نخلستان‌ها و برخوردار از امکانات
کشاورزی و در عین حال مجاور سرزمین‌های خشک حره و تابش آفتاب بوده است. منطقه حائط (فدک) اکنون موقعیت سابق خود را که در مسیر راه مدینه بود از دست داده و متروک است.
با این توصیف به نظر می‌رسد اکنون آن منطقه در تصرف ساکنان آن منطقه بوده که زیر نظر دولت سعودی می‌باشد و درآمد آن نیز در امرار معاش ساکنان مصرف می‌گردد و جای خاص و شخص خاصی مالک آن نیست.
وهابیون منطقه فدک را نیز مثل سایر آثار اسلامی درمعرض نابودی قرارداده و می‌خواهند نام آن نیز از زبان‌ها و سپس از افکار و اذهان و بعد از منابع محو و حذف گردد. و این بزرگترین
خیانت به
تاریخ اسلام و
اهل بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خدمت به دشمنان اسلام است؛ که بسیاری از
مساجد صدر اسلام و آثار دیگر را به نابودی می‌کشانند.
۱. سید احمد فالی، فدک.
۲. ابوزید بن شبه، ترجمه دکتر صابری، تاریخ مدینه .
۳. محمدباقر نجفی، مدینه‌شناسی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله "امروزه فدک دست کیست و عوائد آن صرف چه اموری می‌شود؟"، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۸/۲۳.
