زمین‌های هفت‌گانه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زمین‌های هفت‌گانه.
پرسش: چرا در
دعا ی
قنوت "... رب السموات السبع و رب الارضین السبع..." به زمین‌های هفت‌گانه اشاره شده، اما "ارض" در همه جای قرآن مفرد آمده است؟
پاسخ: اگرچه زمین‌های هفت‌گانه در
قرآن کریم به‌طور صریح و به‌صورت واژه جمع (ارضین) نیامده است، اما در یکی از آیات
قرآن به زمین‌های هفت‌گانه و
خلقت آن اشاره شده است. آیه ۱۲ سوره
طلاق همان آیه مورد نظر است. در این آیه خداوند می‌فرماید:«خداوند کسی است که، هفت آسمان را آفریده و از
زمین (نیز) مانند آنها را (آفریده است). فرمان (خداوند) بین آنها (آسمان‌ها و زمین) فرود می‌آید تا بدانید که خداوند بر هر کاری تواناست و آنکه خداوند در
دانش بر همه چیز احاطه دارد». اغلب مفسران بر این باورند که مراد از "مثل" در این آیه، مثلیت عددی است؛ یعنی همان‌طور که
آسمان‌های هفت‌گانه را خداوند خلق کرده است، زمین‌های هفت‌گانه را نیز خلق کرده است.
کلمه "
ارض " که به معنای زمین است، ۴۶۱ بار در قرآن آمده است.
کلمه "ارض" همیشه به لفظ مفرد وارد شده است. البته در
روایات و
نهج البلاغه به لفظ جمع (ارضون و ارضین) نیز آمده است.
در چند آیه از
آیات قرآن کریم ، سخن از خلقت آسمان‌های هفت‌گانه آمده است.
اما در هیچ آیه‌ای، سخن از زمین‌های هفت‌گانه، به‌طور صریح نیامده است. به همین علت، عده‌ای قائل‌اند که چون "زمین" در قرآن به‌صورت مفرد آمده است، پس ما یک زمین بیشتر نداریم. بله! در برخی از
دعا ها، مانند دعای
قنوت ، سخن از
زمین‌های هفت‌گانه به میان آمده است.
با همه این مطالب باید اذعان داشت که در یکی از آیات قرآن به زمین‌های هفت‌گانه و خلقت آن اشاره شده است. آیه ۱۲ سوره طلاق همان آیه مورد نظر است. در این آیه خداوند می‌فرماید:«خداوند کسی است که هفت آسمان را آفریده و از زمین (نیز) مانند آنها را (آفریده است). فرمان (خداوند) بین آنها (آسمان ها و زمین) فرود می‌آید تا بدانید که خداوند بر هر کاری تواناست و آنکه خداوند در دانش بر همه چیز احاطه دارد».
اگر به متن عربی قرآن دقت شود:«
اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ... »، کلمه "مثل" و ضمیر "نّ" دلالت بر خلقت هفت زمین، همانند آسمان دارد.
در این‌که مراد از کلمه "مثل" چیست، مفسران،
بر این باورند که مراد از "مثل" در این آیه، مثلیت عددی است؛ یعنی همان‌طور که آسمان‌های هفت‌گانه را خداوند خلق کرده است، زمین‌های هفت‌گانه را نیز
خلق کرده است. مرحوم علامه طباطبایی می‌فرماید:«از ظاهر جمله "
وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ " برمی‌آید که مراد از "مثل" مثلیت عددی است؛ یعنی همان‌طور که آسمان هفت تاست، زمین هم مثل آن، هفت تاست».
اتفاقاً در روایات
شیعه و
اهل سنت ، نیز بر خلقت
زمین‌های هفت‌گانه اشاره شده است.
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ از
پیامبر گرامی
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در یک
حدیث طولانی چنین نقل می‌کند که حضرت در توضیحاتی که به یکی از زنان می‌دهد، به
زمین‌های هفت‌گانه و خلقت آنان اشاره می‌کند.
امام رضا ـ علیه‌السلام ـ نیز در حدیث مفصلی معنای خلقت آسمان‌ها و زمین‌های هفت‌گانه را بیان می‌کنند. در بخشی از این
حدیث می‌فرماید:«آنچه ما می‌بینیم زمین دنیا و آسمان دنیا است، زمین دوم بالای آسمان اول است و فوق آسمان دوم قبه‌ای است و زمین سوم بالای آسمان دوم است و بالای آسمان سوم قبه‌ای است. زمین چهارم بالای آسمان سوم است و بالای آسمان چهارم قبه‌ای است. زمین پنجم بالای
آسمان چهارم است و بالای آسمان پنجم، قبه‌ای است. زمین ششم بالای آسمان پنجم است و بالای آسمان ششم قبه‌ای است. زمین هفتم بالای آسمان ششم است و بالای آسمان ششم قبه‌ای است و عرش خداوند رحمان، بالای آسمان هفتم است. پس این است معنای کلام خداوند که می‌فرماید
:"او خدایی است که هفت آسمان خلق کرد (روی هم) و همانند آن
زمین را هم خلق کرد".
در روایاتی که از اهل
سنت نیز رسیده است، این معنا را به پیامبر گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نسبت داده‌اند.
اما باید دید منظور از هفت زمین چیست؟
در این باب چند احتمال گفته شده است که به‌طور مختصر به آنها اشاره می‌شود:
این‌که بگوییم منظور از هفت زمین، هفت عدد از کرات آسمانی است، که ساختمانش از نوع ساختمان زمینی است که ما در آن زندگی می‌کنیم.
این‌که بگوییم منظور از آن تنها زمین خود ماست، که دارای هفت طبقه است، (چون طبقات پیاز) که روی هم قرار دارند و به تمام کره احاطه دارند و ساده‌ترین طبقاتش همین طبقه اولی است که ما روی آن قرار داریم.
این‌که بگوییم منظور از زمین‌های هفت‌گانه اقلیم‌ها و قسمت‌های هفت‌گانه روی زمین است، که (
علما ی جغرافی قدیم) بسیط زمین را به هفت قسمت (و یا قاره) تقسیم کرده‌اند؛ این چند وجه وجوهی است که هر یک طرفدارانی دارد.
پس اگرچه لفظ "
ارض " در
قرآن همیشه به‌طور مفرد آمده، ولی بنابر آیه ۱۲
سوره طلاق ، همان‌طور که آسمان‌های هفت‌گانه داریم، زمین‌های هفت‌گانه نیز موجود است.
پایگاه اسلام کوئست.
