دعای ندبه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دعای ندبه.
پرسش: آیا دعای
ندبه از زبان
امام معصوم ـ علیه‌السلام ـ صادر شده است؟
پاسخ: دعای ندبه از دعاهایی است که با سند معتبر از جانب امام معصوم برای ما نقل شده است و این مطلب را برخی از بزرگ‌ترین علمای حدیث و روایت شیعه نقل نموده‌اند.
این دعا را سیدجلیل صاحب مناقب و مفاخر، سیدرضی‌الدین علی بن طاووس (ره)، که از اعلام قرن هفتم هجری قمری است و از
رجال بزرگ شیعه و صاحب کتب و تألیفات بسیاری است، در کتاب
اقبال خویش و در کتاب مصباح الزائر فصل هفتم (نسخه خطی)، و شیخ جلیل محمد بن جعفر بن مشهدی حائری از اعلام قرن ششم هجری در کتاب مزار معروف به مزار محمد بن المشهدی که علامه مجلسی آن را «مزار کبیر» نامیده است،
نقل کرده‌اند و همچنین در
مزار قدیم، که ظاهراً از مؤلفات قطب‌الدین راوندی است، نقل شده است.
نقل این
دعا در مثل هریک از این سه کتاب، دلیل این است که این شخصیت‌های بزرگ و معتبر و حدیث‌شناس، این دعا را معتبر شناخته‌اند.
پیش از این سه بزگوار، شیخ جلیل ثقه، ابوالفرج محمد بن علی بن یعقوب بن اسحاق بن ابی قرّة قنانی، معاصر نجاشی و از بزرگان قرن پنجم هجری‌قمری در کتاب دعایی که شیخ محمد بن المشهدی در کتاب
مزار و سیدبن طاووس در
مصباح الزائر و
اقبال، از آن بسیار نقل کرده‌اند و مورد اعتماد آنها بوده است و همچنین از مأخذ کتاب
مزار قدیم می‌باشد، این دعا را روایت کرده است و در کتبی مثل «
رجال نجاشی»
و «علامه»،
توثیق شده است و نقل ایشان دلیل بر
اعتبار دعا می‌باشد و بلکه
استحباب خواندن آن را در
اعیاد اربعه تأیید کرده است.
شیخ جلیل ثقه، ابوجعفر محمد بن الحسین بن سفیان یَزوفَری
در کتاب دعای خود،
دعای ندبه را روایت کرده است و ایشان از مشایخ
شیخ مفید ـ رضوان‌لله‌علیهما ـ است که برحسب اسانید روایات کتاب أمالی شیخ ابی‌علی طوسی، شیخ مفید از او بسیار روایت کرده و برای او طلب
رحمت نموده است و محدث نوری در خاتمه مستدرک
او را چهل و دومین شیخ از مشایخ شیخ مفید شمرده و وثاقت و جلالت قدر او را گواهی فرموده است، این شیخ جلیل نیز استحباب خواندن این دعا را صریحاً
فتوا داده است.
اگر کسی بگوید: «محمد بن الحسین بزوفری در عصر ائمه نبوده تا از امام این دعا را اخذ کرده باشد، معلوم نیست از چه کسی و از کجا این دعا را گرفته است». جواب می‌دهیم؛ مگر کسی گفته است محمد بن الحسین بزوفری این دعا را بدون واسطه از
امام معصوم روایت کرده است، مگر لازم است هرکسی که روایتی را از
امام معصوم نقل می‌کند، معاصر با
ائمه اطهار باشد. مگر نمی‌شود حدیثی را با سند در کتاب خود روایت کرده باشد، یا
روایت معتبر و مسلمی را با حذف سند و به‌طور ارسال نقل نماید، بلکه چون در آن اعصار که نزدیک به عصر ائمه بوده و رسم بر این نبوده که در کتاب‌ها روایتی را بدون سند بیاورند و اگر هم بدون
سند می‌آوردند، عین متن را
ذکر می‌کردند. اطمینان حاصل است که یا این دعا در کتاب بزوفری با سند بوده و پس از اینکه از کتاب او نقل شده، از روی
مسامحه نقل سند آن را نکرده‌اند، یا اینکه آن‌قدر معروف و مشهور بوده که بزوفری هم خود را از ذکر سند آن بی‌نیاز می‌شمرده است. بنابراین می‌توان حدس زد که خواندن این
دعا در اعصار نزدیک به عصر
ائمه ـ علیه‌السلام ـ و غیبت صغری هم، مثل عصر ما بین
شیعه متداول و مرسوم بوده است.
علامه مجلسی، با دقت و تتبع و احاطه و اطلاع وسیع و فوق‌العاده‌ای که اخبار و
احادیث،
رجال روایات و
معرفت اساتید دارد، علاوه بر آنکه در کتاب‌هایی مثل «
بحارالانوار،
تحفة الزائر چاپ سنگی» که در مقدمه به اعتبار سند ادعیه آن شهادت داده است، نقل فرموده: صریحاً و بالخصوص، اعتبار سند
دعای ندبه را که منتهی به حضرت
امام حعفر صادق ـ علیه‌السلام ـ می‌شود،
تصدیق فرموده و عبارت این نابغه جهان
علم، در کتاب
زادالمعاد این است: «و اما دعای ندبه که مشتمل بر عقاید حقه و تأسف بر
غیبت حضرت قائم ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ به سند معتبر، از حضرت امام جعفر صادق ـ علیه‌السلام ـ منقول است، که
سنت است این دعای را در چهار عید بخوانید؛ یعنی
جمعه،
عید فطر،
عید قربان،
عید غدیر»
و حتماً اين محقق عظيم‌الشأن چنين كلام صريح و
شهادت محكمی را بدون مأخذ و مصدر معتبر، نفرموده است. علاوه بر ايشان سيدجلال علامه صدر‌الدين محمد طباطبايی يزدی متوفی ۱۱۵۴ هجری نيز در ابتدای شرحی كه بر دعای ندبه مرقوم فرموده، استناد به روايت مرويه از
امام جعفر صادق ـ عليه‌السلام ـ نموده است. پس با اين ادله
عامه مسلم و ثابت محل هيچ‌گونه اشكالی نمی‌باشد و محتاج به تمسک به اخبار «من بلغ» نمی‌باشد.
سایت اندیشه قم
